Page 136 - DEDU506_SPECIAL_EDUCATION_PUNJABI

«ÚÙ∂Ù «√º«÷¡≈

È؇ ‘À «ÈÁ≈È ¡Â∂ √ÏøË Ì≈Ù≈ÍÃ’«¡≈Úª. ÍÃΔ«÷¡≈ ‘À ‹Ø Ò≈ÌÁ≈«¬’ ‘Ø √’Á≈ ‘À «¬√Â∂Ó≈Ò ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ‘È,
ÍΔÏ≈‚Δ «⁄ºÂ ‡∂√‡, √∞‰È Ì∂ÁÌ≈Ú ÍÃΔ«÷¡≈, ˜Ï≈ÈΔ Ì≈Ù≈ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ ÍÀÓ≈È∂Õ «¬√ Ó∞ºÁ∂ ÁΔ ‹‚ «ÚÚ√«ÊÂ
ÍÃΔ«÷¡≈ «ÚËΔ¡ª Á∂ «Ú’≈√ «Úº⁄ «÷¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ‘À, ’∞ºfi Ó≈ÈÁø‚ª ˘ «Â¡≈ ’‰, √øÙØ«Ë ¿∞È∑ª˘ Âº’Δ Á∂

√øÁÌ «Úº⁄ ‘≈√Ò ’ΔÂΔ ‘À, ¿∞È∑ª˘ ÷∂ÂΔ Ì≈Ù≈Úª ¡Â∂ «Ú«ÚËÂ≈Úª Ò¬Δ ¡È∞’±Ò ‘ÀÕ
ÓÈØ«Ú«◊¡≈ √≥Ï≥ËΔ «ÁÃÙ«‡’؉
«ÁÃÙ«‡’؉ ‘∞‰ º’ ÍÃΔ«÷¡≈ Á≈ ÚÂØ ÌÒ∂ ‘Δ ¡È∞’±ÒΔ √∞Ì≈¡ Á≈ ¡≈’ÒÈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‘À √’Δ«Èø◊ Ò¬Δ
ÍÃΔ«÷¡≈, º÷‰ ¡Â∂ «’√∂ ÚΔ ‘√º’÷∂Í ’‰ «Úº⁄ «¬º’ Ï∞«È¡≈ÁΔ ÿ‡’ Á≈ ◊·È ’ΔÂ≈ ‘ÀÕ ¡Ó∂«’È Ó≈È«√’

’ÓΔ ¿∞μÂ∂ ¬∂√Ø«√¬∂ÙÈ ¡È∞’±ÒΔ √∞Ì≈¡ ÍÀÓ≈È∂, √≈Ó≈‹’ Í«Í’ÚÂ≈ √’∂Ò ¡Â∂ ’∞ºfi ‘Ø ÒØ’ª ˘ √≈‚∂ Á∂Ù «Úº⁄
±ÍªÂ« ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‘À, ¿∞μÊ∂ «Ú¡≈Í’ ’ÓΔ¡ª ˘ ¡≈͉∂ ÍÃÔØ◊ «Úº⁄ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ ¿∞μÊ∂ √ª√«’ÃÂΔ’ «¬º’
·∂· Ϻ⁄Δ¡ª, «‹˘ «¬√ Â∑ª Á∂ ÍΔ’Ù‰Ø∫ ÍÃÙ≈«√ ’ΔÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ‘À Ò¬Δ ¡«Â √◊Ó Ïº«⁄¡ª ’«·È≈«¬¡ª Á∂
È≈Ò Ï‘∞ÂÕ ¿∞È∑ª ÁΔ ÍÃ∂È≈ ¡Â∂ Úº¬Δ¡≈ Úº÷ ‘ÈÕ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ ÁΔ √øÁ∂‘ ’Òø’ ÁΔ √øÁ∂‘ Á∂ ͱÚ≈◊‘ ÁΔ Ú‹∑≈

ÚÒØ∫ ÍÃΔ«÷¡≈ Á∂ Ï≈∂ «Úº⁄, Í«‘⁄≈‰ Ò¬Δ ÍÃΔ«÷¡≈ Á∂ ¤ÁÓ Á∞¡≈≈ ÚÂØ Í∂Ù∂ÚØ∫, √Ó≈‹ ’«Ò¡≈‰ «‹Ú∂∫ Í«‘⁄≈‰
ÚÒØ∫ ‹∞‚Δ ◊ÂΔ«ÚËΔ¡ª Á∂ «¬º’ ¿∞Í≈¡ Á∂ ±Í «Úº⁄ ÍÀÛ≈ Í∂Ù∂ÚØ∫ ¡º◊∂ √Ó«√¡≈Úª Á∂ √≈‘Ó‰∂ º÷ΔÕ
√ÚÀ Ó∞Òª’‰ (Self Assessment)

A. ÷≈ÒΔ √Ê≈Ȫ ÁΔ Í±ÂΔ:
(i) ÁØ √ÌÂØ∫ «Ú¡≈Í’ ±Í ÚÒØ∫ «¬√Â∂Ó≈Ò ÷∞«Î¡≈ ÍÃΔ«÷¡≈ ’ ‘∂ ‘È.................... ¡Â∂................Õ

Ϻ⁄Δ¡ª Á∂ Ò¬ΔÕ
(ii) .......................... ¡È∞’±ÒΔ √∞Ì≈¡ Á≈ ÚÂØ Ò∂÷≈ ‹Ø÷≈
(iii) .......................... Ó≈È«√’ ±Í ÚÒØ∫ ÓøÁ ‹±ª Á∂ «‹¡≈Á≈ ÚÒØ∫ «‹¡≈Á≈ ’≈‹ ‘ØÕ
(iv) ........................ ÍÃΔ«÷¡≈ «¬º’ Ò≈ÌÁ≈«¬’ «¬√Â∂Ó≈Ò ÍÃΔ«÷¡≈ ‘ÀÕ

AD.B Ó≈È«√’ ÓøÁÂ≈ Á∂ ’≈‰ª (Causes of Mental Retardation)

«¬‘ ⁄⁄≈ ’ΔÂ≈ «◊¡≈ ‘À «’ Ó≈È«√’ ÓøÁÂ≈ ’≈’ª-A. ÁØȪ ÍÃ’≈ Á∂ ’≈È ‘ÀÕ ‹ºÁΔÍ∞‰∂-’≈’ª ¡Â∂

B. Í«¡≈Ú‰ ’≈’ªÕ
A. ‹ºÁΔÍ∞‰∂-’≈’ «ÈÓÈ «Úº⁄Ø∫ ‘Ø √’Á≈ ‘À ÍÃ’≈
(’) «Ú’≈√ ÁØÙ: ‹ÈÓ, ÷ØÍÛΔ ÁΔ «Ú’≈ ¡Â∂ «Ú’≈ª ÚÒØ∫ Í«‘ÒªÕ
(÷) Ó∂‡≈ÏØ«Ò’ ÁØÙ: ÂÚ⁄≈ Ø◊, Ϻ⁄≈ «’ÙØÕ

(◊) ÁØÙ: Ó؇ ’ΩÙÒ Á≈ ÁØÙ, Ó؇ Í’Ù≈ÿ≈Â
(ÿ) ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ «Ú’≈: √øÚ∂ÁΔ ÁØÙ, Ó≈È«√’ ÁØÙÕ
B. Í«¡≈Ú‰ ’≈’ª: «¬√ «ÈÓÈ «Úº⁄Ø∫ ‘Ø √’Á≈ ‘À ÍÃ’≈
(’) Ϻ⁄∂ Á∂ ‹ÈÓ Á∂ Ï≈¡Á «Ú’≈√Õ

(÷) «ÚØËΔ ¿∞Í≈ÒΔ¡ª ◊Ì≈Ú√Ê≈ «Úº⁄ Óª Á∞¡≈≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’ΔÂ≈Õ
(◊) ÍÃ√Ú Ùª Íú÷ ⁄؇, Ø◊ ¡≈«Á
(ÿ) ÁΔ Í«’ÃΔ¡≈ «Ú’≈√ ¡Â∂ «Ú’≈√ A. «Ú’≈√ ÁØÙØ∫, B. Ó∂‡≈ÏØ«Ò’ ÁØÙÕ C. ÁØÙ, ¡Â∂ D. ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’
«Ú’≈Õ

128 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY