Page 56 - DEDU401_PHILOSOPHICAL_AND_SOCIOLOGICAL_FOUNDATIONS_OF_EDUCATION_PUNJABI
P. 56
f;Zfynk d/ dkoPfBe ns/ ;wkfie nXko
B'N 4H ftneshrs T[d/P pkbe d/ ftek; d/ bJh g{oD ;[szsosk dh rZb eodk j? gozs{ g{oD
;[szsosk d/D T[Zs/ pkbe wzBwkBh eo ;edk j? ns/ fJS[Ze ns/ T[Sfozyb pD ;edk j?
ns/ ;wki fto'Xh ekoiK ftZu gqtfos j' ;edk j?.
5H ftneshrs T[d/P d/ nB[;ko f;Zfynk d/D Bkb pkbe ftZu ;wkfiesk dh GktBk dk
b'g j' iKdk j?. T[j ;tkoEh j' iKdk j?. nkgDk fjs jh T[; d/ bJh tZX
wjZstg{oD j[zdk j? ns/ T[j ;wki fjs d/ tZb e'Jh fXnkB BjhA fdzdk.
6H fJ; T[d/P Bkb ;Zu, gq/w, fdnk, fJwkBdkoh, eosZtfBPmk nkfd B?fse r[DK dh
T[g/fynk j[zdh j? feT[Afe fJ; ftZu ftnesh nkgD/ fjs d/ bJh ns/ nkgD/ ftnefsst
d/ ftek; d/ bJh ekoios ofjzdk j?.
7H fJj T[d/P ;wkitkd dk d[PwD j?, feT[Afe T[j ftneshtkd dk x'o ;woEe j? ns/
ftnesh d/ ftek; d/ bJh ;G soQK dh ;[szsosk d/D ftZu ftPtk; eodk j?.
8H f;Zfynk dk ftneshrs T[d/P nfttjkfoe j?. f;XKs o{g ftZu T[; B{z Gkt/A jh mhe
wzB fbnk ikt/ gozs{ T[; B{z n;b ihtB ftZu ngBkT[D ftZu w[PfebK jB.
ftneshrs ftfGzBsktK d/ nB[;ko ;ko/ pkbeK d/ bJh f;Zfynk dh ftt;Ek eoBk pj[s
w[Pfeb j?. jo/e pkbe d/ bJh gkmeqw dk fBowkD oeBk, nfXnkgeK dh fB:[esh
eoBk nkfd ;zGt BjhA j?.
f;Zfynk d/ ftneshrs T[d/P d/ gZy ns/ ftgZy d/ soeK d/ nXko s/ n;hA fJ; Bshi/ T[Zs/
gj[zud/ jB fe ftnesh d/ ftek; dh fdqPNh s'A fJj T[d/P T[Zsw T[d/P jB feT[Afe fJj T[d/P
;wki dh ntj/bDk eodk j?, fJ; bJh fJj ng{oD ns/ J/ekeh j?. ;wki dh ntj/bDk eoe/
ftnesh dk ftek; BjhA j' ;edk, fJj gow ;Zu j?.
2H11 f;Zfynk dk ;wkfie T[d/P (Social Aim of Education)
;wkfie T[d/P dk noE ftnesh ftZu ;wkfiesk dh GktBk T[sgzB eoBk j?. fi; soQK
f;Zfynk dk ftneshrs T[d/P ftnefsst d/ ftek; T[Zs/ i'o d/Dk j?, T[;h soQK f;Zfynk dk
;wkfie T[d/P ;wkfiesk iK Bkrfoesk d/ ftek; T[Zs/ i'o d/Dk j?. fJ; T[d/P dk fBowkD
ns/ ;woEB eoB tkb/ dkoPfBeK ns/ ftukoeK dk efjDk j? fe ftnesh fJZe ;wkfie gqkDh
j?. ;wki s'A go/ T[; dk e'Jh n;fsst BjhA j?. T[j ;wki ftZu jh g?dk j[zdk j?, T[;h ftZu
ofjzdk j?, T[;h ftZu nkgDhnK :'rsktK dk ftek; eodk j?, ns/ T[;h ftZu nkgDk ns/ nkgD/
gfotko dk ihftek T[sgkdB eodk j?. o/wKN (Raymont) B/ fejk j? fe “fB;wki ftnesh
e'oh ebgBk j? (An isolated individual is bigment of the imagination). fJ; soQK ftnesh
dk ihtB ;wki dk fdZsk j'fJnk j?. ;wki dh T[Bsh T[;dh T[Bsh j? ns/ ;wki dh jkBh T[;
dh jkBh j?. fJ; bJh ftnesh dk eosZt j? fe T[j sB^wzB^XzB Bkb ;wki dh T[Bsh ns/
ftek; d/ bJh ekoi eo/. T[j e'Jh th nfijk ekoi Bk eo/ fi; Bkb ;wki B{z jkBh iK
B[e;kB gj[zuD dh ;zGtBk j't/. fJ; fdqPNh s'A f;Zfynk dk T[d/P ftnesh ftZu nfijh :'rsk
ns/ ;woZEk T[sgzB eoBk j'Dk ukjhdk j? fi; Bkb T[j ;wki dh GbkJh eo ;e/, ;wki d/
fjsK d/ bJh nkgD/ fjsK B{z fsnkr dh nZr ftZu ibk ;e/ ns/ ;wki d/ d{i/ w?ApoK d/ Bkb
gq/w, ;fj:'r ns/ GkJhuko/ d/ Bkb ofj ;e/. f;Zfynk dh ftt;Ek fJ; soQK j'Dh ukjhdh j?
fi; Bkb ;wki dhnK io{osK ns/ nkdoPK dh g{osh j' ;e/ ns/ ftnesh B{z ;wki dk fJZe
nkdoP ;wkfie gqkDh pDkfJnk ik ;e/. fb;No ;fwE (Lister Smith) d/ PpdK ftZu,
“ftfdnkb/ B{z ftnkge ekoi eoB/ ukjhd/ jB. T[; B{z fBPfus o{g s'A ;wkfie dkfJst ns/
;wki d/ gqsh Grsh dk fBowkD ns/ ftek; eoBk ukjhdk j?.”
gq'H pbr/ (Bagley) ns/ v:{Jh (Dewey) B/ ;wkfie T[d/P dk noE ;wkfie e[Pbsk (Social
Efficiency) B{z dZf;nk j? Gkt f;Zfynk d/ d[nkok ftnesh B{z ;wkfie o{g s'A e[Pb pDkfJnk
ikDk ukjhdk j?. gq'H prb/ d/ nB[;ko, “;wkfie e[Pbsk T[j nkdoP j? fi; d/ d[nkok
ftfdnde nk:'rK dk Bshik Bkfgnk ikDk ukjhdk j?.” fJ; soQK gq'H prb/ d/ ws ftZu
BkrfoeK ftZu ;wkfie e[Pbsk T[sgzB eoB tkbh f;Zfynk B{z jh ;koEe f;Zfynk fejk
ikt/rk. gq'H prb/ B/ ;wkfie o{g s'A e[Pb ftnesh dhnK fszBh ftP/PsktK dZ;hnK jB^
50 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY