Page 162 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñI: «È¡≈ Í≈«Ò’≈ : √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈ÒÂ, ¿πµ⁄ ¡Á≈ÒÂ, «È¡≈«¬’ ÍπÈ «È∆÷‰

È≈Ò «¬‘ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ «’ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ‹æ‹ «ÈÔπ’ ȑƒ ’ √’Á≈ ‹Ø ¿π√ Á∆ Ș È؇
«Úæ⁄ Íë√æË «È¡≈ Ù≈√Â∆ ‘ØÚ∂, ‹Á Âæ’ «’ ¿π‘ «Ú¡’Â∆ ¿πµÍ «Ò÷∆¡ª ‘Ø ÔØ◊Â≈Úª ˘ Í»≈ È≈ ’Á≈ ‘ØÚ∂Õ
‹æ‹ª Á∆ «ÈÔπ’Â∆ (Appointment of the Judges)

¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ Óπæ÷ ‹æ‹ ¡Â∂ ‘Ø ‹æ‹ª Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ Óπæ÷ ‹æ‹ ¡Â∂ √Ïø«ËÂ
≈‹ª Á∂ ≈‹Í≈Ò Á∆ √Ò≈‘ È≈Ò ’Á≈ ˛Õ ‘Ø ‹æ‹ª (Óπæ÷ ‹æ‹ ˘ ¤æ‚ ’∂) Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ’Á∂ √Ó∂∫ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘
¿π√ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ Óπæ÷ ‹æ‹ Á∆ Ú∆ √Ò≈‘ ÒÀ‰∆ ÍÀ∫Á∆ ˛Õ
Óπæ÷ ‹æ‹ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ¡Â∂ √∆È∆¡≈Â≈ (Seniority) Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ Í A@ Ó¬∆ AIGD Á∆ Í≥‹≈Ï ¡Â∂
‘«¡≈‰≈ Á∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ Óπæ÷ ‹æ‹ ‚∆. ’∂. Ó‘≈‹È (D. K. Mahajan) Á∂ √∂Ú≈Óπ’ ‘؉ ”Â∂ ‹√«‡√ È»Ò≈ ˘
Óπæ÷ ‹æ‹ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ «◊¡≈, «‹√ ”Â∂ ¿πÈ∑ª ÂØ∫ √∆È∆¡ ‹æ‹ ÍÃ∂Ó ⁄øÁ Í≥«‚ È∂ ¡≈͉≈ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂ «ÁæÂ≈Õ
BG ‹ÈÚ∆ AIHC ˘ ’∂∫Á∆ √’≈ È∂ «¬‘ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ «’ Á∂Ù Á∆¡ª √≈∆¡ª ¿πµ⁄ ¡Á≈Òª Á∂ Óæπ÷ ‹æ‹ ≈‹
Á∂ Ï≈‘Ø∫ Ò¬∂ ‹≈‰◊∂ ¡Â∂ «¬‘ Ú∆ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ Ì«Úæ÷ «Úæ⁄ √≈∂ ≈‹ª Á∆¡ª ¿πµ⁄ ¡Á≈Òª Á∂ Óπæ÷
‹æ‹ Á»√∂ ≈‹ª Á∂ ¿πµ⁄ «È¡≈ Ù≈√Âª È≈Ò ¿πµÊ∂ ¿πÈ∑ª Á∆ √∆È∆¡≈Â≈ (Seniority) ¡Â∂ ÔØ◊Â≈ (Ability) Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ Ò¬∂ ‹≈‰◊∂Õ AE ‹πÒ≈¬∆ AIHF Á∆ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ √’≈ ˘ «¬‘ ¡≈Á∂Ù «ÁæÂ≈ «’ ¿π‘ Óπæ÷ ‹æ‹
Á∂ ‘Ø ≈‹ª «Úæ⁄Ø∫ «ÈÔπ’ ’È Á∆ È∆Â∆ ˘ Ò≈◊» ’ÈÕ
’≈‹’≈Ò (Term of office)- ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á≈ ‹æ‹ FB √≈Ò Á∆ ¿πÓ Âæ’ ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ”Â∂ ’øÓ ’Á≈ ˛ Í
¿π‘ «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂ ’∂ ¡Òæ◊ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ ¡≈͉∂ √Ó∂∫ Á∂ ÷ÂÓ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á
¿π‘ «’√∂ ‹◊∑≈ ”Â∂ √’≈ Á∆ ÓȘ»∆ ÂØ∫ «ÏȪ ’ج∆ Ú∆ ’øÓ È‘ƒ ’ √’Á≈Õ
√∂Ú≈Óπ’Â∆ (Removal)- ‹∂’ √ø√Á Á∂ ÁØÚ∂∫ √ÁÈ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ ÓÀ∫Ïª Á∆ ’πæÒ √ø«÷¡≈ Á∂ Ï‘πÓ È≈Ò ¡Â∂
√ÁÈ Á∆ ÏÀ·’ Á∂ ‘≈˜ ÓÀ∫Ïª Á∂ B/C Ï‘πÓ È≈Ò «’√∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ‹æ‹ ˘ Áπ«ÚÚ‘≈ ‹ª ¡ÔØ◊Â≈
(Misbehaviour or Incapacity) Á∂ ¡Í≈Ë «Úæ⁄ ¡Í≈Ë∆ ·«‘≈¿π‰ ¡Â∂ «¬√ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ √øÏØËÈ
’È Âª ≈Ù‡ÍÂ∆ ¿π√ ‹æ‹ ˘ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ ‘‡≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ
ÂÈ÷≈‘ (Salary) - ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ Óπæ÷ ‹æ‹ ˘ H@ ‘˜≈ πͬ∂ Ó‘∆È≈ ¡Â∂ ‘Ø ‹æ‹ª ˘ G@ ‘˜≈ πͬ∂ Ó‘∆È≈
ÂÈ÷≈‘ «ÓÒÁ∆ ˛Õ ’∂ÚÒ ÂÈ÷≈‘ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¿πÈ∑ª ˘ ’¬∆ Â∑ª Á∂ ÌæÂ∂ «ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ «ÚæÂ∆ √ø’‡’≈Ò∆È Á∆ √«ÊÂ∆
˘ ¤æ‚ ’∂ ‘Ø «’√∂ Ú∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ ÂÈ÷≈‘ ¡Â∂ Ìæ«Â¡ª «Úæ⁄ ’Ó∆ È‘ƒ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ Ó≈⁄ AHGF
«Úæ⁄ √ø√Á È∂ ’≈˘È Í≈√ ’’∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ‹æ‹ª Ò¬∆ «‡≈«¬ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÍÀÈÙÈ Á∆ Ú∆ «ÚÚ√Ê≈
’∆Â∆ ◊¬∆Õ
√‘πø (Oath)- Ë≈≈ BAI ¡Ë∆È ‘∂’ ‹æ‹ ˘ ¡≈͉≈ ¡‘πÁ≈ ◊둉 ’Á∂ √Ó∂∫ ≈‹ Á∂ ≈‹Í≈Ò ‹ª ¿π√ ÚæÒØ∫
«ÈÔπ’ ‘Ø ÍÁ≈«Ë’≈ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ¡≈͉∂ ¡‘πÁ∂ Á∆ √‘πø ÒÀ‰∆ ÍÀ∫Á∆ ˛ «’ ¿π‘ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ ¡≈√Ê≈ æ÷∂◊≈Õ
¡≈͉∂ ’ÂÚª Á≈ «¬Ó≈ÈÁ≈∆ È≈Ò Í≈Ò‰ ’∂◊≈ ¡Â∂ √ø«ÚË≈È Â∂ ’≈˘È Á∆ æ«÷¡≈ ’∂◊≈Õ
‹æ‹ª Á≈ ÂÏ≈ÁÒ≈ (Transfer of Judges)- ≈Ù‡ÍÂ∆ ‹æ‹ª Á≈ «¬’ ≈‹ ÂØ∫ Á»√∂ ≈‹ «Úæ⁄ ÂÏ≈ÁÒ≈ ’ √’Á≈
˛Õ ¡øÁÒ∂ ¡≈Í≈Â’≈Ò ÁΩ≈È G ‹æ‹ª ˘ «¬’ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ ¡≈͉∂ Ó‘æÂÚÍ»È ÎÀ√Ò∂ «Úæ⁄ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂
Óπæ÷ ‹æ‹ª ¡Â∂ ‘Ø ‹æ‹ª Á∂ ¡øÁÒ∂ ÂÏ≈ÁÒ∂ ˘ ‹≈«¬˜ ’≈ «ÁæÂ≈Õ ’∂∫Á∆ √’≈ È∂ BG ‹ÈÚ∆ AIHC ˘ «¬’
Ó‘æÂÚÍ»È ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ √∆ «’ ¡«‹‘∂ Óπæ÷ ‹æ‹ ˘ «‹√ Á∂ √∂Ú≈Óπ’ ‘؉ «Úæ⁄, «¬’ √≈Ò ‹ª ÿæ‡ √Óª «‘ «◊¡≈
‘ØÚ∂ ª ¿π√ ˘ Á»√∂ ≈‹ Á∆ ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò «Úæ⁄ ÂÏÁ∆Ò ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
√Ë≈‰ «ÚÚ√Ê≈Úª- ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á≈ ‹æ‹ √∂Ú≈Óπ’ ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ¡Â∂ ‘Ø ≈‹ª ÂØ∫ «√Ú≈¬∂
«’√∂ Á»√∆ ¡Á≈Ò «Úæ⁄ Ú’≈Ò ȑƒ ’ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Á≈ Ì≈Ú «¬‘ ˛ «’ √∂Ú≈ ÂØ∫ Óπ’ ‘؉ Ú≈Ò≈ ¿π√
¡Á≈Ò «Úæ⁄ Ú’≈Ò ȑƒ ’ √’Á≈, «‹æÊØ∫ √∂Ú≈Óπ’ ‘Ø«¬¡≈ ‘ØÚ∂Õ
A. Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ’øÓ (Powers and Functions)- ¿π⁄ ¡Á≈Òª Á∂ ¡«Ë’≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ÷∂Â ¡«Ë’≈ Òæ◊Ì◊
¿πÚ∂∫ ‘∆ ‘È, «‹Ú∂∫ «’ √ø«ÚË≈È Ò≈◊» ‘؉ ÂØ∫ Í«‘Òª √ÈÕ ¿π⁄ ¡Á≈Ò Á≈ Óπæ÷ ’øÓ Óπ’æÁ«Ó¡ª Á≈ ÎÀ√Ò≈ ’È≈
˛ Í «¬√ ˘ «È¡≈«¬’ ÍπÈ «Ú⁄≈ Á∆ Ù’Â∆ Ú∆ ÍÃ≈Í ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «¬√ ˘ ¡≈͉∂ ¡Ë∆È ¡Á≈Òª
Á∆ Á∂÷-∂÷ ’È Á≈ ÍÃÙ≈√’∆ ’øÓ Ú∆ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ’øÓª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ «¬√ Â∑ª
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 155