Page 21 - DPOL101_Political Theory

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ’∂ «¬’ ÓÙ∆È ˛, «‹√ ˘ «Ú¡’Â∆ È∂ ¡≈͉∂ Ú«ÙÙ‡ «‘ª Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆ ω≈«¬¡≈ ˛, «‹Ú∂∫ ’≈˘È, «ÚÚ√Ê≈,
√πæ«÷¡≈, «È¡≈, ¡«Ë’≈ª Á∆ æ«÷¡≈ ¡≈«ÁÕ ≈‹ «¬’ √≈ËÈ ˛, √≈Á≈ È‘ƒÕ Í≥‹Úª, ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ≈‹È∆«Â’
«√˪ª È∂ “√Ú‹È’ «‘æ” ¡Â∂ “√Ó»«‘’ √ÓπÁ≈¬∂” Á∆¡ª Ë≈È≈Úª ˘ ¡√Ú∆’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ «¬√ Á≈ «Ú⁄≈
√∆ «’ «¬‘ √’≈ √Ì ÂØ∫ ⁄ø◊∆ ˛ ‹Ø ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ ’øÓ ’Á∆ ˛ ¡Â∂ √ÓπÁ≈¬∂ Á≈ ¡Ê ˛ √ÓπÁ≈¬∂ «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂
«Ú¡’Â∆ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª Á≈ ¿πÁ∂Ù ≈‹ Á∆ ÷Ø‹ È‘ƒ √∆, ÏÒ«’ «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈«‹’ ¡Â∂
¡≈«Ê’ Ø’ª ¡Â∂ Â≈È≈Ù≈‘∆ Â∂ ◊À-ÍÃÂ∆«ÈË∆ √’≈ª ÂØ∫ Óπ’Â∆ «ÁÚ≈¿π‰≈ √∆Õ «¬√ √øÁÌ «Úæ⁄ «¬√ È∂ ≈‹
‹ª ≈‹ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ √Ïø˪ Ú◊∆¡ª Ë≈È≈Úª ÍπÈ ÂΩ ”Â∂ ÍÃÌ≈«Ù ’∆Â≈ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ Ò¬∆ ¡«Ë’≈,
√πÂøÂÂ≈, Ï≈ÏÂ≈, √øÍÂ∆, «È¡≈, ÍË≈ÂøÂ Ú◊∆¡ª Ë≈È≈Úª Á≈ «Ú’≈√ ’∆Â≈Õ
«’™«’ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «Ú¡’Â∆ ˘ «¬’ √Ú≈Ô ‘ø’≈∆ ¡Â∂ √Ú≈Ê∆ ‹∆Ú ÓøÈÁ≈ ˛ ‹ª √Ó≈‹ ˘ «¬’ ¡«‹‘≈
√Ê≈È «‹æÊ∂ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ «‘ª Ò¬∆ √øÿÙ ’Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬‘ ≈‹È∆Â∆ ˘ «¬’ ¡«‹‘∆ √Ó≈«‹’ Íë’«¡≈
ÓøÈÁ≈ ˛ ‹Ø √Ó≈‹ «Úæ⁄ «ÚÚ≈Áª Á≈ «È͇≈≈ ’Á∆ ˛, ’≈˘È ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’Á∆ ˛, ¬∂’Â≈ ¡Â∂
Ï≈ÏÂ≈ «Ò¡ªÁ∆ ˛, √Ó≈‹ Á∂ Ï≈Ï «‘æ Á∆ √∂Ú≈ ’Á∆ ˛ ¡Â∂ ÙªÂ∆Í»È √Ó≈«‹’ Í«ÚÂÈ Ò¬∆ √Â≈
√ÍÙ‡ ’Á∆ ˛Õ «¬‘ √Ó≈«‹’ «ÚÚ≈Áª È≈Ò «‹È∑ª Â∆«’¡ª È≈Ò ‘æÒ ’Á∆ ˛, ¿π‘ ‘È- (i) √ø«ÚË≈«È’ ’≈˘È,
(ii) ≈‹È∆«Â’ √ø√Ê≈Úª, (iii) √Ó≈«‹’ ’«Ò¡≈‰, (iv) √ø√«¥«Â’ ÍÃøÍ≈ÚªÕ √Ó≈«‹’ fi◊«Û¡ª «Úæ⁄ √ø«ÚË≈«È’
’≈˘È ¡ø«ÂÓ «È‰≈«¬’ Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈™Á∂ ‘È, «¬‘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ √≈ËÈ ‘πøÁ∂ ‘È, «’™«’
«¬È∑ª «Íæ¤∂ √˜≈ Á≈ ‚ ‘πøÁ≈ ˛, «¬√ «Úæ⁄ Óπæ÷ √ø«ÚË≈«È’ ¡Èπ¤∂Á ¡Â∂ «ÚË≈È Óø‚Ò Áπ¡≈≈ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ ω≈¬∂
‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÁØÚ∂∫ Ù≈«ÓÒ ‘È ‹Ø √Ó≈‹ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó»‘ª ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ‹≈‰ Ú≈Ò∆ ÍÃÂ∆ √øÍÃÁ≈ Á∆¡ª ‘æÁª
«ÈÙ«⁄ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬È∑ª ’≈˘Èª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¿πÁ≈Ú≈Á È∂ «Í¤Ò∂ C@@ √≈Òª «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ Íë’«¡≈ «Úæ⁄
«‘æ√∂Á≈∆ Ò¬∆ ’¬∆ ≈‹È∆«Â’ √ø√Ê≈Úª Á≈ «Ú’≈√ ’∆Â≈ ˛, «‹Ú∂∫ ÍË≈ÂøÂ, ÍÃÂ∆«ÈË∆ √ø√Ê≈Úª, ≈‹È∆«Â’
«‘æ√∂Á≈∆, ≈‹È∆«Â’ ÁÒ, √Ú «Ú¡≈Í’ «Ú¡√’ ÓÂ≈ ¡«Ë’≈, È≈◊«’ ¡Â∂ ≈‹È∆«Â’ ¡«Ë’≈ («‹Ú∂∫
√πÂøÂÂ≈, √øÍÂ∆ ¡≈«Á), ÁÏ≈¡ √Ó»‘ Ú◊∆¡ª √Ú≈Ô √ø√Ê≈Úª, Ú«‰‹’ √ÓπÁ≈¬∂, ‡∂‚ Ô»È∆¡È √ÓπÁ≈¬∂
¡≈«ÁÕ «¬È∑ª √ø√Ê≈Úª «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈∆ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ÒØ’ ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Íë’«¡≈ È≈Ò √ø◊«·Â
‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ≈‹È∆Â∆ È∂ ‘π‰ ’«Ò¡≈‰’≈∆ »Í ÒÀ «Ò¡≈ ˛Õ fi◊«Û¡ª Á∂ «È͇≈∂
Ò¬∆ ¿πÁ≈Ú≈Á «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡≈«Ê’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ Ú∆ √’≈≈ÂÓ’ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò Á÷Ò «ÁøÁ≈
˛Õ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ «ÈÔ«Ó ’’∂ ¡Â∂ Î∆ «√æ«÷¡≈, «√‘ Ï∆Ó≈, √Ó≈«‹’ √πæ«÷¡≈ Ú◊∂ Â∆’∂ ¡Í‰≈ ’∂
«¬‘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ fi◊«Û¡ª Á∂ √ت ˘ ÿæ‡ ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬‘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «Ú¡≈Í’
√«‘ÓÂ∆ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È Ò¬∆ «√æ«÷¡≈, Ó≈√-Ó∆‚∆¡≈, ÍÃ≈Í∂◊ø‚≈, ËÓ ¡≈«Á Ú◊∂ «Ú⁄≈’ ¡Â∂ √ø√«¥«Â’
√≈ËȪ Á≈ Ú∆ √‘≈≈ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ «¬‘ √«‘ÔØ◊ ¡Â∂ √≈ÓÈ‹√Ô ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ «ÁøÁ≈ ˛ ¡Â∂ Ú≈Â≈Ò≈Í, ⁄⁄≈, √Ófi≈-
Ïπfi≈ ’∂ «¬’ √πÂøÂ ¡Â∂ Óπ’ Ú≈Â≈Ú‰ «Úæ⁄ «‘ª ”⁄ √Ó≈È‹√Ô «Ò¡≈¿π‰ ”Â∂ ˜Ø «ÁøÁ≈ ˛Õ ¡≈«Ê’ ÍæË
”Â∂ «¬‘ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ ’«Ò¡≈‰’≈∆ ≈‹ Á≈ √ÓÊÈ ’Á≈ ˛Õ

Ó≈’√Ú≈ÁΔ ≈‹ÈΔ«Â’ «√˪ (Marxist Political Theory)

¿πÁ≈Ú≈Á∆-«Ú¡’Â∆Ú≈Á∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª ˘ AIÚƒ √Á∆ Á∂ ¿πÂ≈Ë «Úæ⁄ Ó≈’√, ¬∂∫◊∂Ò√ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂
¡ÈπÔ≈¬∆¡ª È∂ “«Ú«◊¡≈«È’ √Ó≈‹Ú≈Á” (Scientific Socialism) Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ¸‰ΩÂ∆ «ÁæÂ∆, ¡æ‹ ’ج∆
Ú∆ ≈‹È∆«Â’ «√˪ Ó≈’√Ú≈Á ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ «¬«Â‘≈√, √Ó≈‹, ¡Ê «ÚÚ√Ê≈, ≈‹È∆Â∆ ¡≈«Á Á∆
«Ú¡≈«÷¡≈ Á∆ ¿πÒøÿ‰≈ È‘ƒ ’ √’Á≈Õ Ó≈’√Ú≈Á È∂ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’ «Ú’≈√ Á∆ Íë’«¡≈ ˘ ÒÛ∆Ú≈
¡Â∂ «Ú«◊¡≈«È’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ «Ï‘Â √Ófi‰ «Úæ⁄ √≈‚∆ √‘≈«¬Â≈ ’∆Â∆ ˛Õ √øÍ»È ÓÈπæ÷∆ Óπ’Â∆ Á∂ »Í «Úæ⁄
Ó≈’√Ú≈Á È∂ ÁÙÈ Ù≈√Â Á∆ ÈÚƒ Ë≈È≈ Í∂Ù ’∆Â∆Õ «¬√ ¡Èπ√≈ «◊¡≈È Á≈ Óπæ÷ ¿πÁ∂Ù ’∂ÚÒ «¬√ √ø√≈
˘ √Ófi‰≈ ‘∆ È‘ƒ, ÏÒ«’ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª ÌΩ«Â’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È≈ Ú∆ ˛Õ Ó≈’√ Á≈
«Ú⁄≈ √∆ «’ «Ú¡’Â∆ Á∆ Óπ’Â∆ «¬√∂ √ø√≈ «Úæ⁄ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ÚÂÓ≈È √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ¥ªÂ∆’≈∆
Í«ÚÂÈ ’’∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’’∂ ÍÃ≈Í ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ ¿πÁ≈Ú≈Á∆-Í»ø‹∆Ú≈Á∆ «ÚÚ√Ê≈
Á∂ «ÚπæË Ó≈’√ Á∆ Óπæ÷ «Ù’≈«¬Â «¬‘ √∆ «’ «¬‘ √øÍÂ∆, ¡√Ó≈ÈÂ≈ ¡Â∂ ’πfi √øÍÂ∆Ù≈Ò∆ Í«Ú≈ª Á∂ ¡ÀÙÚÔ
Á∆ √æ«Ì¡Â≈ ˛ ‹Ø ‹È √Ë≈‰ Ò¬∆ «ÈÓÈ ¡Â∂ ÙØÙ‰’≈∆ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÍÀÁ≈ ’Á∆ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ ¿πÒ‡ √Ó≈‹Ú≈Á
«Ú¡’Â∆ Á∆ Óπ’Â∆ Á∆ ¡◊ √≈∆ È‘ƒ ª ’≈Î∆ ‘æÁ Âæ’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÍÀÁ≈ ’È Á≈ ÔÂÈ ˛Õ «¬‘ «¬’ ¡«‹‘∂
√Ó≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Á≈ ÔÂÈ ’Á≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ «Ú¡’Â∆ Á≈ ÙØÙ‰ √Ó≈Í ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ «‹√

14 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY