Page 230 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAB: Ì≈Â∆ √ßÿÚ≈Á

«√æ‡≈ (Conclusion)- ¿πÍÔπ’ ÍÃË≈È ÂØ∫ √≈˘ √≈Î √ÍæÙ‡ ÍÂ≈ Òæ◊ ‹ªÁ≈ ˛ «’ Ì≈ «Úæ⁄ √«‘’≈∆ √øÿÚ≈Á È؇
Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ Í ¡≈ÒØ⁄’ª Á∂ «¬√ «Ú⁄≈ Á≈ ÷ø‚È ’∆Â≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª Á≈ ’«‘‰≈ ˛ «’ ’∂∫Á ¡Â∂ Íêª
Á∂ ¡≈Í√∆ √Ïø˪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ì≈Â∆ √øÿ ˘ √«‘’≈∆ √øÿÚ≈Á ’«‘‰≈ «È¡≈ √ø◊ ȑƒ ˛Õ «’™«’ ‘∂’ ÷∂Â
«Úæ⁄ Íêª Á∆ ÂπÒÈ≈ ”⁄ ’∂∫Á ˘ ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛Õ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ì≈Â∆ ÍÉ≈Ò∆ ˘
√«‘ÔØ◊∆ √øÿÚ≈Á (Co-operative Federation) Á≈ È≈Ó Á∂‰≈ «È¡≈ √ø◊ ÍÃÂ∆ ȑƒ ‘πøÁ≈Õ Ì≈ «Úæ⁄ ’∂∫Á
√’≈ «¬øÈ∆ ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ωÁ∆ ‹≈ ‘∆ ˛ «’ Ì≈ ˘ ’∂∫Á∆’È √øÿÚ≈Á (Centralised Federation)
¡Â∂ ¬∂’≈ÂÓ’ √øÿÚ≈Á (Unitarian Federation) «’‘≈ ÚË∂∂ «È¡≈ √ø◊ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):

A@. ÔØ‹È≈ ¡≈ÔØ◊ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ...................... ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ
AA. Ì≈ «Úæ⁄ ◊«·Â .................... «È¡≈ ÍÉ≈Ò∆ ˛Õ
AB. Ì≈ «Úæ⁄ ......................... Úª◊ ÒØ’ª ˘ «¬’ ‘∆ È≈◊«’Â≈ ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ

AB.F √≈ ¡øÙ (Summary)

J Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È Á∆ ¡ÈπÍÓ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ˛ «’ «¬√ «Úæ⁄ √øÿ≈ÂÓ’ ¡Â∂ ¬∂’≈ÂÓ’ ÁØÚª Â∑ª Á∂ √ø«ÚË≈Ȫ
Á∂ ◊π‰ ¡Â∂ Ò椉 ÓΩ‹»Á ‘ÈÕ
J Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ Ì≈ «Úæ⁄ È≈ ª √øÿ≈ÂÓ’ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ¬∂’≈ÂÓ’ √ø«ÚË≈È «’‘≈ «◊¡≈ ˛ Í
«¬√ ˘ “≈‹ª Á≈ √øÿÚ≈Á” (Union of States) «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ
J Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ Òæ◊Ì◊ ¿π‘ √≈∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È ‹Ø «’ «¬’ √øÿ≈ÂÓ’
√ø«ÚË≈È, «‹Ú∂∫ «’ ¡Ó∆’≈ Á∂ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ Í≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
J √øÿ≈ÂÓ’ Ù≈√È ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ ≈‹ Á≈ √ø«ÚË≈È ’·Ø ‘πøÁ≈ ˛Õ √ø«ÚË≈È «¬√ Ò¬∆ ’·Ø ω≈«¬¡≈
‹ªÁ≈ ˛ ª «’ ’∂∫Á ‹ª «¬’≈¬∆¡ª «¬√ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ÓÈÓ˜∆ „ø◊ È≈Ò Í«ÚÂÈ
È≈ ’ √’‰Õ

J Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È È∂ «¬’ ¡«‹‘∆ Ù≈√È ÍÉ≈Ò∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ˛ ‹Ø È≈ ª ÙπæË »Í «Úæ⁄ √øÿ≈ÂÓ’
˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ¬∂’≈ÂÓ’Õ
J √ø«ÚË≈È Á∆ Ë≈≈ BFC Á∂ ¡Èπ√≈ ’∂∫Á∆ √’≈ Á∆ «˜øÓ∂Ú≈∆ ÿث٠’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ «’ ¿π‘ ≈‹ª Á∂
ÍÃ√Í ÓÂÌ∂Áª ˘ ÷ÂÓ ’È Ò¬∆ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ √ÓÈÚÔ √Ê≈«Í ’∂◊∆Õ

AB.G ÙÏÁ’ØÙ (Keywords)

J ¬∂’≈ÂÓ’ (Unitary): ‹Ø «ÓÒ ’∂ «¬’ ‘Ø «◊¡≈ ‘ØÚ∂, Úæ÷-Úæ÷Õ

J √øÿÙ (Struggle): ‡’≈¡ («‹Ú∂∫ ÁØ ÁÒª «Úæ⁄ √øÿÙ, √øÍÃÁ≈, ‘ØÛ∑, ⁄∂Ù·≈)Õ

AB.H ¡«Ì¡≈√ ÍÃÙÈ (Review Questions)

A. Ì≈Â∆ √øÿÚ≈Á ÂØ∫ Âπ√ƒ ’∆ ‹≈‰Á∂ ‘ÈÕ
B. Ì≈Â∆ √øÿÚ≈Á Á∂ √Ú»Í Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’ØÕ
C. Ì≈ «Úæ⁄ √øÿ∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª Áæ√ØÕ
D. Ì≈Â∆ ’∂∫Á ˘ ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ω≈¿π‰ «Íæ¤∂ ’∆ ’≈È ˛?
E. Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ √«‘’≈∆ √øÿÚ≈Á Á∂ Âæª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’ØÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 223