Page 164 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √πÂßÂÂ≈

‘È) Á∂ √ßÁÌ «Úæ⁄ Á∂÷Á≈ ˛Õ «¬‘ √πÂßÂÂ≈ ˘ Ø’ª Á∂ ¡«‘√≈√ Âæ’ √∆«Ó ȑ∆∫ æ÷Á≈ Ízß± «¬√ ¡Ò◊≈Ú, ÙØÙ‰, È؇
ÍzÌ»ÂÚ ¡Â∂ Әϱ∆¡ª Á≈ ¡«‘√≈√ Ú∆ ÓßÈÁ≈ ‘ÀÕ √Ú-√Ë≈‰ Á∂ Ò¬∆ «¬‘ √πÂßÂÂ≈ ’∂ÚÒ √≈ÓÚ≈Á∆ √Ó≈‹
«Úæ⁄ ‘∆ √ßÌÚ ˛Õ √πÂßÂÂ≈ Á∆ «‹√ «Ú¡≈Í’ Ë≈È≈ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ ⁄‘πÓπæ÷∆ «Ú’≈√ Á∆ ◊æÒ Ó≈’√Ú≈Á∆
’Á≈ ˛Õ «¬√ «Úæ⁄ ÓÂÒÏ∆ «Ú¡’Â∆ Á∆ È’≈≈ÂÓ’ √πÂßÂÂ≈ ¡Â∂ Ïπ‹»¡≈ Íz‹≈ÂßÂ Á∆ ’≈˘È∆ √πÂßÂÂ≈
ÁØÚ∂∫ ¡Ê‘∆‰ Òæ◊Á∆¡ª ‘ÈÕ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
‘∂· «Ò÷∂ ’ÊȪ «Úæ⁄ √æ⁄/fi±· Áæ√Ø-
(State whether the following statements are True/False):
F. ¿πÁ≈Ú≈Á Á∂ ÍzßÍ≈◊ ¡Ê Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂßÂÂ≈ Á∆¡ª Ø’ª Á≈ ¡«‘√≈√ ˛Õ
G. ¡Ò◊≈Ú Á≈ ¡Ê ˛ ¡≈͉∆ «Ú¡’Â∆◊ ͫ‘⁄≈‰ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˘ ω≈¿π‰≈Õ
H. √æ⁄∆ √πÂßÂÂ≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ ‹∆ÚÈ È≈Ò ¡Ò◊≈Ú ˘ √Ó≈Í ’’∂ √≈ ¡Â∂ ¡√«ÂæÂÚ Á≈ Ó∂Ò
’Ú≈¿π‰≈ ˛Õ
H.D Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È≈ ¡Â∂ ¡≈√Ê≈ ÁΔ √πÂßÂÂ≈ (Freedom of Expression and
«
Belief)

¡≈˙ ‘π‰ ¡√∆∫ √πÂßÂÂ≈ È≈Ò ‹πÛ∂ «¬’ Ó‘æÂÚͱÈ «ÚÙ∂ ”Â∂ ◊æÒ ’∆¬∂ «‹√ ˘ ¡√∆∫ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È ¡Â∂
¡≈√Ê≈ Á∆ √πÂßÂÂ≈ ’«‘Á∂ ‘ªÕ

«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È ÁΔ √πÂßÂÂ≈ (Freedom of Expression)
«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ Á∂ «ÏÈ≈ ¡æ‹ «’√∂ Ú∆ ÍË≈ª«Âz’ √Ó≈‹ Á∆ ’ÒÍÈ≈ È‘∆∫
’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆Õ «’√∂ Ú∆ √Ó≈‹ ¡Â∂ «¬√ «Úæ⁄ «‘‰ Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ¿πµÈÂ∆ «Ú⁄≈ª ¡Â∂ √±⁄È≈Úª Á∂
¡Á≈È-ÍzÁ≈È Á∆¡ª √ßÌ≈ÚÈ≈Úª ”Â∂ «ÈÌ ’Á∆ ‘ÀÕ «¬æÊ∂ √πÂßÂÂ≈ ’∂ÚÒ ¡«‹‘∆ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È ¿πµÍ
‘∆ Ò≈◊± È‘∆∫ ‘πßÁ∆, «‹È∑ª ˘ ¡Èπ’±Ò ¡Â∂ ÓπÙ«’Ò Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ÏÒ«’ ¡«‹‘∂ «Ú⁄≈ª Á∆ √πÂßÂÂ≈ ”Â∂ Ú∆
Ò≈◊± ‘πøÁ∆ ˛ ‹Ø ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á∂ «’√∂ √ÓπÁ≈¬∂ ˘ È≈≈˜, ÌÛ’≈¿π‰ ¡Â∂ «Ú’ÙπÏË ’ √’Á∂ ‘ÈÕ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡
’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ «’√∂ Ú∆ ÍË≈ª«Âz’ √Ó≈‹ Á∆ ¡Ë≈Ù∆Ò≈ ˛Õ «¬‘ √Ó≈‹ √≈∂ ÒØ’ª Áπ¡≈≈ ¿πÍÔØ◊ ’∆Â≈
‹≈‰ Ú≈Ò≈ Óπæ÷ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ ˛, «¬√ ◊æÒ Á∆ ÍzÚ≈‘ ’∆Â∂ «ÏȪ «’ ¿π√ Á∆ √ß√«¥«Â’, Ë≈«Ó’, Íz‹≈Â∆¡ª,
≈‹È∆«Â’ √Ú±Í ‹ÈÓ-̱Ó∆ ’∆ ˛Õ Ú≈’ ¡Â∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á≈ Ì≈Ú ˛ «ÏȪ «’√∂ ‘æÁª,
ÍzÂ∆ÏßÁª ¡Â∂ √À∫√«ÙÍ «Ú⁄≈ª ˘ ÍÃ◊‡≈¿π‰≈, ÏØÒ‰, «Ò÷‰ ‹ª Íz√≈« ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈, ¡Ê≈ «¬√ Á≈
Ì≈Ú ’∂ÚÒ ÓΩ«÷’ Ú≈’ ÂØ∫ ‘∆ È‘∆∫ ˛ ÏÒ«’ «’√∂ Ú∆ Íz’≈ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò √±⁄È≈Úª, «Ú⁄≈, «ÁzÙ‡∆’؉ Íz≈ÍÂ
’È ¡Â∂ ÁØȪ Á≈ ¡«Ë’≈ ˛Õ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ ¡Â∂ Ú≈’ √πÂßÂÂ≈ ÁØÚ∂∫ ¡≈Í√ «Úæ⁄ ‹πÛ∂ ‘ج∂
‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á «Ú⁄≈ ¡Â∂ ¡ßÂ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ ÂØ∫ Úæ÷ ˛Õ ‹∂. ¡Àµ√. «ÓÒ Á∂ «Ú⁄≈ ”Â∂ ¡Ë≈« Ú≈’ ¡Â∂
«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ ˘ ¡æ‹ «¬’ Ú‚ÓπæÒ≈ ¡«Ë’≈ Óß«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ’∂ÚÒ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡
’È ¡Â∂ Íz√≈ Á≈ ¡«Ë’≈ ¡Â∂ √±⁄È≈Úª ¡Â∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ‘∆ È‘∆∫ ÏÒ«’ «¬√ Á∂ «ÂßÈ ‘Ø ¡≈Ô≈Ó ‘È: (i)
√±⁄È≈Úª ¡Â∂ «Ú⁄≈ Íz≈Í ’È Á≈ ¡«Ë’≈, (ii) √±⁄È≈Úª ¡Â∂ «Ú⁄≈ ÂÒ≈Ù ’È Á≈ ¡«Ë’≈ (iii) √±⁄È≈Úª
¡Â∂ «Ú⁄≈ ÍzÁ≈È ’È Á≈ ¡«Ë’≈Õ ≈Ù‡∆, ¡ßÂ≈Ù‡∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆ ÓÈπæ÷ Ú∆ Ú≈’ ¡Â∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡
’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ ¡«Ë’≈ ˘ Ó≈ÈÂ≈ «ÁßÁ∂ ‘È «‹√ «Úæ⁄ ÓΩ«÷’, «Ò÷Â∆, Óπ«ÁzÂ, «¬ß‡ÈÀµ‡ ¡Â∂ ’Ò≈ÂÓ’
¡≈«Á √≈∂ √Ú±Í Ù≈«ÓÒ ‘ÈÕ
«Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈, Ï‘πÒÚ≈Á, Ó∆‚∆¡≈ Á∆ √πÂßÂÂ≈, √ÓπÁ≈¬∂’ √Ó≈⁄≈ ÍæÂª Á≈ «Ú’≈√, ∂«‚˙
√‡∂ÙÈ, ‡∆. Ú∆. ¡≈«Á √Ó≈‹ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ Ø’ª ˘ ÍπÈ √Ê≈«Í ’È ¡Â∂ √Ó≈«‹’ Ó∂Ò-‹ØÒ Á∆ Íë’«¡≈
Ò¬∆ Ï‘π «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ ‘ÈÕ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ ¡≈Ëπ«È’ ÍË≈ª«Âz’ √Ó≈‹ª Á≈ «¬’
¡«Èæ÷ÛÚª ¡ß◊ ÓßÈ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬æÊ∂ «¬‘ √À∫√«ÙÍ Á≈ «ÚØË ’Á∆ ˛Õ ¡«‹‘≈ Ú∆ «Ú⁄≈ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ «Ú⁄≈
ÍÃ◊‡ ’È Á∆ √πÂßÂÂ≈ «’√∂ Ú∆ Íz‹≈ÂßÂ Á∂ Ò¬∆ ¡«Â ˜±∆ ˛ «’™«’ ⁄؉ª Á∂ √Ó∂∫ Ú؇ª Áπ¡≈≈ ¿πÓ∆ÁÚ≈ª

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 157