Page 170 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √πÂßÂÂ≈

‘Ø √’Á∆ ˛Õ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ ËÓ «ÈÍæ÷ ≈‹ª ˘ «¬È∑ª Ë≈«Ó’ Óø◊ª ˘ ‹≈«¬˜ ·«‘≈¿π‰ «Úæ⁄ ’≈¯∆ ÓπÙ«’Òª È؇
Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ «‘≈ ˛, ‹Á «’ ¡«‹‘≈ √øÌÚ ˛ «’ ¡≈«÷’≈ ¡◊ «¬È∑ª Á≈¡«Ú¡ª Á≈ ËÓ «ÈÍæ÷
Ì≈Ù≈ «Úæ⁄ ¡ÈπÚ≈Á ’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ‹Ø ¿π‘ Ï‘π «˜¡≈Á≈ Úæ÷ È≈ Òæ◊∂Õ ÍË≈Â∆¡ª ¡Â∂ È√Ò∆ √Ó»‘ª Á∂ Á≈¡«Ú¡ª
˘ ¡√≈È∆ È≈Ò √Ú∆’≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ’¬∆ Ó≈ÈÂ≈Úª ”Â∂ ¡Ë≈« ϑπÒÚ≈Á∆ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È
Á∆ √πÂøÂÂ≈ ’¬∆ ÓπÙ«’Ò ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÍÀÁ≈ ’Á∆ ˛Õ «¬æÊ∂ ÍÃ√Í √«‘‰Ù∆ÒÂ≈ ÍÃ≈Í ’È≈ ’≈¯∆ ¡Ω÷≈ ‘πøÁ≈
˛, ¡≈Á ¡Â∂ ¡≈Í√∆ √Ófi ª Á» Á∆ ◊æÒ ˛Õ

‘æÒ (Conclusion)

√πÂøÂÂ≈ Á≈ «Ú⁄≈ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ ’∂∫Á∆ ̻ «ÚÙ∂ ˛Õ «¬‘ «¬’ «ÚÚ∂’Ù∆Ò «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∂
ÁÙÈ Á≈ ¡Ë≈ ω≈™Á≈ ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ Â∂ ¿π√ Á∆ «√‘ ¡Â∂ √Ó≈‹ Â∂ ≈‹ «Úæ⁄ «¬’ «ÈÙ«⁄ ∂÷≈ «÷æ⁄Á≈
˛Õ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «⁄øÂÈ Á∂ ÁΩ≈È √πÂøÂÂ≈ ÁØ »Íª «Úæ⁄ ¿πµÌ∆, «‹√ ˘ È’≈≈ÂÓ’ ¡Â∂ √’≈≈ÂÓ’ √πÂøÂÂ≈
Á≈ È≈Ó «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∆ Ùπ»¡≈ Ȓ≈≈ÂÓ’ √πÂøÂÂ≈ ÂØ∫ ‘Ø«¬¡≈, «‹√ È∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á≈
«¬’ ÷∂Â «ÈÙ«⁄ ’∆Â≈Õ «¬√ ˘ Ø’ª Á∂ ¡«‘√≈√ Á≈ È≈Ó «ÁæÂ≈ «◊¡≈Õ «¬√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ ÁØÙ∆ Ø’ª
Á∆ ◊æÒ ’∆Â∆ ◊¬∆ È≈ «’ Íë’«Â’ ¡Â∂ «’√∂ √ÓæÊ≈ Á∆ ’Ó∆ Á∆Õ ÍÃø» «¬‘ «√˪ «¬√ ÂæÊ ”Â∂ «Ú⁄≈ ’È
«Úæ⁄ ¡√¯Ò «‘≈ «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ¡≈ÂÓ «ÈÙ⁄À Á∆ Ë≈È≈ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∆ Óø◊ ’Á∆
˛Õ √’≈≈ÂÓ’ √πÂøÂÂ≈ È∂ «¬‘ ¡ÈπÌÚ ’∆Â≈ «’ √πÂøÂÂ≈ Ò¬∆ ’≈˘È∆ π’≈Ú‡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’πfi Ï≈‘∆ √ت
Á∆ ¿πÍÒæÏËÂ≈ Á∆ ˜» ÍÀ∫Á∆ ˛Õ «¬√ È∂ «Ú¡’Â∆ Á∆¡ª √ÓæÊ≈Úª ˘ Í»≈ ’È Ò¬∆ ÓΩ«’¡ª ¡Â∂ ÔØ◊Â≈Úª
Á≈ ‘Ú≈Ò≈ «ÁæÂ≈Õ «¬√ È∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ Ï≈Ï ¡«Ë’≈ Ú◊∆¡ª √π«ÚË≈Úª È≈Ò ‹Ø«Û¡≈Õ ÍÃø»
È’≈≈ÂÓ’ ¡Â∂ √’≈≈ÂÓ’ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ÁÀ∫ ˘ Ó≈’√ ¡Â∂ Ó≈’√Ú≈Á È∂ «È-¡Ë≈ Óø«È¡≈, «‹È∑ª È∂ ’∂ÚÒ
¿πÁ≈Ú≈Á Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ‘∆ È‘ƒ ’∆Â∆, ÏÒ«’ ÓÈπæ÷∆ Óπ’Â∆ Á∆ «¬’ «Ï‘Â Ë≈È≈
Ú∆ Í∂Ù ’∆Â∆Õ ¿πµÂ-¡≈Ëπ«È’Ú≈Á Á∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ÂÓ’ «√˪’≈ª «Úæ⁄ «¬√ ◊æÒ ˘ ÒÀ ’∂ Ï‘π «È≈Ù≈ ‘∆ «’
√πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ¡≈͉∂ Ú≈¡Á∂ ˘ «ÈÌ≈¿π‰ «Úæ⁄ ¡√¯Ò ‘∆ ˛, ¿π‘ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ÚÂÓ≈È Óπ’Â∆Ú≈Á∆
ÍÃøÍ≈ Á∆ Ú∆ «ÈøÁ≈ ’Á∂ ‘È ‹Ø Ú≈Ë∂ ”Â∂ ’≈Ï» ’È Á∆ «ÚÚ√Ê≈ »Í∆ ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ Á∆ Ú≈√«ڒÂ≈ ˘ ¤πÍ≈¿π‰
Ò¬∆ «¬’ È’≈Ï ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø ’πfi È‘ƒ ˛Õ ¿πµÂ-¡≈Ëπ«È’Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª Á∂ ¡Èπ√≈ «¬√ ◊πÍ ¡«ËÍÂÔ Á∆
¿πÒøÿ‰≈ ’Á∂ ‘ج∂ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’’∂ ¡≈Ëπ«È’Â≈ Á∂ ÏπæË∆‹∆Ú∆¡ª È∂ ◊ÒÂ∆ ’∆Â∆ ˛Õ
«¬√ Â∑ª È≈∆Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª È∂ Ú∆ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ÚÂÓ≈È Ë≈È≈ Á∆ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ «’ «¬‘
ÍπÙ ÍÃË≈È ˛ ¡Â∂ È≈∆ Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∂ «Ú⁄≈ª «Úæ⁄ √Óæ«√¡≈ ÷Û∑∆ ’ √’Á∆ ˛Õ √πÂøÂÂ≈ Á∆¡ª ÁØ ÍÃøÍ≈◊Â
ÍÃÓπæ÷ Ë≈È≈Úª ÂØ∫ ¡√øÂπÙ‡, ¡æ‹ «√˪’≈ √πÂøÂÂ≈ Á∆¡ª ’πfi √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ÍÃÌ≈«Ù ’È «Úæ⁄
√øÿÙÙ∆Ò ‘ÈÕ ¡«‹‘≈ «Ú⁄≈ «ÁæÂ≈ ‹≈ «‘≈ ˛ «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆¡ª «¬‘ √Ó≈«‹’ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ’∂ÚÒ ÌΩ«Â’
¡Â∂ ’≈˘È∆ π’≈Ú‡ª «ÚπæË √Ú‹È’ ◊ø‡∆ Á∂‰ ¡Â∂ ¡≈ÓÁÈ, «√æ«÷¡≈, «√‘ Ú◊∆¡ª √Ó≈«‹’ ‘æÒ ’È
È≈Ò ‘∆ ÷ÂÓ È‘ƒ ‘Ø ‹ªÁ∆¡ªÕ ¡«‹‘≈ Ó«‘√»√ ’∆Â≈ ‹≈ «‘≈ ˛ «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ «Úæ⁄ ¿π‘ √ø√«¥«Â’
√øÁÌ Ú∆ Ù≈«ÓÒ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ «‘øÂ≈ ˛, «’™«’ «¬‘ ¿π√ Íë’«¡≈ Á≈ Ì≈◊ ˛, «‹√
Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ ÷πÁ Ï‘≈Á∆ «ÈÙ«⁄ ’Á≈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ Ì≈Ú «¬‘ Ú∆ ˛ «’ «’√∂ Ú∆ √Ó≈‹
«Úæ⁄ ÒØ’ ™È∆ Á∂ Âæ’ √πÂøÂÂ≈ ¡ÈπÌÚ È‘ƒ ’È◊∂, ‹Á Âæ’ Úæ÷-Úæ÷ √ø√«¥Â∆¡ª È≈Ò Úæ÷-Úæ÷ «ÚÚ‘≈
’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ «Ú¡’Â∆◊ Ë≈È≈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò √πÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ √Ó»«‘’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈
Ú∆ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ
√Ì ÂØ∫ «ÁÒ⁄√Í ◊æÒ «¬‘ ˛ «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ¿πÍÔπ’ Ë≈È≈ Á∆ ÷Ø‹ È’≈≈ÂÓ’ ¡Â∂ √’≈≈ÂÓ’ ÷∂«Ó¡ª Á∂
«’√∂ «¬’ Á≈ Íæ÷ ÒÀ ’∂ È‘ƒ ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆, «‹√ «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ÍÃøÍ≈◊ √ÓÊ’ Úø‚∂ ‘ج∂ √ÈÕ √Ó’≈Ò∆È
≈‹È∆«Â’ Á≈Ù«È’ª È∂ ‘Ø »Í È≈Ò «’√∂ Ú«ÙÙ‡ √πÂøÂÂ≈ ”Â∂ «Ë¡≈È ’∂∫Á« ’È≈ ÏøÁ ’ «ÁæÂ≈ ˛ ¡Â∂
«¬√ ÍÃ’≈ Á∂ ÍÃÙÈ Íπ椉∂ Ùπ» ’ «ÁæÂ∂ ‘È «’ ’∆ ¡√ƒ «¬√ ÍÃ’≈ Á∂ Á≈¡«Ú¡ª Á≈ ’πfi ¡Ê ’æ„ √’Á∂ ‘ª? ’∆
«¬’ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á»√∂ ÂØ∫ ÚË∂∂ √πÂøÂ ˛? ‹ª ¿πÁ≈Ú≈Á Á∂ «¬√ ¡≈ÁÙÚ≈Á∆ Á≈¡Ú∂ Á≈ ’∆ √πÂøÂÂ≈
˘ ¡≈Ëπ«È’ «˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÍÃ≈Í ’∆Â≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ‹ª ÒØ’ª ˘ Ï≈Ï √πÂøÂÂ≈ Á≈ ÍÃÔØ◊ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛ ‹ª ‘∂’ «Ú¡’Â∆ Á≈ «È¿»ÈÂÓ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ ¡≈«ÁÕ «¬È∑ª Á≈¡«Ú¡ª Á≈ Ú≈√«ڒ ¡Ê √Ó◊ë‘
√πÂøÂÂ≈ Á∆ «‚◊∆ Ó≈͉ Á∆ (’Á∂-’Á∂ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ ‹ª ’Á∂ «Èø’πÙ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫) √øÌ≈ÚÈ≈ ”Â∂

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 163