Page 266 - DPOL101_Political Theory

«¬’≈¬∆ñAD: √Ú‹È’ «‘æ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ

√ø÷∂Í «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Á≈ ¡Ê ˛ : √«‘-Ì≈◊ΔÁ≈Δ, ÍÃÂΔ√ÍÃÁ≈ ¡Â∂ È≈◊«’-≈‹ÈΔ«Â’ √ÚÂøÂÂ≈Õ «¬«Â‘≈«√’ È؇
«ÁÃÙ‡Δ’Ø‰ ÂØ∫ ÒØ’ÂøÂ ˘ Ï≈ÏÂ≈, √ÚÂøÂÂ≈, ÈÀ«Â’ ¡≈ÂÓ «Ú’≈√, √Ó≈«‹’ ¿πÍÔØ◊Â≈, ’≈‹ ’πÙÒÂ≈ ¡Â∂
‹È √«‘Ó Ú◊Δ¡ª ÓΩ«Ò’ √Ó≈ÈÂ≈Úª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «È¡≈ √ø◊ ·«‘≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ

AD.B.A ÒØ’ÂøÂ Á∂ «√˪ (Theories of Democracy)
«‹Ú∂∫ «’ ¿πµÍ ⁄⁄≈ ’∆Â∆ ◊¬∆, ÒØ’ÂøÂ Á≈ ¡Ê, ‹ÈÂ≈ Á≈ Ù≈√ÈÕ ÒØ’ÂøÂ ˘ “‹ÈÂ≈ Á≈ Ù≈√È” Á∂ »Í
«Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ù ’È È≈Ò ÍÃÙÈ ÚË∂∂ ¿πµ·Á∂ ‘È ¡Â∂ «¬√ Á≈ ¡Ê ÿæ‡ √ÍÙ‡ ‘πøÁ≈ ˛Õ “‹ÈÂ≈” Á≈ ¡Ê ˛? ¡Â∂
“Ù≈√È” ÂØ∫ ’∆ Ì≈Ú ˛- «¬È∑ª ÍÃÙȪ ”Â∂ Ï‘π «˜¡≈Á≈ ÓÂÌ∂Á ‘ÈÕ ¡◊ “Demos” Á≈ ¡Ê ‹ÈÂ≈ ˛, ª √Ú≈Ò
«¬‘ ˛ «’ ‹ÈÂ≈ ’Ω‰ ‘πøÁ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∆ Ì≈◊∆Á≈∆ Á≈ ÷∂Â ¡Â∂ √∆Ó≈Úª ’∆ ‘È? Ì≈◊∆Á≈∆ Ò¬∆ ¡Èπ’»Ò
ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ’∆ ‘πøÁ∆¡ª ‘È, «¬√ Â∑ª ¡◊, ‘Crats’ Á≈ ¡Ê Ù≈√È ˛, ª «¬‘ √Ú≈Ò ¿πµ·Á≈ ˛ «’ «¬√ Ù≈√È
Á∆ √∆Ó≈ ’∆ ˛? ’∆ «¬√ Á≈ ¡Ê ˛ «’ ’≈˘È ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ ¡Â∂ √Ú‹È’ È∆Â∆¡ª ”Â∂ ‹ÈÂ≈
Á≈ Ù≈√È ‹Ø ÒØ’ «¬√ «Úæ⁄ Ì≈◊ È‘ƒ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂, ¿πÈ∑ª Ò¬∆ «Ú’ÒÍ ’∆ ˛? √ø÷∂Í «Úæ⁄, ¡◊ ÒØ’ÂøÂ ˘ ÒÀ
’∂ √Ú≈Ò ¡È∂’ª ‘È Âª ¿πÈ∑ª Á∂ ¿πµÂ Ú∆ Úæ÷-Úæ÷ Ò∂÷’ª È∂ «Ú¡≈Í’ Úæ÷-Úæ÷ ¡Ë≈ ”Â∂ «ÁæÂ∂ ‘ÈÕ ¡◊ ’πfi
Ò∂÷’ª Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ≈‹ Á∂ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ √øÍ»È ‹ÈÂ≈ Á∆ ÍÃÂæ÷ Ì≈◊∆Á≈∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ ª
‘Ø Ò∂÷’ª Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ «¬‘ Ì≈◊∆Á≈∆ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò Ú∆ √øÍÈ ‘Ø √’Á∆ ˛Õ ’πfi Ò∂÷’ª Á≈
«Ú⁄≈ ˛ «’ Ù≈√’ ‹ÈÂ≈ Áπ¡≈≈ ¸‰∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È ‹ª ‹ÈÂ≈ Á∂ ÍÃÂ∆ ‹Ú≈ÏÁ∂‘ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È, ’πfi
‘Ø Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ Ù≈√’ ‹ÈÂ≈ Á∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª Á∂ ÍÃÂ∆ «˜øÓ∂Ú≈ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ ’πfi ‘Ø Ò∂÷ª ¡Èπ√≈ ¡◊
‹ÈÂ≈ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ’øÓ ’Á∂ ‘È Âª «¬‘∆ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛Õ
ÒØ’ÂøÂ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «√˪ ¿πÍØ’Â ÍÃÙȪ ¡Â∂ «Ú’Òͪ Á≈ ¥ÓÚ≈ Â∆’∂ È≈Ò ¿πµÂ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ ¡«Ë¡ÀÈ
Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ¡√ƒ ÒØ’ÂøÂ Á∂ ‘∂· «Ò÷∂ «√˪ª ˘ Í«‘⁄≈‰ √’Á∂ ‘ª :
A. ÍÃøÍ≈◊Â-¿πÁ≈Ú≈Á∆ «√˪Â
B. Ú«ÙÙ‡-Ú◊∆ «√˪Â
C. Ï‘πÒÚ≈Á∆ «√˪Â

D. √«‘Ì≈◊∆Á≈∆ «√˪Â
E. Ó≈’√Ú≈Á∆ «√˪ ‹ª ‹È ÒØ’ÂøÂ Á∆ Ë≈È≈
«¬È∑ª «Úæ⁄Ø∫ «¬æÊ∂ ÍÃøÍ≈◊Â-¿πÁ≈Ú≈Á∆-Ú«ÙÙ‡-Ú◊∆ ¡Â∂ Ï‘πÒÚ≈Á∆ «√˪ª ˘ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ÒØ’ÂøÂ
(Representative Democracy) Á∂ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿πµÊ∂ √«‘Ì≈◊∆Á≈∆ ‹È ÒØ’ÂøÂ Á∂ «√˪ ÍÃÂæ÷
ÒØ’ÂøÂ (Direct Democracy) Á∂ ’πfi Âæª Á≈ «ÓÙ‰ ’È Á≈ ÔÂÈ ’Á∂ ‘È Âª «’ È∆Â∆-«ÈÓ≈‰ Íë’«¡≈
˘ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ω≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂Õ ¡≈˙ ¡√ƒ Úæ÷-Úæ÷ «√˪ª Á≈ «Ú√Ê≈Í»Ú’ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆¬∂Õ

ÍÃÂΔ«ÈËΔ ÒØ’ÂøÂ Á∂ «√˪ (Theories of Representative Democracy)
¡≈Ëπ«È’ ÒØ’ÂøÂ “ÍÃÂ∆«ÈË∆ ÒØ’ÂøÂ” ˛Õ ‹Á «’ ◊∆’ ≈‹ª «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Á∆ Ùπ»¡≈ ¡Â∂ «Ú’≈√ ≈‹ Á∂
’≈‹ª «Úæ⁄ È≈◊«’ª Á∆ ÍÃÂæ÷ Ì≈◊∆Á≈∆ Á∂ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’ ≈Ù‡ ≈‹ª Á∆ Ùπ»¡≈ È∂
ÍÃÂæ÷ ÒØ’ÂøÂ ˘ ¡√ø◊ ω≈ «ÁæÂ≈Õ ¿πÁÔØ«◊’ ¥ªÂ∆, ÈÚ∂∫ Ù«‘ª ¡Â∂ Ó‘ªÈ◊ª Á≈ «Ú’≈√, ‹È√ø«÷¡≈ Á≈
Úæ÷-Úæ÷ Ó‘ªÁ∆ͪ «Úæ⁄ √Ê≈ÈøÂ‰ ¡Â∂ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ¡Ê «ÚÚ√Ê≈ Ú◊∂ Í«ÚÂȪ È∂ ÒØ’ª Á∆ ÍÃÂæ÷ Ì≈◊∆Á≈∆
Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ’¬∆ √Óæ«√¡≈Úª ÷Û∑∆¡ª ’ «ÁæÂ∆¡ª, «‹Ú∂∫ Ì≈◊∆Á≈∆ Á≈ ÷∂Â ¡Â∂ √∆Ó≈Úª, Ì≈◊∆Á≈∆ ¡Â∂
’πÙÒ ÍÃÙ≈√È Á∆ √Óæ«√¡≈ ¡≈«ÁÕ ‹È√ø«÷¡≈ Á∂ Ú≈Ë∂ ¡Â∂ ÷∂ÂÎÒ Á∂ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ Úæ‚∂ ≈‹ª È∂ ÍÃÂæ÷ ÒØ’ÂøÂ
˘ È≈ ’∂ÚÒ ¡√øÌÚ ÏÒ«’ È≈-˜»∆ ¡Â∂ È≈Ó≈Â Ú∆ ω≈ «ÁæÂ≈ ˛ ¡Â∂ ¡≈Ëπ«È’ ≈‹ª «Úæ⁄ ÒØ’ÂøÂ Á≈
¡≈ÁÙ √Ú»Í “ÍÃÂ∆«ÈË∆ ÒØ’ÂøÂ” (Representative Democracy) «Úæ⁄ Í≈«¬¡≈ «◊¡≈, «‹√ «Úæ⁄ ÒØ’
¡≈͉∆ ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò «¬’ «ÈÙ«⁄ √Óª-√∆Ó≈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¸‰∂ ‘ج∂ ÍÃÂ∆«ÈË∆¡ª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó
ÂØ∫ ’Á∂ ‘ÈÕ ÒØ’ÂøÂ Á≈ «¬‘ √Ú»Í ¥ÓÚ≈ Â∆’∂ È≈Ò ‹∂. ¡Àµ√. «ÓÒ’∆ Íπ√Â’ ‘Considerations on
Representative Government’ «Úæ⁄ «ÓÒÁ≈ ˛Õ «¬√ ¡Èπ√≈ ÍÃÂ∆«ÈË∆ ÒØ’ÂøÂ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Ì≈Ù‰, «Ú⁄≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 259