Page 149 - DSOC101_FUNDAMENTALS_OF_SOCIOLOGY_PUNJABI

√Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ Óπæ÷ ÂæÂ

È؇ I. √ÓπÁ≈«¬ √Ê≈¬∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ
A@. ¡√ƒ √«ÓÂ∆¡ª Á∂ ÓÀ∫Ï ‘πøÁ∂ ‘ª, √ø√Ê≈ Á∂ È‘ƒÕ
AA. ÍÃÁæ √«ÊÂ∆ √Ó≈‹ ÚæÒØ∫ ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ

ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ «ÈË≈‰ (Determination of Status)-
ÍÃ√«ÊÂ∆ √ÏøË∆ ¿πÍØ’Â «Ú⁄≈ª ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ˛ «’ ¿π‘ «¬’ ¡√Ò∆¡Â (Relative) ÙÏÁ ˛Õ «¬√ È≈Ò «’√∂ √Ó»‘
Á∂ ¡Ë∆È «Ú¡’Â∆ Á∆ ÍëÂÙ·≈ ÍÂ≈ Òæ◊Á∆ ˛Õ «‹√ «Ú¡’Â∆ Á≈ √Ó≈«‹’ ÍæË ¿πµ⁄ ‘πøÁ≈ ˛, ¿π√ Á∆ √Ó≈«‹’
ÍÃ√«ÊÂ∆ Ú∆ ¿πµ⁄ ‘πøÁ∆ ˛ Í ÍëÂÙ·≈ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¡È∂’ª Ú≈ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ «ÈË≈‰ «Ú¡’Â∆ Á∂ ⁄«æÂ Á∂
¡Ë≈ ”Â∂ Ú∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ‹∂’ √Ó≈‹ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ «Ú¡’Â∆ Á≈ ⁄«æÂ ¿πµ⁄≈ ˛ ‹ª ¿π√ «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù ◊π‰
Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘È Âª ¿π√ Á∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¿πµ⁄ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª ’æÍÛ∂, «‘‰-√«‘‰ ¡Â∂ «ÚÚ‘≈ Ú∆
«Ú¡’Â∆ Á∆ √«ÊÂ∆ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á∂ ‘ÈÕ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á∂ ÍÃÂ∆’ª ¡Â∂ «ÈË≈« Âæª Á∆ Ó‘æÂÂ≈ √ÏøË∆ «ÚÙÚ
Á∂ ‘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «ÌøÈÂ≈ ˛Õ «¬√∂ Ò¬∆ «’√∂ «Ú¡’Â∆, Í«Ú≈ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ÙÃ∂‰∆ Á∆ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈
ÓπÒª’‰ ’È Ò¬∆ ‘∂· «Ò÷∂ Ó≈ÍÁø‚ª Á≈ √‘≈≈ ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛-
A. ÚøÙ-ÍÃøÍ≈ «¬’ «Ú¡’Â∆ ˘ «ÚÙ∂Ù ¡Â∂ ‘∆‰ ÍÃ√«ÊÂ∆ ÍÃÁ≈È ’Á∆ ˛Õ «’√∂ ÷≈√ «Ú¡’Â∆ Á∆ ÚøÙ-
ÍÃøÍ≈ Á≈ √ÈÓ≈È ¡Â∂ «È≈Á ¡È∂’ª ’≈’ª ”Â∂ «ÈÌ ‘πøÁ≈ ˛, «‹Ú∂∫ ‹≈«¬˜ ¡Â∂ È‹≈«¬˜, Í«Ú≈
Á∆ ÍëÂÙ·≈, ÷∂Â «ÚÙ∂Ù «Úæ⁄ «ÈÚ≈√ ’È Á≈ √ÓªÕ «’Â∂ ª ÍË≈Â∆ ‹ÈÓ Ì»Ó∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ÍÃ√«ÊÂ∆
Á≈ «ÈË≈‰ ‘πøÁ≈ ˛Õ («‹Ú∂∫ È∆◊Ø, Ì≈Â∆, ’≈’∂Ù∆¡È ‹≈Â∆ «Úæ⁄) ¡Â∂ «’Â∂ È‹≈Â∆Õ (Athics) ¡Â∂
≈Ù‡∆ ‹ÈÓ Ì»Ó∆ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ («‹Ú∂∫ ¡ø◊∂˜ª, «¬‡Ò∆ Ú≈√∆¡ª, Îê√∆√∆¡ª «Úæ⁄)Õ
B. √øÍÂ∆ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ «ÚÙÚ≈√ ’È ÔØ◊ Ó≈ÍÁø‚ ˛Õ ¡≈Ëπ«È’ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ Á∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á∂
¡øÁ √øÍÂ∆ ÚË∂∂ «ÈÙ⁄∂¡≈ÂÓ’ ’øÓª ˘ ◊둉 ’Á∆ ˛Õ ÚøÙ-ÍÃøÍ≈, ≈Ù‡∆ Ú∆-¿πÂÍÂ∆, ËÓ ¡Â∂
ÚÈ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á∆¡ª ’√Ω‡∆¡ª ‘È ‹Ø √øÍÂ∆ Á∂ È≈Ò ‘ØÛ Ò◊≈ «ÁøÁ∆¡ª ‘ÈÕ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √øÍÂ∆ Á∆
«ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÂ≈ ÍÃ◊‡ ‘πøÁ∆ ˛, «‹√ È≈Ò «¬‘ ÓπæÒ √Ì √Ó≈«‹’ Úø‚ª «Úæ⁄ Ì∂Á ’’∂ √Ó≈«‹’ Úø‚ Á≈
«¬’ √Ë≈‰ ÍæË Í∂Ù ’Á≈ ˛Õ «’√∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ √øÍÂ∆ ‹ª ËÈ ’Ó≈¿π‰ Á∂ √Ø Á∆ √Ó≈«‹’ Ó‘æÂÂ≈
˛, ‹∂’ «Ú¡’Â∆ È∂ È‹≈«¬˜ ¡Â∂ ¡ÈÀ«Â’ „ø◊ È≈Ò ËÈ ’Ó≈«¬¡≈ ˛ ª ¿π√ ˘ ™È∆ ÍëÂÙ·≈ È‘ƒ
«ÓÒÁ∆, «‹øÈ∆ «’ ¿π√ «Ú¡’Â∆ ˘ «‹√ È∂ √Ó≈«‹’ »Í «Úæ⁄ √‘∆ Â∆’∂ È≈Ò ËÈ ’Ó≈«¬¡≈ ˛Õ
C. «’√∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ Íë’«¡≈ÂÓ’ ¿πÍÔØ◊Â≈ Ú∆ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á∂ «ÈË≈‰ Á≈ Ó≈ÍÁø‚ ˛Õ «¬’
«Ú¡’Â∆ Á∆ ÙÃ∂‰∆ Úø‚ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¿π√ ÚæÒØ∫ ’∆Â∂ ◊¬∂ ’øÓª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘πøÁ≈ ˛Õ
D. ‘∂’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «√æ«÷¡≈ Á∆ Ó≈Â≈ ¡Â∂ ÍÃ’≈ Ú∆ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ «ÈË≈’ Âæ ˛Õ ’πfi √Ó≈‹ª
«Úæ⁄ ™È∆ ‘∆ ÚË∂∂ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ ÍÃÁ≈È ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ ’≈Ò‹ Á∆ «‚◊∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ ÍÃÂ∆’ ˛Õ
«¬√ «‚◊∆ Á∆ ÂÁ ‘Ø ÚË∂∂ ¿πÍÔØ◊Â≈ ÚæË ‹ªÁ∆ ˛, ‹Á «¬√ ˘ ’≈Ò‹ ‹ª «ÚÙÚ «Ú«Á¡≈Ò≈ ÂØ∫ ⁄ø◊∆
ÙÃ∂‰∆ «Úæ⁄ ÍÃ≈Í ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
E. ËÓ Á∆ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ ÿØÂ’ ˛Õ «¬’ √Ó≈‹ Á∂ ÒØ’ª Á≈ ¬∆ÙÚ ÍÃÂ∆ «’‘Ø «‹‘≈ «ÁzÙ‡∆’؉ ˛,
«¬‘ ¿π√ √Ó∂∫ Á∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ «◊¡≈È ’Ú≈™Á∆ ˛, ’πfi √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ‹Á «’ ÒØ’ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆
˘ ’√Ω‡∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ ËÓ Á∆ Ó‘æÂÂ≈ ÿæ‡ ’Ú≈¿π‰ Á≈ ¿πÍ⁄≈«’ ÔÂÈ ’Á∂ «‘øÁ∂ ‘È Í ¿πÈ∑ª ˘
Í»È √¯ÒÂ≈ È‘ƒ «ÓÒÁ∆Õ
F. ‹À«Ú’ ◊π‰ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È Ó≈ÍÁø‚ ˛Õ «¬√∂ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ’ج∆ √Ó≈‹ «’√∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ¿πµ⁄ ‹ª ‘∂·Ò∆
√Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛Õ «Òø◊ (Sex) ˘ «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ÔØ◊ ’√Ω‡∆ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈
˛ «’ «˜¡≈Á≈Â √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ¡Ωª ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÓÁª ˘ ¿πµ⁄∆ ÍÃ√«ÊÂ∆ ÍÃ≈Í ‘πøÁ∆ ˛Õ √Ó≈«‹’ ÓπæÒ
Á∂ »Í Á≈ ÓÁª Á∂ √Ø ”Â∂ ¡Ë∆È ‘πøÁ∆ ˛Õ ‹À«Ú’ ◊π‰ª Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ Ô»Í∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬√Â∆¡ª
˘ ’Ó˜Ø, Ó»÷, Ì≈Úπ’, Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ¡øË-«ÚÙÚ≈√∆ ÓøÈ «Ò¡≈ «◊¡≈ ˛, ‹Á «’ ÍπÙª ˘ Â≈«’’,
¿πÁ≈, ÍÃ◊Â∆Ù∆Ò ¡Â∂ √≈‘√∆ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
G. ¿πÓ-Ì∂Á Ú∆ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆ Á≈ «ÚÙÚ≈√ÔØ◊ ˛, ÓΩ«Ò’ Ó≈ÍÁø‚ ˛Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ «Ú¡√’ª
˘ Ïæ«⁄¡ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÚË∂∂ ÍëÂÙ·≈ «ÓÒÁ∆ ˛ Í ‘ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «¬√ «Úæ⁄ Ú∆ «ÌøÈÂ≈ ˛Õ ’πfi

142 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY