Page 176 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñI: Ï≈ÏÂ≈

«Ú¡’Â∆¡ª ˘ ¿πÓ∆ÁÚ≈ ‘؉ Á∂ ¡ÔØ◊ ÿث٠’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Ì≈ «Úæ⁄ “‹ÈÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ¡«ËÈ∆ÔÓ, AIEA È؇
«Úæ⁄ ¡«‹‘∆¡ª ÔØ◊Â≈Úª Á≈ «ÈË≈‰ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ ≈‹È∆«Â’ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ «ÚπæË È‘∆∫ ˛Õ
(iii) ÍÃ≈ÊÈ≈ ÍæÂ ¡«Ë’≈:-È≈◊«’ª ˘ Íz≈ÊÈ≈ ÍæÂ Á∂‰ ¡Â∂ «¬√ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ¡≈͉∆¡ª «Ù’≈«¬Âª √’≈
Âæ’ Í‘πß⁄≈¿π‰ Á≈ ¡«Ë’≈ Ï≈Ï ±Í È≈Ò ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ

(iv) ≈‹ ÁΔ¡ª «ÈÔπ’ÂΔ¡ª ¡Â∂ √ÈÓ≈È Íz≈Í ’È Á≈ ¡«Ë’≈ :-≈‹ Á∆¡ª «ÈÔπ’Â∆¡ª ¡Â∂ ≈‹ Á≈ √ÈÓ≈È
’È Á∂ Ò¬∆ √≈«¡ª ˘ Ï≈Ï ±Í È≈Ò ¡«Ë’≈∆ √Ófi ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ‘ÀÕ ’∂ÚÒ «√æ«÷¡≈ √∂Ú≈ ‹ª «’√∂ «ÚÙ∂Ù
ÔØ◊Â≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ Ì∂ÁÌ≈Ú ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ
(v) «Ú⁄≈ª ˘ ÍÃ◊‡ ’È≈ ¡Â∂ ÁÒΔ¡ª √ß◊·Èª Á∂ «ÈÓ≈‰ Á≈ ¡«Ë’≈ :-Ú∆ √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ Ï≈Ï ±Í
«Úæ⁄ Íz≈Í ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
C. √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈

Ï≈ÏÂ≈ Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ Íæ÷ √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ √Ó≈‹ ¡Â∂
√Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ Ï≈Ï √Ó«fi¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ ËÓ, ‹≈Â∆, ÚßÙ, «¶◊ ¡Â∂
‹ÈÓ √Ê≈È Á∂ √Ê≈È ”Â∂ «Ú¡’Â∆-«Ú¡’Â∆ «Úæ⁄ ’ج∆ Ì∂ÁÌ≈Ú È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
̻’≈Ò «Úæ⁄ ¡Ó∆’≈ ¡Â∂ ‘Ø ’¬∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ◊πÒ≈Ó ÍzÊ≈ Á≈ Íz⁄ÒÈ √∆, ¡æ‹ Ú∆ Áæ÷‰ ¡Ó∆’≈ «‹Ú∂∫ Á∂Ù
«Úæ⁄ Ú‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ì∂ÁÌ≈Ú Á∆ √«ÊÂ∆ ˛, ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ È∆◊Ø ÒØ’ª ¡Â∂ Ì≈ «Úæ⁄ Á«Ò Ú◊ Á∂ ÍzÂ∆
¡ÍÓ≈È‹È’ «ÚÚ‘≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ √≈∆¡ª √«ÊÂ∆¡ª √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ «√˪ Á∂ «ÚπæË ‘ÈÕ Ì≈Â∆
√ß«ÚË≈È Áπ¡≈≈ ÍzÁ≈È ’∆Â≈ ◊¬∂ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ Á∆ «ÚÙ∂Ù «ÚÚ√Ê≈
’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ ¡Â∂ √ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á AG «Úæ⁄ ¡√ÍzÙÔÂ≈ ˘ «¬’ √˜≈ ¡Í≈Ë ÿث٠’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ √Ó≈«‹’
Ï≈ÏÂ≈ Á∆ Óß◊ ˛ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √ÂΔ-ÍzÊ≈ ¡Â∂ ’ß«È¡≈ ‘æ«Â¡≈ Ú◊Δ¡ª √«ÊÂΔ¡ª Á≈ ’Ø¬Δ Íz⁄ÒÈ È≈ ‘ØÚ∂Õ
√Ó≈«‹’ √Ó≈ÈÂ≈ Á∂ ¡Ë∆È Óπæ÷ ◊æÒª ¡≈™Á∆¡ª ‘È:
(i) ÚßÙ, ËÓ, ‹≈Â∆ ¡Â∂ Ú‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «’√∂ ˘ Ù∂zÙ‡ ‹ª ‘Ø «’√∂ ˘ ‘∂Ô È≈ √Ó«fi¡≈ ‹≈Ú∂Õ
(ii) «¬√Â∆¡ª ˘ ÍπÙª ÂØ∫ ÿæ‡ ¡«Ë’≈ È≈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰Õ √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ Á∆ Óß◊ ˛ «’ «¬√Â∆¡ª ˘
ÍπÙª Á∂ Ï≈Ï √ÈÓ≈È‹È’ √«ÊÂ∆ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ Ú∆ Íz≈Í ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
(iii) √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ «¬’ ¡«‹‘∂ √Ó≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ “Â∂ ˜Ø «ÁßÁ∆ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ “√Ó≈«‹’
√Ó≈◊Ó” (Social intercourse) ˘ ÏÛ∑≈Ú≈ «ÓÒ∂Õ “√Ó≈«‹’ √Ó≈◊Ó” Á≈ ¡Ê ˛-«Ú¡≈‘ √ÏßË∆ ¡Â∂
÷≈‰-Í∆‰ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ «ÈÙ∂˪ Á≈ ¡«‘√≈√Õ √Ó≈«‹’ È≈-Ï≈ÏÂ≈ ˘ ¿πÁ≈ «√æ«÷¡≈ Áπ¡≈≈ Á±
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ √Ó≈«‹’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Íæ¤Û∂ ÒØ’ª Á∆ ¿πµÈÂ∆ Á∂ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∂
¡≈«Ê’ «Ú’≈√ √ÏßË∆ «ÚÙ∂Ù √π«ÚË≈Úª Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’È≈ Ú∆ Ï‘π ˜±∆ ˛Õ
√Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬‘ È‘∆∫ ˛ «’ ≈‹ «¬√Â∆¡ª, Ïæ«⁄¡ª ‹ª Íæ¤Û∂ Ú◊ª Á∂ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù √π«ÚË≈Úª
È‘∆∫ «¬’æ·∆¡ª ’ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ Á∆ Óß◊ ˛ «’ √≈∂ ’Ó˜Ø Ú◊ª Á∂ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù
√π«ÚË≈Úª Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˜± ’∆Â∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ «¬ßÈ≈ ˜±∆ ˛ «’ «ÚÙ∂Ù √π«ÚË≈Úª ÍzÁ≈È ’È Á∂ √ÏßË «Úæ⁄
«Ú¡’Â∆-«Ú¡’Â∆ Á∂ «Úæ⁄ ¡«‹‘≈ ’ج∆ Ì∂ÁÌ≈Ú È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈, «‹√ ˘ «È¡≈ √ß◊ È≈ ·«‘≈«¬¡≈
‹≈ √’Á≈ ‘ØÚ∂Õ √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ √Ó≈«‹’ ‹∆ÚÈ Á∆ √«ÊÂ∆ ˛ ¡Â∂ «¬√ ˘ ’∂ÚÒ ’≈˘È Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò
È‘∆∫ Íz≈Í ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ
D. ¡≈«Ê’ Ï≈ÏÂ≈
¡æ‹ Á∂ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ¡Ê ˘ Ï‘π «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ √«ÊÂ∆ Íz≈Í ˛ ¡Â∂ ‹∂’ ¡√∆∫ È≈ ’∂ÚÒ «√˪ ÚÈ
«ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ √Ó≈ÈÂ≈ ˘ Íz≈Í ’È≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ª ª ¡≈«Ê’ Ï≈ÏÂ≈ Á∆ √«ÊÂ∆ ˘ Íz≈Í ’È≈ Ï‘π ˜±∆
‘ÀÕ ±√Ø ¡≈͉∂ √Ì ÂØ∫ Íz«√æË ◊zßÊ “Social Contract’ «Úæ⁄ «Ò÷Á∂ ‘È, ““ √’≈ Á∆ È∆Â∆ ¡«‹‘∆ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛ «’ È≈ ª ¡Ó∆ª Á∆ ‘∆ √ß«÷¡≈ ÚæË √’∂ ¡Â∂ È≈ ‘∆ «Ì÷≈∆¡ª Á∆Õ”” «¬√ Á≈ «¬‘ Ì≈Ú ˛ «’ √Ó≈‹ «Úæ⁄
Ì≈∆ ¡≈«Ê’ ’«·È≈¬∆¡ª È‘∆∫ ‘؉∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ªÕ ¡≈«Ê’ ’«·È≈¬∆¡ª √Ó≈‹ Á∂ √ßͱÈ „ª⁄∂ ˘ Á±«ÙÂ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 169