Page 20 - DHIS101History of Ancient India

«¬’≈¬∆ñA: Íz≈⁄∆È Ì≈Â∆ «¬«Â‘≈√ Á∂ √ØÂ

‘æÁ, √«ÊÂΔ, ÷∂ÂÎÒ ¡Â∂ ‹È√ß«÷¡≈ (Boundary, Location, Area and Population) È؇
Ì≈ √ß√≈ Á∂ ÓæË «Úæ⁄ √«Ê ¡«Â Ó‘æÂÚͱÈ «ÚÙ≈Ò Á∂Ù ˛ ‹Ø Áæ÷‰ ¬∂Ù∆¡≈ «Úæ⁄ ¿π⁄∆¡ª Í‘≈Û∆¡ª È≈Ò
¡Â∂ ‘Ø «ÂßÈ «ÁÙ≈Úª «Úæ⁄ √ÓπßÁ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ˛Õ «¬‘ «Â’؉ Á∂ ¡≈’≈ Á≈ ˛Õ Ì≈ FH «‚◊Δ ¡Â∂ IG «‚◊Δ
ͱÏ∆ Á∂ÙªÂ ¡Â∂ H «‚◊Δ ¡Â∂ CG «‚◊Δ Á∂ ÓæË √«Ê ˛Õ ’’ ∂÷≈ «¬√ Á∂ ÓæË ÂØ∫ ‘Ø ’∂ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¿πÂ
Ì≈ Ù∆ÂØÙ‰ ’‡∆ÏßË «Úæ⁄ √«Ê ‘؉ Á∂ ’≈È «¬æÊ∂ Á∆ ‹ÒÚ≈Ô± ·ß‚∆ ¡Â∂ ◊Ó ˛ ‹ÁØ∫ «’ Áæ÷‰∆ Ì≈Â
¿πÙ‰ ’‡∆ÏßË «Úæ÷ √«Ê ‘؉ Á∂ ’≈È ¿π√ ÷∂Â Á∆ ‹ÒÚ≈Ô± ◊Ó ˛Õ Ì≈ Á≈ ÷∂ÂÎÒ Ò◊Ì◊ CB.FH Òæ÷
Ú◊ «’ÒØÓ∆‡ ˛Õ ÷∂ÂÎÒ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ √ß√≈ «Úæ⁄ «¬√ Á≈ HÚª √Ê≈È ˛ ¡Â∂ ±√ Á∂ «¬Ò≈Ú≈ Ï≈’∆ Ô±Í Á∂
Ï≈Ï ˛Õ Ì≈ Á∆ ¶Ï≈¬∆ ¿πÂ ÂØ∫ Áæ÷‰ Âæ’ Òæ◊Ì◊ CB@@ «’ÒØÓ∆‡ ˛ ‹ÁØ∫ «’ ¿π√ Á∆ ⁄ΩÛ≈¬∆ ͱÏ ÂØ∫
Íæ¤Ó Âæ’ Ò◊Ì◊ C@@@ «’ÒØÓ∆‡ ˛Õ Íz≈⁄∆È Ì≈ Á∂ «‹√ «Úæ⁄ Úß‚ ÂØ∫ Í«‘Òª Á≈ Ì≈ ¡Â∂ ¡æ‹ Á≈ Ì≈Â,
Í≈«’√Â≈È ¡Â∂ Ïß◊Ò≈Á∂Ù ¡Â∂ ÏÓ≈ Ù≈«ÓÒ ‘È, ¿πÍ Ó‘≈Á∆Í Á∂ È≈Ó È≈Ò Ú∆ ÏπÒ≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Íz≈⁄∆È
Á∆ ¿πÂ∆ ‘æÁ ”Â∂ «‘Ó≈⁄Ò ÍÏ Á∆¡ª Ùz∂‰∆¡ª Á∂ Á«Ó¡≈È √«Ê ‘ÈÕ «¬È∑≈ Áª Á≈ Ì≈Â∆ «¬«Â‘≈√ ”Â∂
«ÚÙ∂Ù ÍzÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛ «’™«’ «¬È∑ª Áª Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò Ì≈ Ú≈√∆¡ª È∂ Íz≈⁄∆È ’≈Ò «Úæ⁄ ¡≈͉∆ √æ«Ì¡Â≈
¡Â∂ √ß√«¥Â∆ Á≈ Íz⁄≈ «ÚÁ∂Ùª «Úæ⁄ ’∆Â≈ √∆ ¡Â∂ «¬È∑ª Áª «Úæ⁄Ø∫ ‘Ø ’∂ «ÚÁ∂Ù∆ ‘ÓÒ≈Úª Á≈ ªÂ≈ Òæ«◊¡≈
«‘≈Õ «‘Ó≈⁄Ò Á∆¡ª ͱÏ∆ ¿π⁄∆¡ª Í‘≈Û∆¡ª È∂ Ì≈ ˘ «‘ßÁ± ⁄∆È, √Ò≈«¬¡≈ ¡Â∂ Ù¡≈Ó ¡≈«Á Á∂Ùª ÂØ∫ Í«‘Òª
’∆Â≈ ˛Õ Áæ÷‰ «Úæ⁄ Ì≈ «ÂßÈØ∫ Í≈√∂ √ÓπßÁ È≈Ò «ÿ«¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ
‹È√ß«÷¡≈ Á∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ Ì≈ √ß√≈ Á≈ ⁄∆È Á∂ Ï≈¡Á √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª ‹È√ß«÷¡≈ Ú≈Ò≈ Á∂Ù ˛Õ B@AA Á∆
‹È◊‰È≈ Á∂ ¡Èπ√≈ Ì≈ Á∆ ‹È√ß«÷¡≈ ABA ’ØÛ ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ
A.B.B Ì≈ Á∂ Íz«’«Â’ «ÚÌ≈◊ (Physical division)
Ì≈ Ìπ◊Ω«Ò’ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ «¬’ ͱÈ «¬’≈¬∆ ˛Õ «¬æÊ∂ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∆ ‹ÒÚ≈Ô±, Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∆ ̱Ó∆ ¡Â∂
Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∂ ÷«‰‹ ÍÁ≈Ê Íz≈Í ‘ÈÕ «’Â∂ √ß√≈ Á∆ √Ì ÂØ∫ ¿π⁄∆¡ª ⁄؇∆¡ª Ú≈Ò≈ «ÚÙ≈Ò ÍÏ ˛ ª
Á±√∂ Í≈√∂ «¬’ «Ú√Ê≈ Í·≈∆ ÍzÁ∂Ù ˛Õ «’Â∂ ÈÁ∆¡ª Á∆ Ò≈¬∆ ‘ج∆ «Óæ‡∆ È≈Ò Ï«‰¡≈ «ÚÙ≈Ò ¿πÚ≈ ÓÀÁ≈È
˛ ª «’Â∂ Á±-Á± Âæ’ ÎÀ«Ò¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ∂«◊√Â≈È ˛Õ «¬È∑ª √≈∂ ÍzÁ∂Ùª È∂ Ì≈ Á∂ «‘‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª Á∂ ‹∆ÚÈ
˘ ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈ ˛Õ Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Á∂ ‹∆ÚÈ ”Â∂ ÍÀ‰ Ú≈Ò∂ ÍzÌ≈Ú Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ‘∂· «ÁæÂ∂ ¡Èπ√≈
Ì≈ Á∂ Íz«’«Â’ «ÚÌ≈◊ª Á≈ √ß÷∂Í «Úæ⁄ Úȉ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ
Ì≈ ˘ Íë’«Â’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò ⁄≈ «‘æ«√¡ª «Úæ⁄ Úß«‚¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛-(’) «‘Ó≈«Ò¡≈ ÍÏ Á∆¡ª Ùzß÷Ò≈Úª
(÷) ¿πÂ Á≈ «ÚÙ≈Ò ÓÀÁ≈È (◊) Áæ÷‰ Á≈ Í·≈ (ÿ) Áæ÷‰ Á∂ ÓÀÁ≈ÈÕ
(’) «‘Ó≈«Ò¡≈ ÍÏ ÁΔ¡ª ⁄Ø‡Δ¡ª- Ì≈ Á∂ ¿πÂ «Úæ⁄ «‘Ó≈«Ò¡≈ ÍÏ ˛, «‹√ Á∆¡ª Úæ÷-Úæ÷ Ùz∂‰∆¡ª ͱÏ
ÂØ∫ Íæ¤Ó Âæ’ ÎÀÒ∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ ¡√Ó ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ’ÙÓ∆ Âæ’ Òæ◊Ì◊ AE@@ Ó∆Ò ¶Ï∆¡ª «¬‘ ÍÏ Ùz∂‰∆¡ª
Ò◊Ì◊ AE@ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ B@@ Ó∆Ò Âæ’ ⁄ΩÛ∆¡ª ‘ÈÕ «‘Ó≈«Ò¡≈ ÍÏ Ì≈ ˘ «ÂæÏ ÂØ∫ Í«‘Òª ’Á≈ ˛Õ «¬√
ÍÏ Á∆¡ª ’¬∆ ¿π⁄∆¡ª-¿π⁄∆¡ª ⁄؇∆¡ª ‘È «‹È∑ª «Úæ⁄ ◊Ω∆ Ùß’ ‹ª ¡ÀÚÀ√‡ √ß√≈ ÂØ∫ √Ì ÂØ∫ ¿π⁄∆ ÍÏÂ
Ùz∂‰∆ ˛, «¬√ Á∆ ¿π⁄≈¬∆ BI ‘‹≈ Îπæ‡ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ˛Õ «‘Ó≈⁄Ò Á∂ Íæ¤Ó∆ «‘æ√∂ «Úæ⁄ ’¬∆ Íz«√æË Áª ‘È «‹È∑ª È∂
Ì≈ Á∂ «¬«Â‘≈√ ˘ Ï‘π ÍzÌ≈«Ú ’∆Â≈ ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄ ÷ÀÏ, ÏØÒÈ ¡Â∂ ’πÓ ¡≈«Á Íz«√æË ‘ÈÕ
«‘ßÁπ’πÙ ÍÏ «¬√ Á∆ Íæ¤Ó∆ ‘æÁ ˛Õ Íæ¤Ó Á∆¡ª ‘Ø Ù≈÷≈Úª ’Ø‘, √πÒ∂Ó≈È ¡Â∂ «’Ê ¡≈«Á ‘ÈÕ «¬È∑ª Á∂
Íæ¤Ó «Úæ⁄ ¡Î◊≈«È√Â≈È ¡Â∂ ÏÒØ«⁄√Â≈È Á∂ ≈‹ ‘È ‹Ø Íz≈⁄∆È ’≈Ò «Úæ⁄ Ì≈ Á∆¡ª ‘æÁª «Úæ⁄ ‘∆ «◊‰∂
‹ªÁ∂ √ÈÕ AIDG Á∂ Ì≈ Úß‚ Á∂ Ï≈¡Á «¬‘ ÍÏ Ùz∂‰∆¡ª Í≈«’√Â≈È Á≈ ¡ß◊ ω ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ Í±Ï «Úæ⁄
«¬√ Á∆¡ª ⁄؇∆¡ª ÏÓ≈ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ

A.B.C «‘Ó≈⁄Ò ÍÏ Á≈ ÍzÌ≈Ú (effect of the Himalayas)
(A) Íæ¤Ó ÂØ∫ «ÚÁ∂ÙΔ ‹≈ÂΔ¡ª Á∂ ‘ÓÒ∂- Ì≈ Á∂ ¿πÂ Íæ¤Ó «Úæ⁄ «‘Ó≈«Ò¡≈ ÍÏ Á∆¡ª ¿π⁄∆¡ª Í‘≈Û∆¡ª
«Úæ⁄ ¡È∂’ª Áª ‘È, «‹È∑ª «Úæ⁄ ÷ÀÏ, ÏØÒÈ, ◊ØÓÒ, ‡Ø⁄∆ ¡Â∂ ’πÓ ¡≈«Á ÂØ∫ ¡È∂’ª «ÚÁ∂Ù∆ ‹≈Â∆¡ª-ÔÚÈ,
‘»‰, Ùæ’, Âπ’ ¡Â∂ Óπ◊Ò ¡≈«Á È∂ Ì≈ ”Â∂ ‘ÓÒ∂ ’∆Â∂Õ ’Á∂ «¬‘ ‹≈Â∆¡ª ‘≈∆¡ª ¡Â∂ ’Á∂ ¿πÈ∑ª È∂ Ì≈Â
Á∆ ÙªÂ∆ ˘ Ìø◊ ’∆Â≈Õ Ì≈Â∆ √ø√«¥Â∆ ”Â∂ «¬È∑ª ‹≈Â∆¡ª Á∆ √æ«Ì¡Â≈ Á∆ Ù≈÷ ͬ∆Õ «¬√ Â∑ª Ì≈ ‘Ó∂Ù≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 13