Page 145 - DECO404_PUBLIC_FINANCE_PUNJABI

«¬’≈¬∆-AC: ’ª Á≈ Ú◊∆’È ¡Â∂ ⁄؉ : ÍÃÂæ÷ ¡Â∂ ¡ÍÃÂæ÷ ÚÀ‡

ÓπæÒ Ú≈Ë≈ ’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ ‘∂’ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ ÚË∂ ‘ج∂ ÓπæÒ ¿πÂ∂ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «’™«’ Ú√» Á≈ È؇
’πæÒ ÓπæÒ ¿πÂÍ≈Á’ª Áπ¡≈≈ ÚË≈¬∂ ◊¬∂ ÓπæÒ Á≈ ‘∆ ÔØ◊ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ «’ «¬È∑ª ÁØÚª «Úæ⁄
’ج∆ Î’ È‘ƒ ˛ Í «¬È∑ª «Úæ⁄ «¬‘ «ÚÙ∂Ù ¡øÂ ˛ «’ «‹æÊ∂ ÓπæÒ Ú≈Ë≈ ’, ’∂ÚÒ ÚË∂ ‘ج∂ ÓπæÒ ¿πÂ∂ Ò◊≈«¬¡≈
‹ªÁ≈ ˛, ¿πÊ∂ «Ú’∆ ’ ’∂ÚÒ «¬’ ‘∆ Ú≈ ’πæÒ «Ú’∆ ÓπæÒ ¿πÂ∂ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
‘π‰ √Ú≈Ò ˛ ÚÀ‡ ˘ «Ú’∆ ’ Á∂ «Ú’ÒÍ Á∂ »Í «Úæ⁄ «’™ Í©√Âπ ’∆Â≈ «◊¡≈? «¬√ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ ’≈È ˛-
(i) «Ú’∆ ’ «Úæ⁄ ¡È∂’ª ÓπÙ«’Òª ‘ÈÕ
(ii) «Ú’∆ ’ Á∂ ’≈È Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª «Úæ⁄ Ú√»¡ª Á∆ ÷∆Á-«Ú’∆ «Úæ⁄ ’¬∆ Â∑ª Á∆¡ª ¡Û⁄‰ª
¡≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ
(iii) «’™«’ «Ú’∆ ’ ’∂ÚÒ «¬’ «ÏøÁ» ‘∆ «ÏøÁ» ¿πÂ∂ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «¬√ «Úæ⁄ ’ ⁄Ø∆ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈
«‘øÁ∆ ˛Õ

AC.F.C ÓπæÒ Ú≈Ë≈ ’ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ (Vat and Excise Duty)
¿πÂÍ≈ÁÈ Î∆√, √’≈ Áπ¡≈≈ «’√∂ ÎÓ Áπ¡≈≈ ’∆Â∂ ◊¬∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ ¿πÂ∂ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ‹∂’ «’√∂
Ú√» ‹ª «¬’≈¬∆ Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ Úæ÷-Úæ÷ ÎÓª Áπ¡≈≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹ª «Î ÎÓ, Á»‹∆ ÎÓ Áπ¡≈≈ «È«ÓÂ
’æ⁄∂ Ó≈Ò Á∆ ÚÂØ∫ ’Á∆ ˛ ª ‘∂’ ÎÓ ˘ ¿πÂÍ≈ÁÈ Î∆√ Á≈ Ìπ◊Â≈È ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¡ø «Úæ⁄
«È«Ó Ú√» (Final Goods) Á∂ ¿πÂ∂ ’ Á≈ Ì≈ Ï‘π ÚæË ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡, ÓπæÒ Ú≈Ë≈ ’ Á∂ ¡Èπ√≈
‘∂’ ÎÓ ¿πÂ∂ ’∂ÚÒ ÓπæÒ ¿πÍ ‘∆ ’ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
Ì≈ Á∂ Óπæ÷ ¡Ê Ù≈√ÂΔ¡ª È∂ Ì≈ «Úæ⁄ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ Á∂ √Ê≈È ¿πÂ∂ ÓπæÒ Ú≈Ë≈ ’ Ò◊≈¿π‰ Á≈ √ÓÊÈ ’ΔÂ≈Õ
«¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ «Úæ⁄ ¡È∂’ª ÓπÙ«’Òª ‘È, «‹‘Û∆¡ª «¬√ Â∑ª ‘È-
(i) ’πfi Ú√»¡ª ¿πÂ∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ «Ú«ÙÙ‡ ’ (Specific) Á∆ Â∑ª ¡Â∂ ’πfi Ú√»¡ª ¿πÂ∂ ÓπæÒ ¡Èπ√≈
(Ad Valorem) Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ È≈Ò ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ ÓπÙ«’Ò ¡≈™Á∆ ˛Õ
(ii) «’™«’ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∆ Úæ÷-Úæ÷ ⁄È≈ ¿πÂ∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π√ Á∂ ÍÃ√≈‰ Ò¬∆
Úæ‚∆ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ’Ó⁄≈∆¡ª Á∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛Õ
(iii) ÍÃÙ≈√’∆ ’«·È≈¬∆ ’≈È ¤Ø‡∂ ¿πÁÔØ◊ª ˘ ¿πÂÍ≈ÁÈ ’ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈, «‹√ È≈Ò
√’≈ ˘ ‘≈È∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ
¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ¿πÂ∂ ÓπæÒ Ú≈Ë∂ ’ Á≈ √ÍæÙ‡Δ’È

ÓøÈ Ò˙ «¬’ ÎÓ “’” È∂ ¡≈͉≈ A@,@@@ πͬ∂ Á≈ «È«Ó Ó≈Ò ÊØ’ ÚÍ≈∆ “÷” ˘ Ú∂«⁄¡≈Õ “÷” ÊØ’ ÚÍ≈∆ «¬√
Ó≈Ò ˘ Îπ‡’Ò ÚÍ≈∆¡ª ˘ A@,E@@ πͬ∂ «Úæ⁄ Ú∂⁄Á≈ ˛ ª ÓπæÒ Ú≈Ë∂ ’ Á∆ «◊‰Â∆ «¬√ Â∑ª ‘ØÚ∂◊∆-
(i) ÊØ’ ÚÍ≈∆ ÚæÒØ∫ ÷∆Á Ó≈Ò Á≈ ÓπæÒ A@,@@@ πͬ∂

(ii) ÊØ’ ÚÍ≈∆ ÚæÒØ∫ Ú√»Ò ’∆Â≈ «◊¡≈ ÓπæÒ A@,E@@ πͬ∂
(iii) ‹∂’ ’ Á∆ Á A@ ÍÃÂ∆Ù ˛ ª ÊØ’ Ú∂⁄ ÓπæÒ ”Â∂ ÷⁄ Á∆ A,@E@ πͬ∂
≈Ù∆ A@,E@@ ¿πÂ∂ A@ ÍÃÂ∆ÙÂ
(iv) Í«‘Ò∆ ÎÓ “’” ÚæÒØ∫ Ìπ◊Â≈È ’ A,@@@ πͬ∂
(v) ÚÍ≈∆ “÷” ÚæÒØ∫ Ìπ◊Â≈È ’∆Â≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ ’ (ÓπæÒ Ú≈Ë≈ ’) E@ πͬ∂

AC.G ÓπæÒ Ú≈Ë∂ ’ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ »Í (Various Forms of Values Added Tax)

ÍÃØ. ’≈Ò Ù»Í (Carl Shoup) Á∂ ÓπæÒ Ú≈Ë∂ ’ Á∆¡ª ‘∂·Ò∆¡ª ⁄≈ «’√Óª «Úæ⁄ «Ú⁄≈-Ú‡ªÁ≈ ’∆Â≈ ˛,
«‹‘Û≈ «¬√ Â∑ª ˛-

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 139