Page 297 - DECO401_MICROECONOMIC_THEORY_PUNJABI
P. 297

«Ú¡Ù‡∆ ¡ÊÙ≈√Â Á∂ «√˪Â





                              È؇     (Monopoly is a market situation in which there is a single seller. there are no close substitutes
                                      for commodity it produces, there are barriers to entry.
                                                                                                     —Koutsoyiannis)

                                      Ï≈ÓØÒ Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““«¬’ ÙÏÁ ¬∂’≈«Ë’≈∆ Á∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ¿π√ ÎÓ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ ‹Ø ¿πÁÔØ◊ Ú∆ ˛Õ «¬‘
                                      «’√∂ «ÚÙ∂Ù Ú√» «‹√ Á∂ È∂ÛÒ∂ √Ê≈È≈Í≥È È‘ƒ ‘πøÁ∂ «’ «√Î «¬æ’Ø-«¬’ «Ú’∂Â≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ”” (A pure monopoly is
                                      defined as the firm that is also an industry. It is the only supplier of some particular commodity
                                      for which there exists no close substitute.                          —Baumol)

                                      AC.B  ¬∂’≈«Ë’≈ Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Features of Monopoly)

                                      ¬∂’≈«Ë’≈ Á∆¡ª Óπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘∂· «Ò÷∆¡ª ‘È-
                                         A.   «¬’ «Ú’∂Â≈ ¡Â∂ «˜¡≈Á≈ ÷∆ÁÁ≈ (One Seller and Large Number of Buyers)- ¬∂’≈«Ë’≈
                                             «Úæ⁄ Ú√» Á≈ «¬’ ‘∆ ¿πÂÍ≈Á’ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, ⁄≈‘∂ ¿π‘ «¬’æÒ≈ ‘ØÚ∂ ‹ª √ªfi∂Á≈ª Á≈ √Ó»‘ ‘ØÚ∂
                                             ‹ª √øÔπ’ ͻø‹∆ ’øÍÈ∆ ‹ª ≈‹ ‘ØÚ∂ ¡Â∂  ¬∂’≈«Ë’≈ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ «¬’ ‘∆ ÎÓ ‘πøÁ∆ ˛ Í
                                             Ú√» Á∂ «Ú’∂Â≈ ’≈Î∆ √ø«÷¡≈ «Úæ⁄ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È, «‹√ Á∂ ÎÒ√»Í Ú√» Á∆ ’∆Ó ˘ ÷∆ÁÁ≈
                                             ÍÃÌ≈«Ú È≈ ’ √’‰ Í «Ú’∂Â≈ ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈ ˛Õ
                                         B.   ¬∂’≈«Ë’≈∆ ÎÓ ¿πÁÔØ◊ Ú∆ ˛ (Monopoly is also an Industry)- ¬∂’≈«Ë’≈ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ
                                             «¬’ ‘∆ ÎÓ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ ÎÓ ¡Â∂ ¿πÁÔØ◊ Á≈ ¡øÂ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¬∂’≈«Ë’≈∆ ÎÓ ¡Â∂
                                             ¿πÁÔØ◊ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ ’ج∆ ¡øÂ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ
                                         C.   ÈÚ∆¡ª ÎÓª Á∂ ÍÃÚ∂Ù ”Â∂ ÍÃÂ∆ÏøË (Restrictions on the Entry of the New Firms)- ¬∂’≈«Ë’≈∆
                                             ÷∂Â «Úæ⁄ ÈÚ∆¡ª ÎÓª Á∂ Ï≈˜≈ «Úæ⁄ ÍÃÚ∂Ù ’È ”Â∂ ÍÃÂ∆ÏøË ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª ÍÃÂ∆Ïø˪ Á∂ ’¬∆ »Í
                                             ‘πøÁ∂ ‘È, «‹Ú∂∫ Í∂‡∂∫‡ ¡«Ë’≈∆ «ÈÔÓ, ÍÀÓ≈È∂ Á∆¡ª Ïæ⁄ª ¡≈«ÁÕ
                                         D.   È∂ÛÒ∂ √Ê≈È≈Í≥È Á≈ ¡«‘√≈√ (No Close Substitutes)- ¬∂’≈«Ë’≈∆ «‹√ Ú√» Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’
                                             «‘≈ ˛, ¿π√ Ú√» Á≈ È∂ÛÒ≈ √Ê≈È≈Í≥È È‘ƒ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á≈, È‘ƒ ª ¬∂’≈«Ë’≈∆ ¡≈͉∆ Ú√» Á∆
                                             ’∆Ó ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ «ÈË≈« ȑƒ ’ √’∂◊≈Õ ÏØÒ«‚ø◊ (Boulding) Á∂ ¡Èπ√≈, ““«¬’ «ÚÙπæË
                                             ¬∂’≈«Ë’≈∆ ÎÓ ¿π‘ ˛ ‹Ø ¡«‹‘∆ Ú√» Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ ‘∆ ˛, «‹√ Á≈ Â∆√∆¡ª ÎÓª Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ
                                             «Úæ⁄ ’ج∆ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ √Ê≈È≈Í≥È È‘ƒ ˛Õ””
                                         E.   ’∆Ó «ÈË≈’ (Price Maker)- ¬∂’≈«Ë’≈∆ ’∆Ó «ÈË≈’ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡≈͉∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆
                                             ’∆Ó Á≈ «ÈË≈‰ ¿π‘ ÷πÁ ’Á≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ «¬√ Ò¬∆, «’™«’ ¿π‘ Ú√» Á≈ «¬æ’Ø-«¬’ «Ú’∂Â≈
                                             ‘πøÁ≈ ˛ Í ÷∆ÁÁ≈ª Á∆ √ø«÷¡≈ ’≈Î∆ «˜¡≈Á≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬’ ÷∆ÁÁ≈ Á∆ Óø◊, ’πæÒ Óø◊ Á≈ Ï‘πÂ
                                             ÊØÛ∑≈ «‹‘≈ «‘æ√≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ÷∆ÁÁ≈ ’∆Ó ˘ ÍÃÌ≈«Ú ȑƒ ’ √’Á∂Õ ¿πÈ∑ª ˘ ¬∂’≈«Ë’≈∆
                                             ÚæÒØ∫ «ÈË≈« ’∆Ó Á≈ Ìπ◊Â≈È ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ Ú√» Á∆ ’∆Ó ͻÈ »Í «Úæ⁄
                                             ¬∂’≈«Ë’≈∆ Á∂ ’ø‡ØÒ «Úæ⁄ ‘πøÁ∆ ˛Õ ‹∂’ ¬∂’≈«Ë’≈∆ Ú√» Á∆ Í»Â∆ ˘ ÚË≈ «ÁøÁ≈ ˛ ª ¿π√ Á∆
                                             ’∆Ó «Úæ⁄ ’Ó∆ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ ¿πÒ‡ ‹∂’ ¿π‘ Í»Â∆ ˘ ÿæ‡ ’ «ÁøÁ≈ ˛ ª ’∆Ó «Úæ⁄ Ú≈Ë≈
                                             ‘Ø √’Á≈ ˛Õ


                                       ¬∂’≈«Ë’≈∆ ’∆Ó «ÈË≈’ ˛
                                       ‘ª ¬∂’≈«Ë’≈∆ ’∆Ó «ÈË≈’ ˛Õ ¬∂’≈«Ë’≈∆ Á≈ Ú√» Á∆ ’∆Ó ”Â∂ Í»≈ ’ø‡ØÒ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È
                                       «¬‘ ˛ «’
                                       -   ¬∂’≈«Ë’≈∆ Ú√» Á≈ «√Î «¬’ «Ú’∂Â≈ ‘πøÁ≈ ˛, ‹ÁØ∫ «’ «¬√ Á∂ Ï‘π √≈∂ ÷∆ÁÁ≈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ
                                       -   ¬∂’≈«Ë’≈∆ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á≈ ’ج∆ È∂ÛÒ≈ √Ê≈È≈Í≥È È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ

                                       -   Ï≈˜≈ «Úæ⁄ ÈÚ∆¡ª ÎÓª Á∂ ÍÃÚ∂Ù ”Â∂ ’¬∆ ’≈˘È∆, Íë’«Â’ ¡Â∂ Â’È∆’∆ ÍÃÂ∆ÏøË ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ



                292                                       LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY
   292   293   294   295   296   297   298   299   300   301   302