Page 166 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √πÂßÂÂ≈

˛ «’ ¿π‘ ¿π√ «¬’ «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú⁄≈ ˘ ÁÏ≈¡ Á∂Ú∂ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ¿π√ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡«Ë’≈ ˛ «’ ‹∂’ ¿π√ È؇
Á∂ ’ØÒ Ù’Â∆ ˛ ª ¿π‘ √≈∆ ÓÈπæ÷ ‹≈Â∆ ˘ ÁÏ≈¡ Á∂Ú∂Õ”” «’√∂ Ú∆ Íz’≈ Á∂ ÈÚ∂∫ ◊À ÍzßÍ≈◊ «Ú⁄≈ ˘
ÁÏ≈¿π‰≈ ’∂ÚÒ ◊Ò ‘∆ È‘∆∫ ÏÒ«’ ‘≈È∆’≈’ Ú∆ ˛Õ «¬‘ ÓÈπæ÷∆ ‹≈Â∆ Áπ¡≈≈ «¬’ ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ È≈Ò
»Ï± ‘؉ Á≈ ÓΩ’≈ ◊Ú≈ «ÁßÁ≈ ‘À, ‹Ø ‘Ø √’Á≈ ˛ √æ⁄ ¡Â∂ «Ï‘Â (‹ª ¡æË≈ √æ⁄ Ú∆ ‘Ø √’Á≈ ˛)Õ √≈∂ Íz’≈
Á∆¡ª ⁄⁄≈Úª ˘ ÁÏ≈¿π‰ Á≈ ¡Ê ˛ Ú«‘Ó ÌÍ» (Infallibility) «√˪ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√Õ
«ÓÒ È∂ «Ú⁄≈ ¡Â∂ Ú≈’ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ «√˪ ˘ «ÂßÈ ¡Ë≈ª ”Â∂ √‘∆ ·«‘≈«¬¡≈,
(i) ÁÏ≈«¬¡≈ ‹≈‰ Ú≈Ò≈ «Ú⁄≈ √‘∆ ‘Ø √’Á≈ ˛Õ (ii) ‹∂’ ÁÏ≈«¬¡≈ «◊¡≈ «Ú⁄≈ ◊Ò ˛ ª Ú∆ ¿π‘ ¡ø«Ù’
±Í ÂØ∫ √‘∆ ‘ØÚ∂◊≈ «’™«’ «’√∂ Ú∆ √Ó≈«‹’ «ÚÙ∂ ”Â∂ ‹ÈÓæ ’Á∆ Ú∆ «¬’Óæ ȑ∆∫ ‘πßÁ≈, ’∂ÚÒ «ÚØË∆ «Ú⁄≈ª
Á∂ ‡’≈¡ È≈Ò ‘∆ √æ⁄ ÍÀÁ≈ ‘؉ Á∆ √ßÌ≈ÚÈ≈ ‘πßÁ∆ ˛ ¡Â∂ (iii) ‹∂’ Íz⁄æ«Ò «Ú⁄≈ √‘∆ Ú∆ ˛ ª Ú∆ ‹∂’ «¬√
«ÚØË∆ Á∆ ⁄π‰ΩÂ∆ È‘∆∫ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆ ª ¿π‘ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬’ ±Û∆ Á≈ ±Í ÒÀ ÒÚ∂◊≈Õ «¬√ Á∂ È≈Ò-È≈Ò «Ú⁄≈
ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ «ÓÒ‰≈ “‘≈È∆ «√˪ (harm principle) Á∆ Ú∆ ⁄È≈ ’∆Â∆ «‹√ «Úæ⁄
«¬√ ¡«Ë’≈ Á∂ ¿πµÍ ’πfi ‘æÁª Ò◊≈¬∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘ÈÕ ’∂ÚÒ «¬’ ‘∆ ¿πÁ∂Ù «‹√ Á∂ Ò¬∆ È≈◊«’ √ÓπÁ≈¬∂
Á∂ «’√∂ ÓÀ∫Ï ”Â∂ ¿π√ Á∆ Ó˜∆ Á∂ «ÚπæË, Ù’Â∆ Á≈ ‹≈«¬˜ ÍzÔØ◊ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, ¿π‘ ˛ Á±√«¡ª ˘ ‘≈È∆
Í‘πß⁄≈¿π‰ ÂØ∫ Ø’‰≈Õ

«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È ÁΔ √πÂßÂÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ Â∂ ‘æÁª ¡Â∂ √À∫√«ÙÍ Á≈ ÓπæÁ≈
(Limitations on the Right to Freedom of Expression and the Issue of Censorship)
«ÚÚ‘≈’ ÍæË ”Â∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ «’√∂ Ú∆ Á∂Ù «Úæ⁄ «Èß’πÙ È‘∆∫ ˛ ¡Â∂ Ï≈ÏÂ≈
Á∂ ÂΩ ”Â∂ «¬√ ”Â∂ ’¬∆ ‘æÁª Ò◊≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª ‘È «‹Ú∂∫ Ó≈Û≈ Ì≈Ù‰” (hate speech)Õ ¡«‹‘≈ «¬√ Ò¬∆ ˛
«’™«’ Ú≈’ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ÍzÔØ◊ ‘Ó∂Ù≈ ÍzÂ∆√ÍÁ≈ ÓπæÒª Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¡ßÂ≈Ù‡∆ ’≈˘È Á∂
¡Èπ√≈, «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∂ ¡«Ë’≈ ”Â∂ ‘æÁª ‹≈«¬˜ ¡Â∂ ˜± ’≈˘È∆ ¡«Ë’≈ª Á∂ ¡Èπ»Í ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆
˛Õ √ø÷∂Í «Úæ⁄ «¬È∑ª ‘æÁª ˘ «ÂøÈ ÍÃ’≈ Á∂ ÍÃ∆÷‰ª ÂØ∫ Òøÿ‰≈ ˜»∆ ˛: (i) «¬‘ ‘æÁª ’≈˘È Áπ¡≈≈ «ÈË≈«Â
‘؉∆¡ª ⁄≈‘∆Á∆¡ª ‘È, (ii) «¬‘ ¡«‹‘∂ ¿πÁ∂Ù ÂØ∫ Íz∂« ‘ØÚ∂ ‹Ø ‹≈«¬˜ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ (iii) «¬‘ ¿πÈ∑ª ¿πÁ∂Ùª Á∆ Íz≈ÍÂ∆
Á∂ Ò¬∆ ˜±∆ ‘ØÚ∂ «‹È∑ª ¿πÁ∂Ùª ˘ ‹≈«¬˜ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄Ø∫ ÍzÓπæ÷ ‘È: Á±√∂ Á∂ ¡«Ë’≈ª Á∆ √πæ«÷¡≈
(Ó≈È‘≈È∆ ˘ Ø’‰≈), ≈Ù‡∆ √πæ«÷¡≈ ¡Â∂ √Ú‹È’ «ÚÚ√Ê≈, «√‘ ¡Â∂ ÈÀ«Â’Â≈ Á∆ √πæ«÷¡≈Õ
«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ ’¬∆ «√˪ ‘ÈÕ «¬√ Á≈ «ÁzÙ‡∆’؉ «¬‘ ˛ «’ ÒØ’ ¡≈͉∂ «Ú⁄≈ª ˘ ÍÃ◊‡
’È ÂØ∫ «‘⁄«’⁄≈™Á∂ ‘È, «¬√ Ò¬∆ È‘∆∫ «’ √’≈ ¿πÈ∑ª ÂØ∫ ÏÁÒ≈ ÒÀ‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’∂◊∆ ÏÒ«’ «¬√ Ò¬∆
«’ ¿πÈ∑ª ”Â∂ ’¬∆ √Ó≈«‹’ ÁÏ≈¡ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ‹ÁØ∫ ’ج∆ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ ’ج∆ ÒØ’«ÍzÔ ¡Â∂ ÈÚ∂∫ «Ú⁄≈ æ÷Á≈ ˛
ª ¿π√ √Ó≈‹ Á∆ ȯ ‹ª «ÈßÁ≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ ÍÀ∫Á≈ ˛ ‹ª ¿π√ Á∂ «ÚπæË ’ج∆ «‘ß√≈‹È’ ÍzÂ∆«¥¡≈ Ú∆
‘Ø √’Á∆ ˛Õ ‘≈Òª«’ «¬√ Íz’≈ Á∂ ÷≈ÂÓ∂ ˘ Ø’ √’‰≈ ÊØÛ∑≈ ¡Ω÷≈ ˛, Ízß± «¬‘ ÍzÙÈ Ú∆ ¿π·≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛
«’ Ú≈’ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ Á∂ ¡Ë∆È ¡≈™Áª ˛, «‹√ ˘ Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ È≈◊«’ √πÂßÂÂ≈ ‹ª √’≈ Á∆
’≈Ú≈¬∆ ÂØ∫ √πÂßÂ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ
√À∫√«ÙæÍ Á≈ ÓπæÁ≈ (The Issue of Censorship)

«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∂ ¡«Ë’≈ ˘ ¡«Ë’≈ ÍË≈ª«Âz’ ≈‹ª Á≈ ÓΩ«Ò’ «√˪ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ , ÂÁ «¬√ ”Â∂
¡È∂’ª ‘æÁª Ò◊≈¬∆¡ª ‹≈ √’Á∆¡ª ‘È «‹Ú∂∫ √À∫√«ÙæÍ, «◊zÎÂ≈∆, «’Â≈Ϫ Á≈ √≈ÛÈ≈, Íz≈Í∂◊ß‚≈, ¡≈«Á ¡«‹‘∂
√≈∂ ’≈‹ «Ú⁄≈ Á∆ √πÂßÂÂ≈ ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’Á∂ ‘ÈÕ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È ”Â∂ ‘æÁª Ò◊≈¿π‰ Á≈ √Ì ÂØ∫ ÒØ’«ÍzÔ
Â∆’≈ √À∫√«ÙÍ ˛Õ √À∫√«ÙÍ ÂØ∫ Ì≈Ú «¬’ ¡«‹‘∆ È∆Â∆ ÂØ∫ ‘πßÁ≈ ˛ ‹Ø «Ú⁄≈ª, Óª, Ë≈È≈Úª ¡Â∂ √ßÚ∂ÁÈ≈Úª
Á∆ √Ú‹È’ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È ”Â∂ Ø’ Ò◊≈™Á∆ ˛- «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ «’ «¬‘ Ù≈√È, √æÂ≈ ‹ª √Ó≈‹ Á∆ ÈÀ«Â’
«ÚÚ√Ê≈ ˘ Èπ’√≈È Í‘πß⁄≈ √’Á∂ ‘È «‹È∑ª ˘ √’≈ √πæ«÷¡Â ¡Â∂ √øæ«÷¡Â ’ ‘∆ ˛Õ «Ú⁄≈ª ”Â∂ «¬‘
Ø’ ÍÃ◊‡ ’È ÂØ∫ Í«‘Òª ¡Â∂ ÍÃ◊‡ ’È Á∂ Ï≈¡Á, ÁØÚª Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Ò◊≈¬∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ √À∫√«ÙÍ
«¬√ «ÈÔÓ ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ «’ “«Ú⁄≈ ¡’√ ÌÛ’≈¿π‰ Á≈ ’øÓ ’Á∂ ‘È”, ¡Â∂ «¬‘ √Ó≈«‹’ «⁄øÂ≈ Á≈ «ÚÙ≈
‘πøÁ∂ ‘È ¡Â∂ ‘؉∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ «Ú⁄≈ª Á≈ ¿πÈÓπ’ ¡Á≈È-ÍÃÁ≈È B@Úƒ √Á∆ Á∆ Á∂‰ ˛ ¡Â∂ ¡‹∂ Ú∆ «¬√ ˘
√πÂøÂ Ó≈ÈÂ≈ ÍÃ≈Í ȑƒ ˛, ÂÁ √πÌ≈◊ È≈Ò, √À∫√«ÙÍ Á≈ «¬«Â‘≈√ ¡√Ò «Úæ⁄ √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ √«‘‰Ù∆ÒÂ≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 159