Page 137 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ‹≈‰’≈∆ (Introduction)

Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È ÚæÒØ∫ √ø√Á∆ ÍÉ≈Ò∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ˘ ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄
Úø«‚¡≈ «◊¡≈ ˛: (A) È≈Ó≈Â ‹ª √ø«ÚË≈«È’ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ¡Â∂ (B) ¡√Ò∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈Õ Ì≈ Á≈ ≈Ù‡ÍÂ∆
È≈Ó≈Â ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ˛ ¡Â∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ¡√Ò∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ˛Õ ¡√Ò∆
’≈‹ Í≈«Ò’≈ Á∆ ¡Èπ¤∂Á GD «Úæ⁄ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ ‹Ø «¬√ Â∑ª ‘È, ““≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ √‘≈«¬Â≈ ’È
¡Â∂ √Ò≈‘ Á∂‰ Ò¬∆ «¬’ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ‘ØÚ∂◊∆, «‹√ Á≈ Óπ÷∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ‘ØÚ∂◊≈ ¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ «¬√ Á∆ √Ò≈‘
¡Èπ√≈ ’øÓ ’∂◊≈Õ”” ≈Ù‡ÍÂ∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∆ √Ò≈‘ Óøȉ Ò¬∆ Í≈ÏøÁ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π‘ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ÚæÒØ∫ «ÁæÂ∆
◊¬∆ √Ò≈‘ ”Â∂ ’∂ÚÒ ÁπÏ≈≈ «Ú⁄≈ Ò¬∆ ’«‘ √’Á≈ ˛ Í ÁπÏ≈≈ «Ú⁄≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á «ÁæÂ∆ ◊¬∆ √Ò≈‘ Óøȉ ÂØ∫
«¬È’≈ È‘ƒ ’ √’Á≈Õ «¬√ Â∑ª ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ‘∆ Ì≈ Á∆ ¡√Ò∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ˛Õ

H.A ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á≈ «ÈÓ≈‰, ◊·È ¡Â∂ ’≈‹’≈Ò
(Council of Ministers Structure and Tenure)

√ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á GD (I) «Úæ⁄ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛Õ DDÚƒ √ø«ÚË≈«È’ √ØË ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ ¡Èπ¤∂Á
Á≈ √Ú»Í «¬√ Â∑ª ˛-

““≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ¡≈͉∂ ’øÓª Á≈ √øÍ≈ÁÈ ’È «Úæ⁄ √‘≈«¬Â≈ ¡Â∂ ÓøÂÉ≈ Á∂‰ Ò¬∆ «¬’ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ‘ØÚ∂◊∆,
«‹√ Á≈ ÍÃË≈È, ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ‘ØÚ∂◊≈Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡≈͉∂ ’øÓª Á∂ ⁄Ò≈¿π‰ «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ ÓøÂz‰≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ⁄æÒ∂◊≈Õ
≈Ù‡ÍÂ∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ˛, ¿π√ Á∆ ÓøÂz‰≈ Á∂ ÍπÈ «Ú⁄≈ Á∆ Óø◊ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘∂ ÍπÈ «Ú⁄≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á
Ú∆ ÓøÂz‰≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ Ì∂‹∆ ‹ªÁ∆ ˛, ¿π√ ˘ ¿π‘ ¿π√∂ Á∂ ¡Èπ√≈ √Ú∆’≈ ’È◊∂Õ
√ø«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á GE «Úæ⁄ √øÿ∆ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ Á∂ √øÿ È≈Ò √Ïø«Ë F ÓΩ«Ò’ «ÈÔÓ «ÈË≈« ’∆Â∂ ‘ÈÕ «¬‘
‘∂· «Ò÷∂ ¡Èπ√≈ ‘È :
A. ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆ ¡Â∂ Ï≈’∆ ÓøÂ∆¡ª Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ÍÃË≈È
ÓøÂ∆ Á∆ √Ò≈‘ ”Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
B. ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ «¬æ¤≈ Âæ’ ‘∆ ÓøÂ∆ ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ «‘‰◊∂Õ
C. ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ÒØ’ √Ì≈ ÍÃÂ∆ √Ó»«‘’ »Í «Úæ⁄ «˜øÓ∂Ú≈ ‘ØÚ∂◊∆Õ
D. «’√∂ ÓøÂ∆ Á∂ ¡≈͉≈ ¡‘πÁ≈ ◊둉 ’È ÂØ∫ Í«‘Òª ≈Ù‡ÍÂ∆ ¿π√ ’ØÒØ∫ Â∆√∆ ¡Èπ√»⁄∆ «Úæ⁄ «¬√
Ò¬∆ «ÁæÂ∂ ÍÃÍæÂª Á∂ ¡Èπ√≈ ¡‘πÁ∂ Á∆ ¡Â∂ ◊ØÍÈ∆¡Â≈ Á∆ √‘πø ¸’Ú≈¬∂◊≈Õ
E. ‹∂’ ¡«‹‘≈ ÓøÂ∆ ‹Ø ¡≈͉∆ «ÈÔπ’Â∆ √Ó∂∫ √ø√Á Á∂ «’√∂ √ÁÈ Á≈ ÓÀ∫Ï È‘ƒ ‘πøÁ≈ ¡Â∂ F Ó‘∆È∂ Á∂
¡øÁ-¡øÁ √ø√Á Á∂ «’√∂ Ú∆ √ÁÈ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ ÍÃ≈Í ȑƒ ’ √’Á≈ ª F Ó‘∆È∂ ÷ÂÓ ‘؉ ”Â∂ ¿π‘
ÓøÂ∆ È‘ƒ «‘ √’∂◊≈Õ
F. ÓøÂ∆¡ª Á∆ ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ ÌæÂ∂ ¡«‹‘∂ ‘؉◊∂, «‹Ú∂∫ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ √ø√Á «ÚË∆ ≈‘ƒ «ÈË≈« ’∂ ¡Â∂
‹Á Âæ’ √ø√Á «¬√ Â∑ª «ÈË≈« È≈ ’∂, ¿πÁØ∫ Âæ’ ¡«‹‘∂ ‘؉◊∂, «‹Ú∂∫ «’ Á»√∆ ¡Èπ√»⁄∆ «Úæ⁄ «Ò÷∂
‘ÈÕ
¿π’ ¡Èπ¤∂Áª ˘ √≈˘ √ø«ÚË≈È Á∂ ‘Ø ¿πÍÏøÁª, √ø«ÚË≈«È’ √«Ó¡ª ¡Â∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª Á∆ ΩÙÈ∆
«Úæ⁄ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
(’) ¡Èπ¤∂Á GE (A) Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆, ‹Á «’ ≈Ù‡ÍÂ∆ ’Á≈ ˛ Í «¬√ Ó≈ÓÒ∂
«Úæ⁄ ¿π‘ ’Á∂ Ú∆ ¡≈͉∂ ‘Ω∫√Ò∂ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’ √’Á≈ ˛Õ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ «Úæ⁄ ÓÈÓ˜∆
È‘ƒ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆, «’™«’ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¸‰È≈ ˛ ‹Ø ÒØ’ √Ì≈
Á∂ Ï‘πÁÒ Á≈ È∂Â≈ ‘ØÚ∂Õ
¡Èπ¤∂Á GE (C) Á∂ ¡Èπ√≈ ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ÒØ’ √Ì≈ ÍÃÂ∆ √Ó»«‘’ »Í «Úæ⁄ «˜øÓ∂Ú≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ¡Ê
Ú∆ «¬‘∆ ˛ «’ ’ج∆ ¡«‹‘≈ ‘∆ «Ú¡’Â∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «‹√ ˘ ÒØ’
√Ì≈ Á∂ Ï‘πÓ Á≈ «ÚÙÚ≈√ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂Õ

130 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY