Page 115 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ «˜ßÓ∂Ú≈ ‘πßÁ∆ ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ Ï∂ÌØ√◊∆ Íz√Â≈Ú Í≈√ ’’∂ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ˘ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ ‘‡≈ √’Á∆ ˛Õ ÍzË≈È ÓßÂ∆
ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ Íz≈Í ÁÒ Á≈ È∂Â≈ ‘πßÁ≈ ‘À ⁄≈‘∂ ‘π‰ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ≈‹ √Ì≈ Á≈ ÓÀ∫Ï Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ
«¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ Á∂ «˜¡≈Á≈Â ÓßÂ∆ Ú∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄Ø∫ ‘∆ Ò¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ÍzÙ≈√È È≈Ò √Ïß«ËÂ
‹≈‰’≈∆ ÒÀ‰ Ò¬∆ ÍzÙÈ Íπ椉 √ÏøË∆ ≈‹ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ïª Á≈ ÓßÂ∆¡ª ”Â∂ Ï‘π √∆«Ó ’߇ØÒ ‘πßÁ≈ ˛Õ √’≈
Á∆¡ª È∆Â∆¡ª ˘ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’È Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Ú∆ √∆«Ó ¡«Ë’≈ ‘ÈÕ ¿π‘ «’√∂ Ú∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’Àϫȇ «ÚπæË
Ï∂ÌØ√◊∆ Á≈ Íz√Â≈Ú Í≈√ È‘∆∫ ’ √’Á∂Õ

C. Ó‘æÂÚͱÈ «ÏæÒ Í∂Ù ’È Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ (Regarding the introduction of Important Bills)- «√Î «¬‘ ‘∆
«’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ Ú≈Ò∂ «ÏæÒ Í«‘Ò∂ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Í∂Ù ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «˜¡≈Á≈Â ÓßÂ∆ ÒØ’
√Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ Ó‘æÂÚͱÈ È∆Â∆¡ª √ÏøË∆ ⁄⁄≈ Ú∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Ùπ± ‘πßÁ∆ ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ ÍzÂæ÷ ±Í
«Úæ⁄ ⁄؉, ÒØ’Âß«Âz’, ÒØ’«ÍzÔ ¡Â∂ ͱ∂ ±Í È≈Ò √Ïß«Ë ¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ √ÁÈ ˛ «‹√ ˘ ¡ÍzÂæ÷ ±Í «Úæ⁄ ⁄؉
¡Ë-√Ê≈¬∆ ¡Â∂ ÿø‡ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ≈‹ √Ì≈ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÒØ’ª ¡Â∂ ÓßÂ∆-Íz∆ÙÁ Á≈ «Ú¡≈Í’ ÌØ√≈ Íz≈ÍÂ
‘πßÁ≈ ˛Õ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚ Ú≈Ò∂ «ÏæÒ Í«‘Òª √Ë≈‰ ±Í «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Í∂Ù ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ

(◊) ≈‹ √Ì≈ Á∆ «ÚÙ∂Ù Ù’Â∆¡ª (Special Powers of the Rajya Sabha)
A. «’√∂ ≈‹-√±⁄∆ Á∂ «ÚÙ∂ ˘ ≈Ù‡∆ Ó‘æÂÚ Á≈ «ÚÙ∂ ÿث٠’È Á∆ Ù’Â∆ (Regarding declaration of a State
Subject as a Subject of National Importance)- ≈‹ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ÁØ-«Â‘≈¬∆ Ï‘πÓ È≈Ò Íz√Â≈Ú Í≈√
’’∂ (¡Èπ¤∂Á BDI ¡Ë∆È) ≈‹-√±⁄∆ Á∂ «’√∂ Ú∆ «ÚÙ∂ ˘ ≈Ù‡∆ Ó‘æÂÚ Á≈ «ÚÙ∂ ÿث٠’ √’Á∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘∆
√«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √ßÿ∆ √ß√Á ˘ «¬’ √≈Ò Á∂ Ò¬∆ ≈‹-√±⁄∆ Á∂ ¿π√ «ÚÙ∂ ”Â∂ ’≈˘È «ÈÓ≈‰ Á≈ ¡«Ë’≈ «ÓÒ ‹ªÁ≈
‘ÀÕ ≈‹ √Ì≈ ¡«‹‘≈ Íz√Â≈Ú Ú≈-Ú≈ Í≈√ ’ √’Á∆ ˛ ¡Â∂ √ßÿ∆ √ß√Á ˘ ≈‹-√±⁄∆ Á∂ «ÚÙ∂ √ÏøË∆ ’≈˘È
ω≈¿π‰ Á∂ ÔØ◊ ω≈™Á∆ ˛Õ ¡«‹‘≈ ¡«Ë’≈ ’∂ÚÒ ≈‹ √Ì≈ ’ØÒ ˛, ÒØ’ √Ì≈ ’ØÒ È‘∆∫Õ
B. ÈÚ∆¡ª ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈Úª Á≈ ◊·È ’È È≈Ò √Ïß«Ë (Regarding the Creation of New All India
Services): ≈‹ √Ì≈ Á∂ ÓÀ∫Ï ¡Èπ¤∂Á CAB Á∂ ¡Ë∆È ÁØ-«Â‘≈¬∆ Ï‘πÓ È≈Ò Íz√Â≈Ú Í≈√ ’’∂ «’√∂ Ú∆
√Ú‹È’ √∂Ú≈ ˘ ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈ ’≈ Á∂ √’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª «¬‘ «¬’ ÈÚ∆∫ ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈ ◊«·Â
’È Ò¬∆ Íz√Â≈Ú Í≈√ ’ √’Á∆ ˛ ‹ª «’√∂ «ÚËÓ≈È ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈ ˘ ÷ÂÓ ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª
√ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ√≈ ¡«‹‘≈ ¡«Ë’≈ ’∂ÚÒ ≈‹ √Ì≈ Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ ÷∂Â «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ ˘ ’ج∆ ¡«‹‘≈
¡«Ë’≈ È‘∆∫ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ
C. ÒØ’ √Ì≈ Á∆ ◊À ‘≈˜∆ «Úæ⁄ √ß’‡’≈Ò √«ÊÂ∆ ˘ ÓȘ±∆ Á∂‰≈ (Regarding the Approval of Emergency
in the absence of Lok Sabha): ‹∂’ ÒØ’ √Ì≈ Ìß◊ ‘ج∆ ‘ØÚ∂ ‹ª «’√∂ ’≈È «¬√ Á≈ ¡«ËÚ∂ÙÈ È≈ ‘Ø √’Á≈
‘ØÚ∂ ª ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ √ß’‡’≈Ò Á∆ ÿØÙ‰≈ ’ Á∂Ú∂ ª «¬√ È≈Ò √Ïß«Ë ÓȘ±∆ ’∂ÚÒ ≈‹
√Ì≈ ÂØ∫ ÒÀ‰∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ ‹Á «’ ÈÚ∆∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ◊·È ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬√ È≈Ò √Ïß«Ë ¿π√ ÂØ∫ ÓȘ±∆ ÒÀ‰∆ Ú∆
˜±∆ ‘πßÁ∆ ˛Õ

ÒØ’ √Ì≈ ¡Â∂ ≈‹ √Ì≈ Á∆ √«ÊÂ∆ Á≈ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ «ÚÙÒ∂Ù‰
(Comparative Analysis of Positions of the Lok Sabha and Rajya Sabha)
√ß√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á≈ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ¡«Ë¡ÀÈ ’È ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ÂæÊ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á≈ ˛ «’
≈‹ √Ì≈ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «ÏȪ Ùæ’ ÒØ’ √Ì≈ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ˛ Í «¬√∂ √Ó∂∫ «¬‘ ÓßÈ ÒÀ‰≈ ◊Ò ‘ØÚ∂◊≈
«’ ≈‹ √Ì≈ Á±√∂ Á‹∂ Á≈ ‹ª ÍzÂ∆«’«¡≈Ú≈Á∆ √ÁÈ ˛Õ «¬√ ˘ Ú∆ ’πfi ÷∂Âª «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù ¡Â∂ ÒØ’ √Ì≈ Á∂
Ï≈Ï ¡«Ë’≈ Íz≈Í ‘È, «‹È∑ª È≈Ò «¬√ Á∆ √«ÊÂ∆ ’≈Î∆ ‘æÁ Âæ’ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ω √’Á∆ ˛Õ Íø«‚ ‹Ú≈‘
Ò≈Ò È«‘± È∂ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ «¬’ Ú≈ «’‘≈ √∆, ““√≈‚∂ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ ≈‹ √Ì≈ ¡Â∂ ÒØ’ √Ì≈ Á∂ ’ßÓª ˘ √ÍæÙ‡
±Í «Úæ⁄ «ÈÙ«⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ ÁØÚª √ÁȪ «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ ˘ Ú∆ ¿πÍÒ≈ √ÁÈ ‹ª ‘∂·Ò≈ √ÁÈ ’«‘‰≈ ·∆’ È‘∆∫
˛Õ ‘∂’ √ÁÈ ˘ √ß«ÚË≈«È’ ‘æÁª ¡ßÁ ¡≈͉∆ ’≈Ú≈¬∆ ’È Á≈ ͱ≈ ¡«Ë’≈ ˛Õ ’πfi «ÚÙ∂Ù «ÚæÂ∆ Ó≈Ó«Ò¡ª,
«‹√ ”Â∂ ’∂ÚÒ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ ¡«Ë’≈ ˛, ˘ ¤æ‚ ’∂ √ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ√≈ ÁØÚ∂∫ √ÁÈ Ï≈Ï ‘ÈÕ”” √ß«ÚË«È’ ±Í
«Úæ⁄ ÁØÚª √ÁȪ «Úæ⁄ ’ج∆ ¡ßÂ È‘∆∫ ˛ ¡Â∂ √ß«ÚË≈È ¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ ¡÷∆Ò≈ √æ⁄ ˛Õ √ß«ÚË≈È ÁØÚª √ÁȪ
È≈Ò «¬’ Ï≈Ï «ÚÚ‘≈ ’Á≈ ˛Õ

108 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY