Page 169 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ 13.6 Íë’Â∆Ú≈Á (Naturalism)

ÓÀ’√Ó»Ò Á≈ Íë’Â∆Ú≈Á «‹¿»∫Á∆ √æÂ≈Ú≈Á Á≈ ‘∆ «¬’ »Í ˛Õ ÓÀ’√Ó»Ò ‹ÓÈ «ÚÁÚ≈È √È ‹Ø √ø√«¥Â
¡Â∂ ‘Ø Ì≈Ù≈Úª Á∂ «◊¡≈È∆ √ÈÕ ¿πÈ∑ª È∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ ˘ Íë’«Â’ Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ÿ‡È≈Úª Á∆ Í»‹≈ «Úæ⁄
Òæ«Ì¡≈Õ «¬√ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª È∂ Ì≈Â∆ ¡Â∂ Ô»Í∆ Íπ≈‰∆¡ª ’Ê≈Úª Á≈ √‘≈≈ «Ò¡≈Õ «¬È∑ª Íπ≈‰∆¡ª ’Ê≈Úª «Úæ⁄
√Ω Óø‚Ò ¡Â∂ Â≈≈ Óø‚Ò È≈Ò √Ïø«Ë ¡È∂’ª ’Ê≈Úª ‘È ‹Ø ¡’≈Ù∆ «Í≥‚ ˘ √‹∆Ú Á∂ »Í «Úæ⁄ Í∂Ù ’Á∆ ˛Õ
Ú∂Áª «Úæ⁄ Ú∆ √»‹, ⁄øÁÓ≈ ¡Â∂ Â≈«¡ª È≈Ò È√Ïø«Ë ’Ê≈Úª ‘È, «‹È∑ª ˘ ÍÛ∑È ”Â∂ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ «‹Ú∂∫
¿π‘ «‹¿»∫Á∂ ÍÃ≈‰∆¡ª Á∆¡ª ’Ê≈Úª ‘Ø‰Õ ¡≈«Á Ó≈ÈÚ Íë’Â∆ ¡Â∂ ¡’≈Ù∆ «Í≥‚ª È≈Ò ÍÃÌ≈«Ú ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂
¿π√ «Úæ⁄ ¿πÈ∑ª ÍÃÂ∆ ‚ ¡Â∂ ÍÃ∂Ó Ú∆ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈Õ ÓÀ’√Ó»Ò Á∂ «¬√ «√˪ ˘ «Ó√ ¡Â∂ ‘Ø √ø√Ê≈Úª ”Â∂ ‘؉
Ú≈Ò∆¡ª ÷πÁ≈¬∆¡ª ÂØ∫ Ú∆ ÏæÒ «Ó«Ò¡≈Õ «Ó√ «Úæ⁄ “≈” ¡Â∂ √»‹ ˘ √Ì ÂØ∫ Úæ‚≈ Á∂ÚÂ≈ Óø«È¡≈ «◊¡≈Õ Ì≈Â
«Úæ⁄ Ú∆ √»‹, ⁄øÁÓ≈, ‘Ú≈, ¡æ◊, Óƒ‘ ¡≈«Á Íë’«Â’ Ú√»¡ª Á∆ Í»‹≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘∆ ˛Õ Íë’«Â’
Ù’Â∆¡ª È≈Ò ¡≈«Á Ó≈ÈÚ Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ ‚, ÍÃ∂Ó, ˛≈È∆ ¡Â∂ ¡≈ÂÓ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ‘ØÚ∂◊∆, ‹Á ¿π√ È∂ Á∂«÷¡≈
«’ Óƒ‘ «˜¡≈Á≈ ¡Â∂ ÿæ‡ ¿π√ Á∂ Ò«‘≈™Á∂ ÷∂ª ˘ ÈÙ‡ ’ «ÁøÁ∆ ˛, √ÓπøÁ∆ »¯≈È ¿π√ Á∆ Ï∂Û∆ ˘ ‚πÏ≈
«ÁøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ‘È∑∂∆ ¿π√ Á∆ fiΩ∫ÍÛ∆ ˘ ¿π‚≈ ’∂ ÒÀ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿π√ È∂ √Ø«⁄¡≈ ‘ØÚ∂◊≈ «’ «¬È∑ª Íë’«Â’ Ú√»¡ª
«Úæ⁄ ˜» ‘∆ ’ج∆ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ Ú√» «ÈÚ≈√ ’Á∆ ˛ ‹Ø ¿πÈ∑ª ˘ ⁄Ò≈™Á∆, ’ø‡ØÒ, «ÈÁ∂ÙÈ ’Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿π√
È∂ «¬È∑ª Íë’«Â’ Ú√»¡ª ˘ «‹¿»∫Á≈ √Ó«fi¡≈Õ Íë’«Â’ Ú√»¡ª ˘ «‹¿»∫Á≈ √Ó«fi¡≈, «‹Ú∂∫ »◊‰, «ÁÓ≈◊
Á∆ Á∂‰ ˛ ‹Ø √‹∆Ú ¡Â∂ «È‹∆Ú «Úæ⁄ Ì∂Á È‘ƒ ’ √«’¡≈Õ «ÁÓ≈◊ Á∆ «¬‘ ◊ÒÂ∆ Âπ‡∆ Í»È Ì≈Ù≈ ’≈È
ÍÀÁ≈ ‘ج∆, «‹Ú∂∫ ¡’√ «’‘≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ √»‹ ⁄Û∑ ‹ª √»‹ «¤Í «‘≈ ˛, Óƒ‘ ÍÀ «‘≈ ˛, Áæ÷ ÎÒ ¡Â∂ ÎπæÒ
ÍÀÁ≈ ’Á∂ ‘È, ‘È∑∂∆ ¡≈ ‘∆ ˛Õ Ì≈Ù≈ Á∆¡ª Âπ‡∆¡ª ÂØ∫ «¬‘ «ÚÙÚ≈√ ÍÀÁ≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛ «’ ÓøÈ Ò˙ √»‹, Óƒ‘,
‘È∑∂∆ ¡Â∂ Áæ÷ª «Úæ⁄ ’ج∆ Ù’Â∆ Ù≈«ÓÒ ‘ØÚ∂Õ Íë’Â∆ Á∆ ¡√∆Ó «ÚÙ≈ÒÂ≈ ¡Â∂ Ù’Â∆ Á∂ √ÈÓπæ÷ ‹Á ÓÈπæ÷
ÈÂÓ√Â’ ‘πøÁ≈ ˛ ª ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ ÓÀ’√Ó»Ò Á≈ «√˪ «¬’ ÒøÓ∂ √Ó∂∫ Âæ’ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ «‘≈Õ ÍÃ≈⁄∆È
√Ó∂∫ ÂØ∫ ‘∆ Íë’«Â’ ÍÁ≈ʪ ¡Â∂ Ù’Â∆¡ª Á∆ Í»‹≈ Òæ◊Ì◊ √≈∂ Á∂Ùª «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛ Í «¬√ ¡Ë≈
”Â∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ Òæ̉ ”Â∂ ¡È∂’ª ’«·È≈¬∆¡ª ÍÀÁ≈ ‘πøÁ∆¡ª ‘È, «¬√ Ò¬∆ ‘∆ ÓÀ’√Ó»Ò Á∂ Íë’Â∆Ú≈Á
Á∆ Úæ÷-Úæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ˛Õ

¡≈ÒØ⁄È≈ (Criticism)
A. ¡À∫‚«¿»ÒÀ◊ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ Âπ‡∆ ÌÍ» Ì≈Ù≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ «¬’ ¤Ø‡∆ «Ú¡≈«÷¡≈
˛Õ ’∂ÚÒ Íë’Â∆ Í»‹≈ È≈Ò ‘∆ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ Áæ√‰≈ √‘∆ È‘ƒÕ
B. ÁØÙ Í»È Ì≈Ù≈ Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò È≈Ò Íë’«Â’ ÍÁ≈ʪ ˘ √‹∆Ú √Ófi‰ Á∆ ◊æÒ ˘ «√æË ’È Ò¬∆ ’ج∆
√ϻ ȑƒ ˛Õ
C. ËÓ «¬’ √Ó≈«‹’ √ø√Ê≈ ˛, ÓÀ’√Ó»Ò È∂ ËÓ Á∆ ¿πÂÍÂ∆ «Úæ⁄ «’Â∂ Ú∆ √Ó≈«‹’ ’≈’ª ˘ Ó‘æÂÚ
È‘ƒ «ÁæÂ≈Õ «¬√ «√˪ «Úæ⁄ ¡øÁ≈˜≈ ¡Â∂ ’ÒÍÈ≈ ”Â∂ ‘∆ ÚË∂∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ

13.7 ÂæÂÍ’ ¡Â∂ Ï‘πÁ∂ÚÚ≈Á (Metaphysical and Pluralism)

«¬’ ÂæÂÍ’ ¡Â∂ Ï‘πÚ≈Á∆ ËÓ «Úæ⁄ ÍÃÓπæ÷ ÂΩ ”Â∂ «¬‘ ¯’ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ «’ «‹æÊ∂ ÂæÂÍ’ ËÓ «Úæ⁄
’∂ÚÒ «¬’ ¬∆ÙÚ Á∆ √æÂ≈ ˘ √Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛, ¿πµÊ∂ Ï‘πÚ≈Á∆ ËÓ «Úæ⁄ «¬’ Á∆ ʪ ”Â∂ ¡È∂’ª Á∆ √æÂ≈
«Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√Ò≈Ó «¬’ ÂæÂÍ’ ËÓ Á≈ ¿πÁ≈‘‰ ˛, «‹æÊ∂ «¬’Ó≈Â ¡æÒ∑≈ ˘ ‘∆ √Ú
Ù’Â∆Ó≈È Óø«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ ‹∂’ ¡√ƒ Ú∂Á ¡Â∂ ¿πÍ«ÈÙÁ Á∆ «ÁÃÙ‡∆ È≈Ò ËÓ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆¬∂ ª ¿π√ √Ó∂∫
Á≈ ÚÀ«Á’ ËÓ «¬’ ÂæÂÍ’ ËÓ ‘∆ √∆Õ ÚÀÁª ¡Â∂ ¿πÍ«ÈÙÁª «Úæ⁄ «√¯ «¬’ ¬∆ÙÚ ˘ ‘∆ √Ì ÂØ∫ ¿πµÍ
ÓøÈ ’∂ ¿π√ Á∆ √æÂ≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ Ï≈¡Á Á∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ «¬æÊ∂ ¡È∂’ª Á∂Ú∆-Á∂ګ¡ª Á∆ √æÂ≈ ˘
√Ú∆’≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛, «‹Ú∂∫ ÏÑÓ≈, «ÚÙ˘, Ó‘∂Ù ¡≈«Á Í Ó»Ò »Í «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ ‹≈Ú∂ ª «¬‘ √Ì Ú∆ √Ú
Ù’Â∆Ó≈È ¬∆ÙÚ Á∂ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ »Í ‘∆ √È, «‹È∑ª ˘ Úæ÷-Úæ÷ ’øÓ √Ω∫Í∂ ◊¬∂ √ÈÕ ‹ÀÈ ËÓ ˘ ¡√ƒ «¬’ Ï‘πÚ≈Á∆
ËÓ Á∂ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÒÀ √’Á∂ ‘ª, «‹æÊ∂ BD Â∆Ê’≈ ‘ج∂ ‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄ ¡≈÷∆ Â∆Ê’≈ Ó‘ªÚ∆
√Ú≈Ó∆ √ÈÕ «‘øÁ» ËÓ ‹Á «’ ¡≈͉∂ Ó»Ò »Í «Úæ⁄ «¬’ ÂæÂÍ’ ËÓ «‘≈ ˛ Í ’≈ÒªÂ «Úæ⁄ Íπ≈‰≈ ËÓ
Ï‘πÚ≈Á∆ ËÓ Ï‰ «◊¡≈, ‹Á «ÙÚ-Í≈ÚÂ∆, ÈÚÁπ◊≈, ◊‰ÍÂ∆, ÏÑÓ≈, «ÚÙ˘, Ó‘∂Ù ¡≈«Á Á∆ Í»‹≈ ’∆Â∆
‹≈‰ Òæ◊∆Õ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ¡√ƒ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ «√˪’ »Í «Úæ⁄ «‘øÁ» ËÓ ”⁄ «¬’ ‘∆ ¬∆ÙÚ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√
’∆Â≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√∂ Á∆ √æÁ≈ √Ú-«Ú¡≈Í’ ÓøÈ∆ ◊¬∆ ˛, ÍÃø» «ÚÚ‘≈«’ »Í «Úæ⁄ «¬æÊ∂ ¡È∂’ª √øª
(Á∂Ú∆-Á∂ګ¡ª) Á∆ Í»‹≈ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ‘∆ ˛ ‹Ø Ï‘πÚ≈Á∆ ËÓ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃ◊‡ ‘ج∆ ˛Õ «¬√≈¬∆ ËÓ Ú∆ «¬’
ÂæÂÍ’ ËÓ Á≈ ‘∆ ¿πÁ≈‘‰ ˛Õ

162 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY