Page 119 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ √ß√Á ˘ ‘∂’ √ÁÈ ’¬∆ √øÓÂ∆¡ª ω≈™Á≈ ‘À ‹Ø ’≈˘È ÏÈ≈¿π‰ ¡Â∂ ‘Ø Ó≈Ó«Ò¡ª Á∆ Íz«’«¡≈ «Úæ⁄ «¬√
Á∆ √‘≈«¬Â≈ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ √Ó±«‘’ ±Í «Úæ⁄ √øÓÂ∆¡ª √ß√Á Á∆ √øÓÂ∆ Íz‰≈Ò∆ ω≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ √øÓÂ∆ Íz‰≈Ò∆
Ì≈Â∆ √ßÿ∆ √ß√Á Á∂ ’πÙÒ ’ßÓ-«ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ Ì±«Ó’≈ «ÈÌ≈ ‘∆ ˛ ¡Â∂ «¬‘ «ÚË≈«È’ „ª⁄∂
Á≈ «¬’ ¡‡πæ‡ Ì≈◊ ω ¸æ’∆ ˛Õ Ê≈Ó√ ∆‚ Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““√øÓÂ∆¡ª «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ Á∆ ¡æ÷, ’ßÈ, ¡Â∂ ‘æÊ
‘È ¡Â∂ ’¬∆ Ú≈ «¬‘ «ÚË≈È Í≈«Ò’≈ Á∂ «ÁÓ≈◊ Á≈ Ú∆ ’ßÓ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ”” √øÓÂ∆¡ª Á∂ Ó‘æÂÚ ˘ Ó≈ÈÂ≈
«ÁßÁ∂ ‘ج∂ ’¬∆ «ÚÁÚ≈È «¬È∑ª √øÓÂ∆¡ª ˘ ¤Ø‡∂ «ÚË≈È Óß‚Ò ’«‘‰ Á∆ ‘æÁ Âæ’ ⁄æÒ∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÓØ«√ ‹ØȘ Á≈
«¬‘ «Ú⁄≈ ·∆’ ˛ «’ ““«ÚË≈È Óß‚Ò ¡≈͉∆¡ª √øÓÂ∆¡ª È≈Ò ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ”” (Legislative is known
by the committees it keeps.)

G.A √ßÿ∆ √ß√Á Á∆¡ª √øÓÂ∆¡ª (Committees of the Union Parliament)

Ì≈ Á∂ √ß«ÚË≈È Á∂ «’√∂ Ú∆ ¡Èπ¤∂Á «Úæ⁄ √øÓÂ∆ Íz‰≈Ò∆ Á∂ ◊·È ¡Â∂ ’ßÓª È≈Ò √Ïß«Ë «Ï¿±≈ È‘∆∫ ˛Õ
√ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á AAH «Úæ⁄ √Ë≈‰ ÂΩ ”Â∂ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ √ß√Á Á∂ ÁØÚ∂∫ √ÁÈ «ÚË≈«È’ ’ßÓ Á∆ √π«ÚË≈
È≈Ò ⁄Ò≈¿π‰ Ò¬∆ ¡≈͉∆¡ª √øÓÂ∆¡ª Á≈ ◊·È ’ √’Á∂ ‘ÈÕ «√æ‡∂ Ú‹Ø∫ ÁØÚª √ÁȪ Á∆¡ª √øÓÂ∆¡ª Á≈ ◊·È
√ß√Á ÚæÒØ∫ ω≈¬∂ ◊¬∂ ’≈Ú≈¬∆ Á∂ «ÈÔÓª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ Ì≈Â∆ √ß√Á Á∆¡ª √øÓÂ∆¡ª ˘ E ‘∂·
«Ò÷∆¡ª Ùz∂‰∆¡ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛:
A. √Ë≈‰ √øÓÂ∆¡ª (General Committees)- «¬√ Ùz∂‰∆ «Úæ⁄ ¡«‹‘∆¡ª √øÓÂ∆¡ª ˘ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ «◊¡≈
˛Õ «‹È∑ª Á≈ √ÏßË √ÁÈ Á≈ ’ßÓ ⁄Ò≈¿π‰ È≈Ò ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ (A) «ÈÔÓ √øÓÂ∆, (B) ’≈ØÏ≈ √Ò≈‘’≈ √øÓÂ∆,
(C) «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ª Á∆ √øÓÂ∆ (D) √ÁÈ Á∆¡ª ÏÀ·’ª «Úæ⁄Ø∫ ÓÀ∫Ïª Á∆ ◊À ‘≈˜∆ √ÏøË∆ √øÓÂ∆ (E) √’≈∆
«ÚÚ≈Áª Á∆ √øÓÂ∆ (F) ͇∆ÙȪ √ÏøË∆ √øÓÂ∆ ¡Â∂ (G) √Ë≈‰ ¿πÁ∂Ù √øÓÂ∆ Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
B. «ÚË≈«È’ √øÓÂ∆¡ª (Legislative Committees)- «¬È∑ª Ùz∂‰∆¡ª «Úæ⁄ ¡«‹‘∆¡ª √øÓÂ∆¡ª Ù≈«ÓÒ ‘È «‹È∑ª
Á≈ √ÏßË ’≈˘È «ÈÓ≈‰ Á∆ Íë’«¡≈ È≈Ò ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄ «¬‘ √øÓÂ∆¡ª Ù≈«ÓÒ ‘È: (A) «Èæ‹∆ ÓÀ∫Ïª Á∂ «ÏæÒª
¡Â∂ Íz√Â≈Úª √ÏøË∆ √øÓÂ∆, (B) ¿πµÍ-«ÚË≈È √øÓÂ∆ ‹ª ÍzÁÂ-«ÚÚ√Ê≈ÍÈ Á∆ √øÓÂ∆ (C) ÍzÚ-√øÓÂ∆ ¡Â∂
(D) «ÚÙ∂Ù √Ú‹È’ «ÏæÒ √ÏøË∆ «ÚÙ∂Ù √øÓÂ∆∂Õ
C. «ÚæÂ∆ √øÓÂ∆¡ª (Financial Committees)- «¬√ Ùz∂‰∆ «Úæ⁄ ¿π‘ √øÓÂ∆¡ª Ù≈«ÓÒ ‘È ‹Ø «ÚæÂ∆ Ó≈Ó«Ò¡ª
È≈Ò «È͇Á∆¡ª ‘ÈÕ «¬È∑ª «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘È: (A) ¡øÁ≈˜È √øÓÂ∆ (B) ÒØ’-Ò∂÷≈ √øÓÂ∆ (C) √Ú‹È’ ¿πËÓª
Á∆ √øÓÂ∆Õ
D. √ßÔπ’ √øÓÂ∆¡ª (Joint Committees)- «¬√ Ùz∂‰∆ «Úæ⁄ ¿π‘ √øÓÂ∆¡ª Ù≈«ÓÒ ‘È ‹Ø √ªfi∆ «’«¡≈ ‹ª ÁØÚª
√ÁȪ È≈Ò √Ïß«Ë ’ج∆ ’ßÓ ’È Ò¬∆ √ß√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ ÚæÒØ∫ √ªfi∂ ±Í «Úæ⁄ √Ê≈«Í ’∆Â∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ
«¬È∑ª «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ‘È : (A) √ß√Á Á∂ ÓÀ∫Ïª Á∂ Ú∂ÂÈ ¡Â∂ Ìæ«Â¡ª √ÏøË∆ √ßÔπ’ √øÓÂ∆ (B) ¡Èπ√±«⁄ ‹≈Â∆¡ª
¡Â∂ ¡Èπ√±«⁄ ’Ï∆«Ò¡ª Á∂ ’«Ò¡≈‰ √ÏøË∆ √øÓÂ∆ ¡Â∂ (C) Ò≈Ì’≈∆ ¡‘π«Á¡ª √ÏøË∆ √ªfi∆ √øÓÂ∆Õ
E. Îπ‡’ √øÓÂ∆¡≈ (Miscellaneous Committees): ¿πÍÔπ’ D Ùz∂‰∆¡ª Á∆¡ª √øÓÂ∆¡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √ß√Á
Á∆¡ª ’πfi ‘Ø Ú∆ √øÓÂ∆¡ª ‘ÈÕ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ±Í «Úæ⁄ (A) ÿ √øÓÂ∆ ¡Â∂ (B) Ò≈«¬Ïz∂∆ √øÓÂ∆Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):

A. ÍzÚ √øÓÂ∆ ........√øÓÂ∆ ˛Õ
B. ÒØ’-Ò∂÷≈ √øÓÂ∆ .......√øÓÂ∆ ˛Õ
C. ’≈ØÏ≈ √Ò≈‘ √øÓÂ∆ «¬’ .........√øÓÂ∆ ˛Õ
G.B √ß√Á∆ √øÓÂ∆¡ª Á≈ √ß◊·È (Organisation of the Parliamentary Committees)

¡Òæ◊-¡Òæ◊ √øÓÂ∆¡ª Á∂ √ß◊·È ”Â∂ √Ò≈‘-ÓÙÚ∂ Ò¬∆ ÁØÚª √ÁȪ «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ Ú∆ «¬’ √ÁÈ Á∆¡ª √øÓÂ∆¡ª
Á∂ Ó≈ÓÒ∂ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈˙ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª √øÓÂ∆¡ª Á∂ Ó≈ÓÒ∂ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆¬∂-

112 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY