Page 185 - DPOL101_Political Theory

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡√Âπ Á∂ ¡Èπ√≈, ≈‹È∆«Â’ ¡«Ë’≈, «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈, ËÈ, √øÍÂ∆, ÌΩ«Â’ Ú√»¡ª, ÍëÂÙ·≈ ¡≈«Á
«ÚÂÈ≈ÂÓ’ «È¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Úø‚ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛, «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ «ÚÂÈ≈ÂÓ’ «È¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ω∂ ‘ج∂
’≈˘Èª Á≈ ¿πÒøÿ‰ ’È Ú≈«Ò¡ª ˘ √˜≈ ‹ª ‹πÓ≈È≈ «Ú«ÈÔ≈ÂÓ’ «È¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «ÓÒ‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ
«¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ «¬√ Ë≈È≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’Á∂ ‘ج∂ ’∆ √Ó≈«‹’ ÌÒ≈¬∆ Á≈ √Ú¿πµ⁄ Ó≈ÈÁø‚ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-
Úæ÷ Ú◊ª «Úæ⁄ √øÂπÒÈ ‹ª ¿π«⁄ ÓæË Ó≈◊ ‘πøÁ≈ ˛Õ ¡√Âπ È∂ «È¡≈ Á∂ «¬’ Â∆√∂ Íæ÷ ˘ Ú∆ Ó≈ÈÂ≈ «ÁæÂ∆,
«¬’ ¡À√∂ ◊ÂΔÙΔÒ √øÂπÒÈ (Moving Equilibrium) Á∂ »Í «Úæ⁄ «È¡≈ ‹Ø «ÚÂÈ≈ÂÓ’ ¡Â∂ «Ú«ÈÔ≈ÂÓ’ «È¡≈
«Úæ⁄ «ÈøÂ √Ó≈ÈÂ≈ ’Ú≈™Á≈ «‘øÁ≈ ˛Õ

¡Ë≈Ú≈Á Á≈ ‘؉≈ ¡Â∂ «È¡≈ ÁΔ ¡ÚË≈È≈Úª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ
(Dawn of Liberalism and Changes in the Concepts of Justice)
Í»È ‹≈«◊ÃÂ∆ Ë≈«Ó’ √πË≈Ú≈Á∆ ¡øÁØÒÈ ¡Â∂ Ú«‰‹ ¥ªÂ∆ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ Ô»Í «Úæ⁄ «È¡≈ Á∂ ÈÚ∂∫ ¡Ë≈ª ¡Â∂
ÈÚ∆¡ª Ë≈È≈Úª Á≈ «Ú’≈√ ‘Ø«¬¡≈Õ «È¡≈ Á∆¡ª «¬√ ÈÚ∆¡ª Ë≈È≈Úª ˘ ÂÏÁ∆Ò ’È Ú≈Ò∂ √È ◊ØÙ∆¡√,
«Í¿»ÎÈ ‚ØÎ, ‘≈Ï√, Òª’, »√Ø, ’ªÂ ¡≈«ÁÕ ‘≈Ï√ È∂ «È¡≈ ˘ ≈‹ Á∂ ¡≈Á∂Ùª Á≈ Í≈Ò‰ Óø«È¡≈Õ Òª’, »√Ø ¡Â∂
’ªÂ È∂ ¿π√ ˘ √ÚÂøÂÂ≈, √Ó≈ÈÂ≈ ¡Â∂ ÓÈπæ÷∆ «È«Ó ’≈˘Èª «Úæ⁄ √Ó≈ÈÂ≈ Á∂ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈Õ √≈ÓÂÚ≈Á∆
«ÚÚ√Ê≈, «È’πÙ ≈‹ÂøÂ ¡Â∂ ‹≈Â∆ ”Â∂ ¡Ë≈« «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ª ˘ «È¡≈Í»È ¡Â∂ ◊À ’≈˘È∆ Óø«È¡≈
«◊¡≈Õ «È¡≈ ’∂ÚÒ ÒØ’ª Á∆ √«‘ÓÂ∆ ”Â∂ ¡Ë≈« «¬’ ¡À√∂ √Ó≈«‹’ √ÓfiΩÂ∂ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ÍÃ≈Í ’∆Â≈ ‹≈
√’Á≈ √∆ ‹Ø ÒØ’ª Á∆ √ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √Ó≈ÈÂ≈ √πæ«÷¡Â ’∂Õ
AIÚƒ ÙÂ≈ÏÁ∆ «Úæ⁄ «È¡≈ Á∆¡ª ’πfi «ÚØË∆ Ë≈È≈Úª Ú∆ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒ∆¡ªÕ ÏÀÈÊÓ ¡Â∂ «ÓÒ È∂ ¡≈͉∂
¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á∆ «√˪ Áπ¡≈≈ «È¡≈ ˘ ÓÈπæ÷ Á∂ √πæ÷ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈Õ «¬‘ √πæ÷ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡«Ë’≈ Â∂ √πÂøÂÂ≈
¡Â∂ ¿πÈ∑ª ’≈˘Èª ¡Â∂ «ÈÔÓª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È «Úæ⁄ ¿πÍÔØ◊∆ ˛ ‹Ø ÓÈπæ÷∆ ’«Ò¡≈‰ «Úæ⁄ √‘≈«¬’ ‘ØÚ∂ ‹ª
Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈Ò∆ ¡√Ó≈ÈÂ≈Úª ˘ «¬È∑ª Ò∂÷’ª È∂ ¡ø«È¡≈Í»È È‘ƒ
Óø«È¡≈Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ Ó≈’√Ú≈Á È∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ „ª⁄∂, Ú◊, Úø‚ ¡Â∂ Ú◊ √øÿÙ Á∆ √Ó≈ÍÂ∆ ¡Â∂
Ú◊‘∆‰ √Ó≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ˘ «È¡≈ Á∂ ÓΩ«Ò’ Âæ Óø«È¡≈ ¡Â∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ Á∂ Ï≈Ú‹»Á «È¡≈ Á≈ ¿πÍÔØ◊Â≈Ú≈Á∆
«ÁzÙ‡∆’؉ «ÚÙÚ ÔπæË ¡Â∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ ÍÃÓπæ÷ «√˪ «‘≈Õ «ÚÙÚ ÔπæË Á∂ ¿πÍø ԻÍ «Úæ⁄
’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ «È¡≈ Á≈ «¬‘ «ÁzÙ‡∆’؉ ¡Ë»≈ ÍÃÂ∆ ‘؉ Òæ◊≈Õ «¬√ √ÏøË «Úæ⁄
AIGA ”⁄ ÍÃ’≈«Ù ‹≈È ≈Ò√ Á∆ Íπ√Â’ “¬∂ «Ê¿»Δ ¡≈Î ‹√«‡√” (A Theory of Justice) «È¡≈ Á∆ ¡ÚË≈È≈
Á∂ «Ú’≈√ «Úæ⁄ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È ÔØ◊Á≈È ˛Õ √ÚÂøÂÂ≈, √Ó≈ÈÂ≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ’«Ò¡≈‰ Á≈ «ÈÙ⁄∂ ’’∂
≈Ò√ È∂ ¡æ‹ Á∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆, √ÓÂ≈Ú≈Á∆ ≈‹ Á∂ √≈‘Ó‰∂ «È¡≈ Á≈ «√˪ ÍÃ√» ’∆Â≈Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√»Í «¬æ¤≈,
√ÚÂøÂÚ≈Á Á∂ √»‹ ¡Â∂ «¬√ Áπ¡≈≈ Óπ’ Ï≈˜≈, ¡Ê «ÚÚ√Ê≈, «È¿»ÈÂÓ ≈‹, √ÚÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √øÍÂ∆ Á∂
«Ú¡’Â∆◊ ¡«Ë’≈ Á∂ √ÓÊÈ È∂ «È¡≈ Á∆ «¬’ √Ó≈ÈøÂ Ë≈È≈ ÍÃ√Âπ ’∆Â∆, «‹√ ˘ «È¡≈ Á≈ ¡«Ë’≈«’
«√˪ (Entitlement Theory of Justice) «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Ë≈È≈ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ÈØ«‹’ È∂ ¡≈͉∆ Íπ√Â’
“¬∂È≈’Δ √‡∂‡ ¡À∫‚ Ô»‡ØÍΔ¡≈ (Anarchy State and Utopia) «Úæ⁄ ’∆Â∆ ˛Õ ¡√ƒ ‘π‰ «¬È∑ª √Ó’≈Ò∆È «√˪ª
Á≈ ÊØÛ∑≈ «Ú√Ê≈ È≈Ò ¡«Ë¡ÀÈ ’ª◊∂Õ

A@.A.A Íë’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈ (Procedural Justice)
«‹Ú∂∫ ¿πµÍ Úȉ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛, «È¡≈ ÁØ ÍÃ’≈ Á≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ A. ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ¿π‘ √Ì ’πfi Á∂‰≈ ‹Ø ¿π√ Á≈
‘æ’ ˛ ‹ª B. √˜≈ ‹ª ‹πÓ≈È∂ Ú‹Ø∫ ◊ÒÂ∆¡ª ˘ ·∆’ ’È≈Õ «‹æÊ∂ Í«‘Ò∂ ÍÃ’≈ Á∂ «È¡≈ Á≈ √ÏøË ¿πÈ∑ª «√˪ª
√ÏøË∆ «È‰≈ ÒÀ‰≈ ˛ ‹Ø √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡«Ë’≈ª, ’ÂÚª ‹ª ÌΩ«Â’ ÍÁ≈Ê Á∆ Úø‚ ’∂◊≈, ¿πµÊ∂ Á»√∆ ÍÃ’≈ Á≈
«È¡≈ ’≈˘È∆ «ÚÚ√Ê≈ ‹ª √˜≈/‹πÓ≈È∂ È≈Ò √Ïø«Ë ˛Õ «¬√ Á≈ √ÏøË ÓÈÓ˜∆ Á∆ ¿πÒøÿ‰≈ Á∂ «ÚπæË ÚÂÓ≈È
’≈˘Èª ˘ √‘∆ „ø◊ È≈Ò Ò≈◊» ’È≈ ˛Õ «¬√ ˘ Íë’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈ Ú∆ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Íë’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈
Á≈ «Ú⁄≈ ’≈˘È Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ’≈¯∆ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ «‘≈ ˛Õ Íë’«¡≈ÂÓ’ «È¡≈ ¿π√ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ «ÈÍæ÷Â≈
Á∂ «Ú⁄≈ª ÚæÒ √ø’∂ ’Á≈ ˛ ‹Ø fi◊«Û¡ª ˘ √πÒfi≈™Á∆ ˛ ‹ª √ø√≈ËȪ Á∆ Úø‚ ’Á∆ ˛Õ
«¬‘ «Ú⁄≈ ’≈¯∆ ÒØ’«ÍÃÔ «‘≈ ˛ «’ «ÈÍæ÷ Íë’«¡≈ «ÈÍæ÷ ÈÂ∆«‹¡ª Á∆ ¿πµÂÓ ◊≈ø‡∆ ˛Õ «¬√ «È¡≈ Á≈
√ÏøË «ÈÍæ÷ Íë’«¡≈ Áπ¡≈≈ ÈÂ∆«‹¡ª Á≈ «ÈÓ≈‰ ¡Â∂ ’øÓª È≈Ò ˛, ¡◊ «¬√ ÍÃ’≈ Á∆¡ª Íë’«¡≈Úª

178 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY