Page 235 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â

È؇ (i) «Ó‘È Úß‚ ¡Â∂ «Ó‘È Á≈ «ÚÙ∂Ù∆’È (Division and Specialisation of Labour)-Ò∂·«Ú⁄ Á∂
¡Èπ√≈, «¬’ Úæ‚∂ ÍÒª‡ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ √ß«÷¡≈ «Úæ⁄ ’æ‡ ’È Ú≈Ò∂ Ó‹Á±ª ˘ «ÚÙ∂Ù∆’È (Specialisation)
’È Á∂ Ò¬∆ ÏÁÒ∂ ”⁄ «˜¡≈Á≈ ¡Ú√ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ ÍÀÓ≈È≈ Úæ‚≈ ‘؉ Á∂ ’≈È ’ßÓ ˘ ’ج∆
¤Ø‡∂-¤Ø‡∂ «‘æ«√¡ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ’ßÓ Á∂ ‘∂’ «‘æ√∂ ˘ ’È «Úæ⁄ «¬’ Ó‹Á± «ÚÙ∂Ù∆’È
Íz≈Í ’ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ’≈È Ó‹Á± ¿π√ «ÚÙ∂Ù ’ßÓ «Úæ⁄ «ÈÍπßÈÂ≈ Íz≈Í ’ ÒÀ∫Á≈ ‘À, «‹√ È≈Ò
’≈‹-’πÙÒÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ «¬’ «ÚÙ∂Ù ’ßÓ «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù∆’È ’È È≈Ò √Ó∂∫
¡Â∂ ͱߋ∆ Á∆ Ï⁄ ‘πßÁ∆ ˛Õ «Ó‘È Úß‚ Á∂ ’≈È ÈÚ∂∫ ⁄ÓÂ’≈ª Á∂ ÓΩ’∂ Ú∆ ÚæË ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Á∂
ÎÒ√±Í ÍzÂ∆ «¬’≈¬∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ò≈◊ ÿæ‡ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ

(ii) Â’È∆’∆ Ïæ⁄ª (Technical Economies)- Á∆ÿ ’≈Ò «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ ÍÀÓ≈È≈ ÚË≈¿π‰ Á∂ ÎÒ√±Í
’¬∆ Â∑≈ Á∆¡ª Â’È∆’∆ Ïæ⁄ª Íz≈Í ‘πßÁ∆¡ª ‘È «‹Ú∂∫ ¡≈͉∂-¡≈Í ⁄æÒÁ∆¡ª ÓÙ∆Ȫ (Automatic
Machines) Á≈ «˜¡≈Á≈ «¬√Â∂Ó≈ÒÕ ¿πÂÍøÈ Â’È∆’ È≈Ò ÍÀÁ≈ Ò≈◊ª ˘ ÿæ‡ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ÀÕ
«¬√ Ò¬∆ Â’È∆’∆ Ïæ⁄ª Á∂ ’≈È ¡Ω√ Ò≈◊ ÿæ‡ ‘πßÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
(iii) ¡‰ Úø‚‰ÔØ◊ Á∆¡ª Ïæ⁄ª (Economies of indivisibility)- ‹∂. ¡À√. Ï∂È (J.S.Bain) Á∂ ¡Èπ√≈
¿πÂÍÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á∆¡ª ¡«ÚÌ≈‹Â≈Úª Á∂ ÎÒ√±Í Ú∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’È “Â∂ ¡Ω√ Ò≈◊Â
ÿæ‡ ‘؉ Òæ◊Á∆ ˛Õ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ’¬∆ √≈ËȪ Á∆ «¬’ «ÈÙ«⁄ Ó≈Â≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È≈ ˜±∆
‘πßÁ≈ ˛, ⁄≈‘∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÿæ‡ ‘ØÚ∂ ‹ª «˜¡≈Á≈ ‘ØÚ∂Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ «¬’ Úæ‚∆ ÎÓ «¬’ ¿πÂÍ≈ÁÈ
ÓÀÈ∂‹ (Production Manager) Á≈ ¿π√ Á∆ ͱ∆ √ÓÊ≈ Âæ’ «¬√Â∂Ó≈Ò ’ √’Á∆ ˛ Í «¬’ ¤Ø‡∆
ÎÓ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÓÀÈ∂‹ Á∆ √ÓæÊ≈ Á∂ Áæ√Ú∂∫ «‘æ√∂ Á≈ Ú∆ «¬√∂ÂÓ≈Ò È‘∆∫ ’ √’Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ
Á∆ Ó≈Â≈ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ ÚæËÁ∆ ˛ ¡‰ Úø‚∂ √≈ËȪ Á≈ ¿πÈ∑ª Á∆ ͱ∆ √ÓæÊ≈ Âæ’ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘πßÁ≈ ‹ªÁ≈
˛ ¡Â∂ ¡Ω√ Ò≈◊ ÿæ‡ ‘πßÁ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
B. ÍÀÓ≈È∂ Á∆¡ª ‘≈È∆¡ª (Diseconomies of Scale)- Á∆ÿ ’≈Ò∆È ¡Ω√ Ò≈◊ Á∂ ¿πÍ ÚæÒ ¿π·Á∂ ‘ج∂ «‘æ√∂
Á≈ Óπæ÷ ’≈È ¿πÂÍ≈ÁÈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘؉ Á∂ ’≈È ÍÀÓ≈È∂ Á∆¡ª ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ‘≈È∆¡ª (Diseconomies of Scale)
‘ÈÕ «¬’ ÎÓ Á≈ ’πÙÒ ÍzÏßË ’È ¡Â∂ √Ó«ÈÚ (Co-ordination) ’È «Úæ⁄ ÍzÏßË Á∆ ’≈‹-’πÙÒª Á∆¡ª
¡≈͉∆¡ª ‘æÁª (Limitations of the Efficiency of Management) ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ ‘æÁª ÍÀÓ≈È∂ Á∆¡ª ‘≈È∆¡ª
(diseconomies) ’‘≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬’ ÎÓ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ÍÀÓ≈È∂ «Úæ⁄ «‹Ú∂∫-«‹Ú∂∫ Ú≈Ë≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛,
ÍzÏßË (Management) ’ßÓª Á∆ Úß‚ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù∆’È Á∂ ˜∆¬∂ «˜¡≈Á≈ ’≈‹’πÙÒÂ≈ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ Í «¬’ ‘æÁ Á∂
Ï≈¡Á ÎÓ Á≈ ÍzÏßË ’È È≈Ò √Ïß«Ë ’«·È≈¬∆¡ª Úˉ Òæ◊Á∆¡ª ‘ÈÕ Óπæ÷ ÍzÏßË’ª (Top-Management)
Á≈, ’≈ØÏ≈ Á∂ ؘ≈È≈ ’ßÓª È≈Ò √ßÍ’ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ Á± ‘πßÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√±Í ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷
«ÚÌ≈◊ª Á∂ √ß⁄≈ÒÈ Á∆ ’≈‹’πÙÒÂ≈ ÿ‡‰ Òæ◊Á∆ ˛Õ ÎÀ√Ò≈ ’È Á∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ‘Ø «Ú¡’Â∆¡ª ˘ √Ω∫͉∆ ÍÀ∫Á∆
˛Õ ’≈◊˜∆ ’ßÓ (Paper Work), Ô≈Â≈ ÷⁄, ‡ÀÒ∆ÎØÈ «ÏæÒª ¡≈«Á Á≈ ÷⁄≈ ÚæË ‹ªÁ≈ ˛Õ ’Á∆-’Á∆ Úæ÷-Úæ÷
ÎÀ√Ò∂ ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆¡ª ÔØ‹È≈Úª «Úæ⁄ ÍÃ√Í √ÓÈÚÔ È‘∆∫ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ÎÒ√±Í ¿πÂÍ≈ÁÈ
«Úæ⁄ ’Ó∆ ¡≈ ‹ªÁ∆ ‘∂ ¡Â∂ ¡Ω√ Ò≈◊ª Úˉ Òæ◊∆¡ª ‘ÈÕ

I.AE Á∆ÿ ’≈Ò∆È √∆Ӫ Ò≈◊ (Long Run Marginal Cost)

Á∆ÿ ’≈Ò «Úæ⁄ «’√∂ Ú√± Á∆ «¬’ «˜¡≈Á≈ ‹ª ÿæ‡ «¬’≈¬∆ ÍÀÁ≈ ’È È≈Ò ’πÒ Ò≈◊ «Úæ⁄ ‹Ø ¡ßÂ ¡≈™Á≈
˛ ¿π√ ˘ Á∆ÿ ’≈Ò∆È √∆«Ó Ò≈◊ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

Î◊π√È Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““Á∆ÿ ’≈Ò √∆«Ó Ò≈◊ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ «¬’ «˜¡≈Á≈ «¬’≈¬∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È È≈Ò
’πÒ Ò≈◊ «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò≈ Ú≈Ë≈ ˛ ‹ÁØ∫ √≈∆ ¡≈◊ «’«¡≈ÂÓ’ ±Í È≈Ò Ù≈«ÓÒ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ”” (Long-run marginal
cost is the addition to total cost attributable to an additional unit of output when all inputs are
operationally adjusted. —Ferguson)
Á∆ÿ ’≈Ò∆È √∆«Ó Ò≈◊ ڥ ˘ «⁄æÂ I.AF È≈Ò √ÍæÙ‡ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ LMC Á∆ÿ ’≈Ò∆È √∆«ÓÂ
Ò≈◊ ڥ ˛Õ «¬‘ Í«‘Òª «‚æ◊Á∆ ‘ج∆ «È¿±ÈÂÓ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ Ï≈¡Á ¿πÍ ÚæÒ ¿π·‰ Òæ◊Á∆ ˛Õ

230 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY