Page 45 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ B. ◊ªË∆Ú≈Á∆ «√Ë≈ (Gandhian Principles): «¬√ Ùz∂‰∆ «Úæ⁄ ¿π‘ «√˪ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∂ ‹≈ √’Á∂ ‘È, «‹È∑ª
ÂØ∫ √Ó≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‘Ø √’Á∆ ˛, «‹È∑ª Á≈ √πÍÈ≈ ◊ªË∆ ‹∆ Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ √∆Õ
(i) Ë≈≈ D@ Á∂ ¡Èπ√≈ «Í≥‚ª «Úæ⁄ ◊z≈Ó Íø⁄≈«¬Âª Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(ii) Ë≈≈ DC Á∂ ¡Èπ√≈ «Íø‚ª «Úæ⁄ ÿ∂Ò± Á√Â’≈∆¡ª Á∆ ¿πµÈÂ∆ Ò¬∆ ÔÂÈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(iii) Ë≈≈ DF Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ ’Ó˜Ø Ú◊ ˘ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ ¡Èπ√±«⁄ ‹≈Â∆¡≈ ¡Â∂ Íæ¤Û∂ ’Ï∆«Ò¡ª
˘ «√æ«÷¡≈ √ÏßË∆ √π«ÚË≈Úª ÍzÁ≈È ’∂◊≈, ¿πÈ∑≈ ˘ √Ó≈«‹’ ¡ø«È¡≈ ¡Â∂ ‘ Â∑ª Á∂ ÙØÙ‰ ÂØ∫
Ï⁄≈Ú∂◊≈Õ
(iv) Ë≈≈ DG Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ Ù≈Ï ¡Â∂ ‘Ø ÈÙ∆Ò∆¡ª Ú√±¡ª ”Â∂ ‹Ø «√‘ Á∂ Ò¬∆ ‘≈È∆’≈’ ‘È, Ø’
Ò◊≈¿π‰ Á≈ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ
(v) Ë≈≈ DH ÚæÒØ∫ ÁπæË Ú≈Ò∂ ÍÙ±¡ª ˘ Ó≈È ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¬∂◊≈ ¡Â∂ ÍÙ±¡ª Á∆ È√Ò √πË≈‰ Á≈ ÔÂÈ
’∂◊≈Õ
C. ¿πÁ≈Ú≈Á∆ √Ø˪ (Liberal Principles): «¬√ Ùz∂‰∆ «Úæ⁄ √Ë≈‰ ¡Â∂ «ÚÙ≈Ò «Ú⁄≈ª Ú≈Ò∂ ÓÈØʪ ˘
Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ

(i) Ë≈≈ DD Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ √≈∂ Ì≈ «Úæ⁄ Ï≈Ï «ÚÚ‘≈ «ÈÔÓ (Uniform Civil Code) Ò≈◊± ’È
Á≈ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ

(ii) Ë≈≈ DE Á∂ ¡Èπ√≈ √ß«ÚË≈È Ò≈◊± ‘؉ Á∂ Á√ √≈Ò Á∂ ¡ßÁ-¡ßÁ ≈‹ AD √≈Òª Âæ’ Á∂ Ïæ«⁄¡ª Ò¬∆
Î∆ ¡Â∂ ˜±∆ «√æ«÷¡≈ ÍzÁ≈È ’∂◊≈Õ

(iii) Ë≈≈ DG Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ ÒØ’ª Á∂ ‹∆ÚÈ ÍæË ¡Â∂ ÷π≈’ ÍæË ˘ ¿πµ⁄≈ ¸æ’‰ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ «√‘Â
«Úæ⁄ √πË≈ ’È Á≈ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ
(iv) Ë≈≈ DH Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ «ÚË≈È’ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ÷∂Â∆ ¡Â∂ ÍÙ± Í≈Ò‰ Á≈ √ß⁄≈ÒÈ ’∂◊≈Õ

(v) Ë≈≈ E@ Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ ˘ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ÂØ∫ Í«‘Òª æ÷‰ Á≈ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ
D. ¡ßÂ≈Ù‡∆ √Ïø˪ √ÏßË∆ «√˪ (Principles Relating to International Relations): «¬√ Ùz∂‰∆
«Úæ⁄ ¡«‹‘∂ «√˪ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È «‹È∑≈ Á≈ Ò’Ù «ÚÙÚ-ÙªÂ∆ √Ê≈«Í ’È≈ ˛Õ «¬‘ «√˪ «¬√ Â∑ª
‘È-
Ë≈≈ EA Á∂ ¡Èπ√≈-

(i) ≈‹ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÙªÂ∆ ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ Á∂Ú∂◊≈Õ
(ii) ≈‹ Úæ÷-Úæ÷ ≈Ù‡ª Á∂ «Úæ⁄ √ÈÓ≈ÈͱÚ’ ¡Â∂ «È¡≈ ¿π«⁄ √Ïß˪ ˘ ω≈¬∂ æ÷‰ Á≈ ÔÂÈ
’∂◊≈Õ
(iii) ≈‹ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ’≈˘Èª, √ÏßË∆¡ª ¡Â∂ √ÓfiΩ«Â¡ª Á≈ Ó≈‰ ’∂◊≈Õ
(iv) ¡ßÂ≈≈Ù‡∆ fi◊«Û¡ª ˘ Íø⁄ ÎÀ√Ò∂ (Arbitration) È≈Ò «È͇≈¿π‰ Á∂ „ß◊ Á≈ ≈‹ √ÓÊÈ
’∂◊≈Õ
E. ‘Ø «√˪ (Other Principles) : Ë≈≈ DI Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ «¬«Â‘≈«√’ √Ó≈’ª Á∆ æ«÷¡≈ ’È Á≈ ͱ≈
ÔÂÈ ’∂◊≈Õ
(i) DBÚ∆∫ √ØË È≈Ò √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ ÈÚª ¡Èπ¤∂Á DC.A ‹Ø«Û¡≈ «◊¡≈ ˛ «‹√ È≈Ò «¬‘ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆
◊¬∆ ˛ «’ ≈‹ ¿π«⁄ ’≈˘È ‹ª «’√∂ ‘Ø «ÚË∆ È≈Ò «¬√ ¿πÁ∂Ù Ò¬∆ ÔÂÈ ’∂◊≈ «’ «’√∂ Ú∆ ¿πÁÔØ◊
È≈Ò √Ïß«Ë ’≈ØÏ≈ Á∂ ÍzÏßË «Úæ⁄ ‹ª ‘Ø √ß√Ê≈Úª «Úæ⁄ Ó˜Á±ª ˘ Ì≈◊ ÒÀ‰ Á≈ ÓΩ’≈ ÍzÁ≈È ‘ØÚ∂Õ
(ii) DBÚ∆∫ √ØË È≈Ò √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ «¬’ ÈÚª ¡Èπ¤∂Á DH-A ‹Ø«Û¡≈ «◊¡≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ «¬‘ «ÚÚ√Ê≈
’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ «’ ≈‹ Ú≈Â≈ÚÈ Á∆ √πæ«÷¡≈ ¡Â∂ √πË≈ Á∂ Ò¬∆ ‘Ø Á∂Ù Á∂ ‹ø◊Òª ¡Â∂ ‹∆ÚÈ Á∆
æ«÷¡≈ Ò¬∆ ÔÂÈ ’∂◊≈Õ

38 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY