Page 174 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñI: Ï≈ÏÂ≈

Ïæ⁄∂ ¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ ¡«‹‘≈ «Ú’≈√ È‘∆∫ ’ √’Á∂, «‹√ Â∑ª Á≈ «Ú’≈√ √Ë≈‰ ÏπæË∆ Ú≈Ò∂ Ïæ⁄∂ ’ ÒÀ∫Á∂ È؇
‘ÈÕ «¬√ √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ Ó±Ò ’≈È √Ó≈‹ Áπ¡≈≈ ¿πÂÍøÈ Íz√«ÊÂ∆¡ª Á≈ ¿π‘ ÚÀÙÓÔ ‘πßÁ≈ ˛, «‹√ ’≈È
√≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ Ï≈Ï ÓΩ’∂ Íz≈Í ȑ∆∫ ‘Ø √’Á∂ ‘ÈÕ ≈‹È∆«Â’ «Ú«◊¡≈È Á∆
«¬’ Ë≈È≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ Ì≈Ú √Ó≈«‹’ ÚÀÙÓÔ Áπ¡≈≈ ¿πÂÍøÈ «¬√ È≈-Ï≈ÏÂ≈ Á∂ ¡ßÂ È≈Ò
˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬‘ Ì≈Ú ‘À «’ ≈‹ Á∂ √≈∂ «Ú¡’ÂΔ¡ª ˘ «Ú¡’ÂΔÂÚ Á∂ «Ú’≈√ Á∂ Ï≈Ï ÓΩ’∂ «ÁæÂ∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘È
ª «’ «’√∂ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ˘ ’«‘‰ Á≈ ÓΩ’≈ È≈ «ÓÒ∂ «’ ‹∂’ ¿π√ ˘ ÚË∂∂ √π«ÚË≈Úª Íz≈Í ‘πßÁ∆¡ª ‘È Âª ¿π‘
Ú∆ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á≈ «Ú’≈√ ’ √’Á≈ √∆ ¡Â∂ Ï≈ÏÂ≈ Á∆ Â∆’∂ È≈Ò ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ’Á∂ ‘ج∂ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈
˛ «’ ““Ï≈ÏÂ≈ Á≈ Ì≈Ú ¡«‹‘Δ¡ª Íz√«ÊÂΔ¡ª Á∂ ¡√«ÂæÂÚ ÂØ∫ ‘πßÁ≈ ˛ «‹√ ’≈È «Ú¡’ÂΔ¡ª Á∂ «Ú’≈√ √ÏßËΔ
Ï≈Ï ÓΩ’∂ Íz≈Í ‘Ø √’‰ ¡Â∂ «¬√ Íz’≈ ¿π√ È≈-Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡ß ‘Ø √’∂, «‹√ Á≈ Ó±Ò ’≈È √Ó≈«‹’ ÚÀÙÓÔ
˛Õ”” Ò≈√’∆ È∂ «¬√∂ Íz’≈ Á≈ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’Á∂ ‘ج∂ «Ò«÷¡≈ ˛ «’ ““Ï≈ÏÂ≈ Ó±Ò ±Í «Úæ⁄ √Ó≈ÈΔ’È ÁΔ
«¬’ Íz«’«¡≈ ‘ÀÕ «¬√ Ò¬Δ Í«‘Ò≈-Óæ : √Ó≈ÈÂ≈ Á≈ ÓÂÒÏ «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ª Á∂ Ì≈Ú ÂØ∫ ˛Õ Á±√∂ ±Í «Úæ⁄ «¬√ Á≈
ÓÂÒÏ «¬‘ ˛ «’ √≈∂ «Ú¡’ÂΔ¡ª ˘ «Ú’≈√ √ÏßËΔ ÓΩ’∂ Íz≈Í ‘؉∂ ⁄≈‘ΔÁ∂ ‘ÈÕ””

I.A Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡Ê (Meaning of Equality)

Ï≈ÏÂ≈ ÒØ’ÂßÂ Á≈ Ó±Ò ¡Ë≈ ˛ «¬‘ «¬’ ¡«‹‘≈ ¿πµ⁄≈ ¡≈ÁÙ ‘À, «‹√ ˘ Íz≈Í ’È Ò¬∆ ÓÈπæ÷∆ «¬«Â‘≈√
«Úæ⁄ ’¬∆ √ßÿÙ ‘ج∂Õ Íz≈⁄∆È ’≈Ò «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ÍÃÌ≈Ú √∆, «’™«’ ¿π√ √Ó∂∫ ◊πÒ≈Ó æ÷‰ Á∆ ÍzÊ≈ ¡≈Ó
Íz⁄æ«Ò √∆ ¡Â∂ ◊πÒ≈Ó∆ ÍzÊ≈ ˘ Íz«’«Â’ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂ «¬√ Á∆ ÿØÙ‰≈ (American Declaration
of Independence) «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ «ÚÙ∂ ”⁄ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ ¡Â∂ ¡≈ÁÙ¡≈ÂÓ’ ÿØÙ‰≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ «¬√
«Úæ⁄ «’‘≈ «◊¡≈ «’ ¡√∆∫ «¬È∑ª √æ⁄≈¬∆¡ª ˘ √ÍÙ‡ ÓßÈÁ∂ ‘ª «’ √≈∂ ÓÈπæ÷ Ï≈Ï ÍÀÁ≈ ‘ج∂ ‘ÈÕ Ï≈ÏÂ≈ Á≈
√Ë≈‰ ¡Ê √≈∂ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ Íz«’«Â’ Ï≈ÏÂ≈ ˛Õ Ò∂«’È «¬√ Íz’≈ Á∆ Ï≈ÏÂ≈ «’√∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ √ßÌÚ
È‘∆∫ ‘Ø √’Á∆Õ √ß÷∂Í «Úæ⁄ ¡√∆∫ ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡Ê ˛ «’ √≈∂ «Ú¡’Â∆ Ï≈Ï ‘È, √≈«¡ª
Á∂ È≈Ò Ï≈Ï «ÚÚ‘≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ¡Â∂ √≈«¡ª ˘ Ï≈Ï ÂÈ÷≈‘ «ÓÒ‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ

È؇√ ‹∂’ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Íz«’«Â’ È≈-Ï≈ÏÂ≈ ‘∂◊∆ ª ÓΩ’∂ Á∆ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ’ج∆ Ò≈Ì
È‘∆∫

I.A.A Ï≈ÏÂ≈ Á∂ Íæ÷ ‹ª ¡≈Ô≈Ó (Various Dimensions of Equality)

Ø
Ø
∂
æ
æ
∂
Ï≈ÏÂ≈ ÚÂÓ≈È √Ó∫ Á∆ √«Ì¡Â≈ √Ì Â∫ «˜¡≈Á≈ Ò’«ÍÔ Ë≈È≈ ˛ ¡Â Ú÷-Ú÷ «Ú⁄≈’ª ¡Â «Ú⁄≈Ë≈≈Úª
z
∂
æ
È∂ ¡≈͉∂-¡≈͉∂ Â∆’∂ È≈Ò Ï≈ÏÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ Í≈Ò‰ ’∆Â≈ ˛Õ «¬√ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ Úæ÷-Úæ÷
±Íª ‹ª ¡≈Ô≈Ó ˘ ‹ÈÓ «ÁæÂ≈ ‘À Ï≈ÏÂ≈ Á∂ «¬‘ Úæ÷-Úæ÷ ¡≈Ô≈Ó «¬√ Íz’≈ ‘È:
A. ÚÀ«Á’ ‹ª ’≈˘È∆ Ï≈ÏÂ≈ ‹ª Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ’≈˘È∆ Íæ÷ (Legal Dimension of Equality)
B. ≈‹È∆«Â’ Ï≈ÏÂ≈ ‹ª Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ≈‹È∆«Â’ Íæ÷ (Political Dimension of Equality)
C. √Ó≈«‹’ Ï≈ÏÂ≈ ‹ª Ï≈ÏÂ≈ Á≈ √Ó≈«‹’ Íæ÷ (Social Dimension of Equality)
D. ¡≈«Ê’ Ï≈ÏÂ≈ ‹ª Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡≈«Ê’ Íæ÷ (Economic Dimension of Equality)
A. ÚÀ«Á’ ‹ª ’≈˘ÈΔ Ï≈ÏÂ≈
’≈˘È∆ Ï≈ÏÂ≈ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ ≈‹ Áπ¡≈≈ ¡≈͉∂ È≈◊«’ª È≈Ò ÓÈ⁄≈«‘¡≈ «ÚÚ‘≈ È‘∆∫ ’∆Â≈ ‹≈
√’Á≈Õ ’≈˘È Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄ √≈∂ È≈◊«’ Ï≈Ï ‘؉ ¡Â∂ √≈∂ È≈◊«’ª ˘ ’≈˘È Á≈ Ï≈ÏÂ≈ ¡«Ë’≈
Íz≈Í ‘ØÚ∂Õ «Ïz‡∂È Á∆ √ß«ÚË≈«È’ «ÚÚ√Ê≈ “«ÚËΔ Á≈ Ù≈√È” (Rule of Law)’≈˘È∆ Ï≈ÏÂ≈ ˘ Íz≈Í ’È
Á∆ ‘∆ «ÚÚ√Ê≈ ˛Õ ’≈˘È∆ Ï≈ÏÂ≈ «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∆¡ª ◊æÒª ¡≈™Á∆¡ª ‘È:

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 167