Page 53 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ ¿π‘ «ÈÁ∂Ù’ «√˪ª Á∂ ·∆’ Í≈Ò‰ Ò¬∆ ’≈˘È ω≈¬∂, Í ¿π√ ÚæÒØ∫ ω≈¬∂ ◊¬∂ ’≈˘Èª È≈Ò
ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª ˘ ‘≈È∆ È‘ƒ Í‘πß⁄≈¿π‰∆ ⁄≈‘∆Á∆Õ”” BG ÎÚ∆, AIFG ˘ ◊ØÒ’È≈Ê ÏÈ≈Ó Íø‹≈Ï ≈‹ Á∂ Óπ’æÁÓ∂
È≈Ò √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ «¬‘ ÎÀ√Ò≈ «ÁæÂ≈ «’ √ß√Á È∂ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ DBÚ∆∫ √ØË Í≈√ ’∆Â∆ «‹√ «Úæ⁄ «¬‘
«ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ «’ √ß√Á √ß«ÚË≈È Á∂ «’√∂ Ú∆ Ì≈◊ «Úæ⁄ √ØË ’ √’Á∆ ˛, «‹√ «Úæ⁄ È≈◊«’≈ Á∂ ÓΩ«Ò’
¡«Ë’≈ Ú∆ Ù≈«ÓÒ ‘؉◊∂Õ BEÚ∆∫ √ØË ÚæÒØ∫ «¬’ ÈÚ∆∫ Ë≈≈ BI-B ¡Â∂ CI-C «Úæ⁄ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ «ÈÁ∂Ù’ «√˪ª
˘ Ò≈◊± ’È Ò¬∆ ω≈¬∂◊∆, ¿π‘ ’≈˘È √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ÚæÒØ∫ «¬√ ¡≈Ë≈ ”Â∂ æÁ È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ «’ ¿π‘
’≈˘È Ë≈≈ AD, AI Â∂ CA «Úæ⁄ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á≈ ¿π¶ÿ‰ ’Á≈ ˛Õ BD ¡ÍzÀÒ, AIGC ˘ ’∂ÙÚ≈¶Á
Ì≈Â∆ ’∂√ «Úæ⁄ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ ¡«‹‘≈ ÎÀ√Ò≈ «ÁæÂ≈ «‹√ «Úæ⁄ ◊ØÒ’È≈Ê ÎÀ√Ò∂ ˘ æÁ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈
¡Â∂ √ß«ÚË≈È Á∂ BDÚ∆∫ √ØË Á∂ √Ó∂∫ ˘ √Ú∆’≈ ’ «Ò¡≈ «’ √ß√Á √ß«ÚË≈È Á∂ «’√∂ Ú∆ Ì≈◊ «Úæ⁄ Ú∆ √ØË ’
√’Á∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ Ú∆ Ù≈«ÓÒ ‘؉◊∂ Í √ß√Á √ß«ÚË≈È Á∂ Ó±Ò „ª⁄∂ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ È‘∆∫ ’
√’Á∆ ˛Õ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò È∂ √ß«ÚË≈È Á∂ BEÚ∆∫ √ØË Á∂ √Ó∂∫ ˘ Ú∆ √Ú∆’≈ ’ «Ò¡≈, Í BEÚ∆∫ √ØË Á∂ CA-C
Á∂ «¬√ Á∂ «¬√ Ì≈◊ ˘ È‹≈«¬˜ ¡ÀÒ≈È ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ «‹√ ¡Èπ√≈ √ß«ÚË≈È Á∂ CI-B ¡Â∂ CI-C «Úæ⁄ «ÁæÂ∂
◊¬∂ «ÈÁ∂Ù’ «√˪ª ˘ Ò≈◊± ’È Á∂ ¿πÁ∂Ù Í≈√ ’∆Â∂ ’≈˘Èª ˘ ¡Á≈Ò «Úæ⁄ ¸‰ΩÂ∆ È‘∆∫ «ÁæÂ∆ ‹≈ √’Á∆
˛ ¿π‘ Ë≈≈ AD, AI ¡Â∂ CA «Úæ⁄ «ÁæÂ≈ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á≈ ¿π¶ÿ‰ ’Á∂ ‘ÈÕ

ÈÚßÏ AIGF «Úæ⁄ √≈‚∆ √ß√Á È∂ DBÚ∆∫ √ØË È≈Ò «¬‘ «ÚÚ√Ê≈ ’∆Â∆ √∆ «’ √ß«ÚË≈È Á∂ ⁄ΩÊ∂ Ì≈◊ «Úæ⁄ «ÁæÂ∂
◊¬∂ √≈∂ ‹ª «’√∂ Ú∆ «ÈÁ∂Ù’ «√˪ ˘ Ò≈◊± ’È Á∂ Ò¬∆ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈ ’ج∆ Ú∆ ’≈˘È «¬√ ¡≈Ë≈ ”Â∂ æÁ
È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í AI Ó¬∆ AIH@ ˘ ¡≈͉∂ Ó‘æÂÚͱÈ ÎÀ√Ò∂ «ÓÈÚ≈ «ÓÒ√ ¡Â∂ ‘Ø ÏÈ≈Ó Ì≈Â
√’≈ «Úæ⁄ DBÚ∆∫ √ØË Á∆ Ë≈≈ (D) ˘ æÁ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ
«√æ‡≈ (Conclusion) : ≈‹- È∆Â∆ Á∂ «ÈÁ∂Ù’ «√˪ª Á≈ ¡≈ÒØ⁄È≈ÂÓ’ ¡«Ë¡ÀÈ ’È È≈Ò √ÍæÙ‡ ‘Ø ‹ªÁ≈
˛ «’ «¬√ Á∂ Ó‘æÂÚ ˘ Á∂÷Á∂ ‘ج∂ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ˘ Ù≈«ÓÒ ’È≈ ◊Ò ȑ∆∫ ˛Õ ¡Àµ√. √∆. √∆ÂÒÚ≈Û Á∂
ÙÏÁª «Úæ⁄, ““«¬‘ «√˪ Íz‹Ú«Ò ‹ØÂ∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ≈‹ Á∂ √≈∂ ¡«Ë’≈ª Á∂ ≈Ù‡-«ÈÓ≈‰ Á∂ ÔÂȪ Á≈
Ó≈◊ ÁÙÈ ’È◊∂, «‹√ È≈Ò ≈Ù‡ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ √ÓËÙ≈Ò∆ ¡Â∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ω √’∂ ¡Â∂ «ÚÙÚ Á∂ ‘Ø
≈Ù‡ª «Úæ⁄ ¡≈͉≈ ÔØ◊Á≈È √Ê≈È Íz≈Í ’ √’∂Õ””
«¬√∂ Â∑ª ¡√∆∫ Óπæ÷ ¡Á≈Ò ⁄ßÁ⁄±Û Á∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ ’«‘ √’Á∂ ‘ª, ““√≈‚∂ √ß«ÚË≈È Á≈ ¿πÁ∂Ù ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª
¡Â∂ «ÈÁ∂Ù’ «√˪ª «Úæ⁄ √ÓÈÚÔ √Ê≈«Í ’È≈ ˛, «¬È∑ª «Úæ⁄ ’ج∆ «¬’ È‘∆∫ √◊Ø∫ ÁØÈØ∫ √ßÔπ’ ±Í «Úæ⁄
√ß«ÚË≈È Á≈ «ÁÒ ¡Â∂ ¡≈ÂÓ≈ ‘ÈÕ”” (“Our constitution aims at bringing about a synthesis between
Fundamental Rights and the Directive Principles of State Policy. Together not individually, they four
the core of the Constitution together not individually. They constitute, its true conscience.’’)
¡ß «Úæ⁄ K.C. Makandan È∂ ·∆’ ‘∆ «’‘≈ ˛, “If a chapter of Fundamental Rights is a must for a
state of the modern democratic type with a written constitution, chapter on the Directive Principles
of State Policy is a must for a welfare state with written constitution.’’

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
Ï‘π-«Ú’ÒÍ∆ ÍzÙÈ (Multiple Choice Questions):
AB. È∆Â∆-«ÈÁ∂Ù’ «√˪ª Á∆ ÿØÙ‰≈ √ß«ÚË≈È Á∂ ⁄ΩÊ∂ Ì≈◊ Á∆ «’√ Ë≈≈ «Úæ⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛?

(¡) Ë≈≈ CE-EA (Ï) Ë≈≈ CE-GG
(√) Ë≈≈ CE-CF (Á) Ë≈≈ EA-EG
AC. ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ Íz≈Í ’∆Â∂ ‹≈ ¸æ’∂ ‘È, ‹ÁØ∫ «’ «ÈÁ∂Ù’ «√˪Â............
(¡) Íz≈Í ’∆Â∂ ‹≈ ¸æ’∂ ‘È (Ï) Íz≈Í ’È≈ ‘≈Ò∂ Ï≈’∆ ‘À
(√) È≈ (¡) È≈ (Ï) (Á) ¿πÍØ’Â «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ È‘∆∫Õ

46 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY