Page 162 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñH: √πÂßÂÂ≈

√ß÷∂Í «Úæ⁄ Ó≈’√ È∂ √πÂßÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ÓÈπæ÷∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ¡Â∂ √πÂßÂÂ≈ Á∂ «¬’ ¡«‹‘∂ È؇
¥ªÂ∆’≈∆ «√˪ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â∆ ‹Ø √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÌΩ«Â’ √≈ËÈ≈ Á∂ √Ú≈«ÓæÂÚ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’’∂ «¬’
Ú◊‘∆‰ ¡Â∂ ≈‹‘∆‰ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Íz≈Í ‘Ø √’Á∆ ˛Õ

√πÂßÂÂ≈-¡Ò◊≈Ú Á≈ ¡ß (Freedom : End of Alienation)
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ ¡Â∂ √ßÍÂ∆ Á∂ «Èæ‹∆ √Ú≈«ÓæÂÚ ”Â∂ ¡Ë≈« ͱߋ∆Ú≈Á √Ó≈‹ Á∂ ÓÈπæ÷∆ ÍzÌ≈Ú Ó≈’√ È∂
¡≈͉∂ ¡Ò◊≈Ú Á∂ «√˪ (Theory of Alienation) «Úæ⁄ √ÍæÙ‡ ’∆Â∂Õ √Ë≈‰ Ì≈Ù≈ «Úæ⁄ ¡Ò◊≈Ú Á≈ ¡Ê
˛ “¡≈͉∆ «Ú¡’Â∆ÂÚ Í«‘⁄≈‰ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆◊ ͫ‘⁄≈‰ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ◊Ú≈¿π‰≈”Õ «‹Ú∂∫ Ó≈’√ È∂ «Ò«÷¡≈,
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ «Úæ⁄ «Èæ‹∆ √Ú≈«ÓæÂÚ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∆ «Ó‘È ¡Â∂ ¿π√ «Ó‘È Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ÂØ∫ ¡Òæ◊
’ «ÁßÁ≈ ˛Õ ‘Ø Ú√±¡ª Á∆ Â∑ª «Ó‘È Ú∆ «¬’ ÷∆Á‰-Ú∂⁄‰ Ú≈Ò∆ ⁄∆˜ ω ‹ªÁ∆ ˛Õ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ «¬√
«Ó‘È Á≈ Ë≈’ Ó˜Á± Ú∆ «¬’ ⁄∆˜ ω ‹ªÁ∆ ˛ «‹√ ˘ ¡≈͉∆ «Ó‘È Ï≈˜≈∆ ∂‡ª Á∂ ¡Èπ√≈ Ú∂⁄‰∆ ÍÀ∫Á∆
˛Õ «Ó‘È Áπ¡≈≈ ’∆Â∂ ◊¬∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ ”Â∂ Ú∆ ¿π√ Á≈ È‘∆∫ ÏÒ«’ Ó≈Ò’ Á≈ Ó≈Ò’≈È≈ ‘πßÁ≈ ˛Õ «Ó‘È ‹Ø «’
ÓÈπæ÷∆ ‹≈Â∆ Á∆ ⁄È≈ÂÓ’ Ù’Â∆ ‘À, «Ú¡’Â∆ Á∆ √∆’ ˜±ª Á∆ ͱÂ∆ Á≈ «¬’ √≈ËÈ Ï‰ ’∂ «‘ ‹ªÁ≈
˛Õ ÓÈπæ÷∆ ‹∆ÚÈ Á≈ √πÌ≈«Ú’ Âæ (‹Ø «¬√ Á∂ ‹∆ÚÈ Á≈ √≈ ˛) «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡√«ÂæÂÚ Á≈ ÔßÂ ω ‹ªÁ≈ ‘∂Õ
«¬‘ Ï∂◊≈È∆ «Ó‘È «Ú¡’Â∆ ˘ ‘Ø Ì≈-«ÙÂ∂Á≈ª ÂØ∫ Ú∆ ¡Òæ◊ ’ «ÁßÁ≈ ˛, ÍzÂ∆√ÍÁ≈ÂÓ’ √Ó≈‹ «Úæ⁄
√≈∂ ÒØ’ «¬’ Á±√∂ ÂØ∫ Ï∂◊≈È∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ ‘≈Ò «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ ÍæË ”Â∂ √ÓπÁ≈¬∂’ ‹∆ÚÈ ¡Â∂ Ó∂Ò-‹ØÒ
¡√ßÌÚ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ ‹∆ÚÈ ÍÃ√Í «ÚØËÂ≈, ‘ß’≈ Á≈ ±Í Ë≈ ÒÀ∫Á≈ ‘ÀÕ «Èæ‹∆ √ßÍÂ∆, ‹Ø «¬√ ¡Ò◊≈Ú Á≈ ÈÂ∆‹≈
˛, √Ó≈‹ «Úæ⁄ Úß‚ Á≈ Óπæ÷ √Ø ω ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ÍzÌ≈Ú √ßÍÂ∆Ù≈Ò∆ ¡Â∂ √ßÍÂ∆‘∆‰ ÁØȪ ”Â∂ ÍÀÁ≈ ˛Õ «‹æÊ∂
Ó˜Á± Á≈ ‹∆ÚÈ ’∂ÚÒ Íæ¤Ó∆ ˜±ª Âæ’ √∆«Ó ‘Ø ‹ªÁ≈ ‘À, ¿πµÊ∂ ͱߋ∆ÍÂ∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ËÈ-Ù’Â∆ ¡Â∂ ËÈ-
√ß⁄Ô Á≈ ÍzÂ∆’ ω ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ÓÈπæ÷∆ Ó±Ò Ú∆ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ ÏÁÒ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘∆ ‘≈Ò «Úæ⁄,
«¬æÊ∂ ÚË∂∂ «◊‰Â∆ Ó˜Á± ◊πÒ≈Ó∆ Á∆ ‘≈ÒÂ, ı≈ÂÓ≈ ¡Â∂ ¿πÂÍ∆ÛÈ Á≈ ‹∆ÚÈ ‹∆¡ ‘∂ ‘È, ¿πÈ∑ª Á∂ Ò¬∆
√πÂßÂÂ≈ Á≈ ’∆ ¡Ê ‘Ø √’Á≈ ˛Õ «¬’ Í∆’∆¬∂ «Ú¡’Â∆ Ú≈√ÂÚ «Úæ⁄ ◊πÒ≈Ó∆ Á∂ ÍæË ÂØ∫ ¿πµÍ È‘∆∫ ‘πßÁ≈Õ
¿π‘ √πÂßÂ ±Í «Úæ⁄ «’√∂ √∆’ ¡Â∂ ¡«Ë¡≈«Ӓ Ù’Â∆ Á≈ «Ú’≈√ È‘∆∫ ’ Í≈™Á≈, ÏÒ«’ ¡≈͉∂ √∆
Á≈ È≈Ù ¡Â∂ ¡≈ÂÓ≈ Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ’ ÒÀ∫Á≈ ˛Õ
√æ⁄∆ √πÂßÂÂ≈ «Ú¡’Â∆ Á∂ ‹∆ÚÈ ÂØ∫ ¡Ò◊≈Ú ˘ ÷ÂÓ ’’∂ √≈ ¡Â∂ ¡√«ÂæÂÚ (essence and existence)
Á≈ Ó∂Ò ’Ú≈¿π‰≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ ÍæË ”Â∂ √ßÍÂ∆ Á≈ ¡√«ÂæÂÚ ¡Â∂ «¬√ Á∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ú◊ Úß‚ ˘
÷ÂÓ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ˜±∆ ˛Õ «¬‘ ¿πÁ∂Ù ’∂ÚÒ Í±ß‹∆Ú≈Á∆ √Ó≈‹ ˘ ¥ªÂ∆’≈∆ Â∆«’¡ª ÂØ∫ √Ó≈‹Ú≈Á∆/√≈ÓÚ≈Á∆
√Ó≈‹ Áπ¡≈≈ ÍzÂ∆ √Ê≈«Í ’’∂ ‘∆ Íz≈Í ‘Ø √’Á≈ ˛Õ

√πÂßÂÂ≈-ÙØÙ‰ ÁΔ √Ó≈ÍÂΔ (Freedom : End of Exploitation)
¿πÁ≈Ú≈Á Á∆ Â∑ª Ó≈’√Ú≈Á∆ Á≈ Ú∆ «ÚÙÚ≈√ ˛ «’ √πÂßÂÂ≈ Á≈ Ø’ª Á≈ ¡«‘√≈√ ˛Õ Ízß± «¬‘ Ø’ «’‘Ø
«‹‘∆ ¡Â∂ «’‘Û∂ ‘È-«¬æÊ∂ Ó≈’√Ú≈Á∆ ¡Â∂ ¿πÁ≈Ú≈Á∆ «Úæ⁄ ÓΩÒ’ ¡ßÂ ˛Õ Ó≈’√Ú≈Á∆ Á∂ ¡Èπ√≈, ’≈˘È
¡Â∂ ≈‹ Á∆¡≈ π’≈Ú‡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’πfi ‘Ø Ø’ª Ú∆ ‘πßÁ∆¡ª ‘È «‹Ú∂∫ ’ßÓ Á∆ ¶Ï≈ √Óª, ¡Ω÷≈ ¡Â∂ È∆√ ’øÓ,
«√‘ ÌØ‹È ¡Â∂ «‘‰-√«‘‰ Á∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª Á≈ ¡«‘√≈√, «√æ«÷¡≈ ¡Â∂ ⁄ß◊∆ «√‘ Á∆ ’Ó∆, Ï∂’≈∆ ¡≈«Á
«‹È∑ª Á∂ ’≈È «Ú¡’Â∆ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ √πÂßÂ È‘∆∫ «‘ √’Á≈Õ ¿πÁ≈Ú≈Á Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ‹∂’ «¬’ Ú≈
Ù≈√’ª Á∆ Ù’Â∆ ”Â∂ «ÈÔßÂ‰ Òæ◊ ‹≈Ú∂◊≈ ª Ï≈’∆ √πÂßÂÂ≈Úª ¡≈͉∂ ¡≈Í Íz≈Í ‘Ø ‹≈‰◊∆¡ªÕ Ízß± Ó≈’√
Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ≈‹È∆«Â’ Óπ’Â∆ Á∂ Ï≈¡Á Ú∆ Ó˜Á± Ú◊ ˘ ¡≈«Ê’ ◊πÒ≈Ó∆ Ìπ◊‰∆ ÍÀ √’Á∆ ˛Õ ’∂ÚÒ
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á≈ √Ó≈‹∆’È ’’∂ ‘∆ «Ú¡’Â∆ ˘ Ú≈√«ڒ √πÂßÂÂ≈ Íz≈Í ‘Ø √’Á∆ ˛-¡«‹‘∆ √æ⁄∆
√πÂßÂÂ≈ ‹ÁØ∫ «Ú¡’Â∆ Á≈ ÙØÙ‰ √Ó≈Í ‘Ø √’∂◊≈Õ

√æ⁄∆ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ¡Ê ˛ «Ú¡’Â∆ Á∂ Ï‹≈¬∂ √ßͱÈ √Ó≈‹ ˘ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á≈ Ó≈Ò’ ω≈¿π‰≈ ª «’
√Ó≈«‹’ √ت Á≈ «¬’ √Ó≈«‹’ ÌØ‹È Á∂ ¡Èπ√≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’∂ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∆ ◊πÒ≈Ó∆ ¡Â∂ ÙØÙ‰
√Ó≈Í ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ «¬√ Á≈ ¡Ê ‘ØÚ∂◊≈ ‘ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∆ √∆’ ¡Â∂ Ó≈È«√’ ÔØ◊Â≈Úª Á∂ ⁄‘πÓπæ÷∆
«Ú’≈√ Á≈ ÓΩ’≈ Á∂‰≈Õ √æ⁄∆ √πÂßÂÂ≈ ¿πÁØ∫ Ùπ± ‘ØÚ∂◊∆ ‹ÁØ∫ «Ó‘È √Ó≈‹ Á∆ ؘ∆-؇∆ Á∆¡ª √Óæ«√¡≈Úª ”Â∂
«ÈÌ «‘‰ Á∆ ˜± ÂØ ¿πµÍ ¿πµ· ‹≈Ú∂◊≈Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 155