Page 161 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «Ú¡≈Í’ «Ú¡≈«÷¡≈ ’∆Â∆Õ Ó≈’√ ¡Â∂ Ó≈’√Ú≈Á È∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ Ó≈ÈÚ Óπ’Â∆ Á∂ Ó≈◊ «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆¡ª
π’≈Ú‡ª Á≈ ¡«‘√≈√ Óß«È¡≈ ¡Ê≈ ÓÈπæ÷∆ Ù’Â∆¡ª Á≈ ⁄‘πÓπæ÷∆ «Ú’≈√ ¡Â∂ «¬’ ¡«‹‘∂ √Ó≈«‹’ √ÓπÁ≈¬∂
Á≈ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ‹Ø ÓÈπæ÷∆ Íz«’Â∆ Á∂ ¡Èπ±Í ‘ØÚ∂Õ «¬‘ Ó‘æÂÚͱÈ π’≈Ú‡ª ‘È : Ó˜Á±ª Á∆ Â√ÔØ◊
√«ÊÂ∆, ‹∆ÚÈ ¡Â∂ ¡√«ÂæÂÚ Á∆¡ª ¿π‘ Íz√«ÊÂ∆¡ª «‹È∑ª ”Â∂ Ó˜Á±ª Á≈ ’ج∆ «ÈÔøÂ‰ È‘∆∫ ‘πßÁ≈ ¡Â∂ È≈
‘∆ √Ó≈«‹’ √ß◊·È ¿πÈ∑ª ˘ «’√∂ Íz’≈ Á≈ «ÈÔßÂ‰ «ÁÚ≈ √’Á≈ ˛Õ √Ó≈‹Ú≈Á∆ Ò∂÷’ ‘Ô±ÏÓÀÈ ¡Â∂ √Ú∆‹∆
Á∂ ¡Èπ√≈ Ó≈’√Ú≈Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ¡Ê ˛, “‹∆ÚÈ ˘ √ßͱÈÂ≈ È≈Ò ‹∆‰≈” ¡Ê≈ ؇∆, ’æÍÛ≈, Ó’≈È
Ú◊∆¡ª √∆’ ˜±ª ˘ √ßÂπÙ‡ ’È Á∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√ ’È≈, ¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ
Á∆ «Ú¡’Â∆◊ ͫ‘⁄≈‰ ω≈¿π‰ ¡Â∂ «Ú’≈√ Á∂ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ·Ø√ ÓΩ’∂”Õ «¬√ Â∑ª ÍÀ‡zØ√Ô≈È «Ò÷Á∂ ‘È, “Ó≈’√
Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ ¡Ê ˛ «’ «Ú¡’Â∆ Á∂ √πÂßÂ ⁄‘πÓπæ÷∆ «Ú’≈√ Ò¬∆ Íz√«ÊÂ∆¡ª «¬’æ·∆¡ª ¡Â∂
«Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√”Õ Ó≈ÈÚ Óπ’Â∆ Á∆ ≈‘ «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆¡ª π’≈Ú‡ª ˘ √Ó≈Í ’È Á≈
’ßÓ «¬’ √Ó±«‘’ ’Ø«ÙÙ ˛Õ √πÂßÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ «¬√ «ÁzÙ‡∆’؉ È≈Ò √Ó±«‘’ ˛Õ «¬‘ Íz«’Â∆ ¡Â∂ ¿πÂÍ≈ÁÈ
Á∆¡ª √Ó≈«‹’ Íz√«ÊÂ∆¡ª ”Â∂ √Ó≈‹ Áπ¡≈≈ √ß◊«·Â ¡Â∂ «ÈÁ∂«Ù ÓÈπæ÷∆ «ÈÔßÂ‰ ˛Õ Ó≈’√ Á∂ ¡Èπ√≈,
«Ú¡’Â∆ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ÍzÙÈ √Ó≈‹ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ È≈Ò ÁÚøÁÚ≈ÂÓ’ Â∆’∂ È≈Ò ‹π«Û¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ √æ⁄∆
«Ú¡’Â∆◊ √πÂßÂÂ≈ √Ó≈‹ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á∂ È≈Ò ‹πÛ∆ ˛Õ «¬‘ √Ó≈«‹’ √πÂßÂÂ≈ «Èæ‹∆ √ßÍÂ∆ ”Â∂ ¡Ë≈«Â
ͱߋ∆Ú≈Á∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ „ª⁄∂ ˘ ÈÙ‡ ’’∂ ¡Â∂ «¬’ ¡«‹‘∂ √πÂßÂ √Ó≈«‹’ √ÓπÁ≈¬∂ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’’∂ Íz≈ÍÂ
‘Ø √’Á∆ ˛ ‹Ø ÒØ’ª Á∂ √πÂßÂ «Ú’≈√ ˘ ¡≈͉∂ «ÈÔßÂ‰ «Úæ⁄ ÒÀ ÒÚ∂Õ ’∂ÚÒ Âª ‘∆ ‘ «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈«‹’
√ÓπÁ≈¬∂ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ ⁄È≈ÂÓ’ Ù’Â∆¡ª ˘ «Ú’«√ ’È Á≈ ÓΩ’≈ «ÓÒ∂◊≈Õ
√πÂßÂÂ≈ ÁΔ Ïπ‹»¡≈ Ë≈È≈ ÁΔ ¡ÒØ⁄È≈ (Criticism of Bourgeois Concept of Freedom)

¡≈͉∆¡ª Ùπ±¡≈Â∆ ⁄È≈Úª «Úæ⁄ Ó≈’√ È∂ ¿πÁ≈Ú≈Á Áπ¡≈≈ Íz⁄æ«Ò √πÂßÂÂ≈ Ú«‘Ó ÌÍ» «Ú¡≈«÷¡≈
Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆Õ ¿πÁ≈Ú≈Á √πÂßÂÂ≈ ˘ «¬’ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Á∂÷Á≈ ˛Õ Ó≈’√ Á≈ «Ú⁄≈ √∆
«’ Ïπ‹»¡≈ ¥ªÂ∆ È∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ≈‹È∆«Â’ Óπ’Â∆ «ÁÚ≈¬∆ Ízß± ≈‹È∆«Â’ Óπ’Â∆ Á≈ ¡Ê √ßͱÈ ÓÈπæ÷∆
Óπ’Â∆ È‘∆∫ ‘πßÁ∆Õ ¿πÁ≈Ú≈Á È∂ ≈‹È∆«Â’ Óπ’Â∆ ˘ ÓÈπæ÷∆ Óπ’Â∆ √Ófi‰ Á∆ ÌπæÒ ’∆Â∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª Ï≈ÏÂ≈
’∂ÚÒ ’≈˘È∆ ÍæË ”Â∂ Íz≈Í ‘ج∆ ˛, Ú≈√«ڒ Ï≈ÏÂ≈ (¡≈«Ê’, √ß√«¥«Â’, √Ó≈«‹’ ¡≈«Á) √≈∂ ’Ø‘ª
Á± ‘ÈÕ ‹È-√Ë≈‰ ¡Â∂ Ó˜Á± Ú◊ √ßÍÂ∆ Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ ͱø‹∆Ú≈Á∆ Ú◊ ”Â∂ «ÈÌ «‘ßÁ≈ ˛ ‹Ø
¿πÂÍ≈ÁÈ Á∂ √≈ËȪ Á≈ √Ú≈Ó∆ ˛Õ Ú◊-Úß‚ ¡Â∂ Ú◊-√ßÿÙ ”Â∂ ¡Ë≈« √Ó≈‹ «Úæ⁄ ‘∂·Ò∂ Ú◊ Ò¬∆
√πÂßÂÂ≈ Á≈ ’ج∆ ¡Ê È‘∆∫ ˛Õ Óπ’ ¡Ê«ÚÚ√Ê≈ ”Â∂ ¡Ë≈« √Ó≈‹ «Úæ⁄ “«Ú¡’Â∆ ÏÈ≈Ó «Ú¡’Â∆” Á∂
√ÏßË Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ÍÀ√∂ ¡Â∂ Ú∆«ÈÔÓ Á∂ √ÏßË ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¿π‘ ≈‹È∆«Â’ ÍæË ”Â∂ ’≈˘È Áπ¡≈≈ ¡Â∂ ¡≈«Ê’
ÍæË ”Â∂ Ú∆«ÈÔÓ ÓπæÒ Áπ¡≈≈ Ù≈«√ ‘πßÁ∂ ‘ÈÕ ¡«‹‘∆¡ª Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ’Á∆ Ú∆ √πÂßÂ È‘∆∫ ‘Ø
√’Á≈Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂, ¿π‘ ËÓ ÂØ∫ Óπ’Â∆ Íz≈Í ȑ∆∫ ’ √’Á≈, ’∂ÚÒ Ë≈«Ó’ √πÂßÂÂ≈ Íz≈Í ’
√’Á≈ ˛Õ ¿π‘ √ßÍÂ∆ ÂØ∫ Óπ’ ȑ∆∫ ‘Ø √’Á≈, ’∂ÚÒ √ßÍÂ∆ Á∆ √πÂßÂÂ≈ Íz≈Í ’ √’Á≈ ˛Õ ¿π‘ «Ó‘È ÂØ∫
Óπ’Â∆ È‘∆∫ Í≈ √’Á≈, ¿π‘ ’∂ÚÒ ÷πæÒ∑∂ Ï≈˜≈ «Úæ⁄ Ó˜Á±∆ Íz≈Í ’ √’Á≈ ˛Õ ≈‹ «Úæ⁄ Óπ’ ‘؉ Á∂ Ï‹≈¬∂
¿π‘ ≈‹ Á∂ ¡ßÁ ≈‹È∆«Â’ √πÂßÂÂ≈ Íz≈Í ’ √’Á≈ ˛Õ ‘≈Òª«’ Ïπ‹»¡≈ ≈‹ ËÓ, √ßÍÂ∆, «Ó‘È ¡≈«Á
Á∆ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ¡«Ë’≈ «ÁßÁ≈ ˛ Ízß± Ó˜Á± Ú◊ Á∂ Ò¬∆ «¬‘ ’≈Î∆ È‘∆∫ ˛Õ Ó≈’√Ú≈ÁΔ ÁΔ √πÂßÂÂ≈ ÁΔ
Ë≈È≈ Ï‘π «˜¡≈Á≈ «Ú¡≈Í’ ¡Â∂ ◊«‘Δ ˛, «¬√ «ÁzÙ‡Δ’Ø‰ È≈Ò «’ «¬‘ √≈∂ Íz’≈ ÁΔ¡ª “˜±ª, ¿πÂÍΔÛÈ,
ÙØÙ‰, ¡Ò◊≈Ú ¡Â∂ ÍzÌ»√æÂ≈ ÂØ∫ Óπ’ÂΔ” Á≈ È≈Ó ˛Õ È’≈≈ÂÓ’ «ÁzÙ‡∆’؉ ÂØ∫ «¬√ Á≈ ¡Ê ˛ Óπ’ Ï≈˜≈
«ÚÚ√Ê≈ ÂØ∫ Óπ’Â∆, ¡Ê «Ú¡’Â∆ ”Â∂ È≈-ÓÈπæ÷Â≈ Ïz‘Ó Ù’Â∆¡ª Á∂ ÍẕÂÚ Á≈ ¡«‘√≈√, ÌΩ«Â’ «ÈÌÂ≈
Á≈ ¡«‘√≈√, «Ó‘È Á∂ √Ó≈«‹’ Úß‚ Á≈ ¡«‘√≈√, «¬’ Ú◊ Á∂ ÔßÂ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ≈‹ Á≈ ¡«‘√≈√, ËÓ
(«¬’ fi±·∆ ⁄∂ÂÈ≈ Á∂ ¡Ê «Úæ⁄) ÂØ∫ √πÂßÂÂ≈ Á≈ ¡Ê ˛ “«Ú¡’Â∆ Á≈ «’√∂ ⁄∆˜ ÂØ∫ È‘∆∫” ÏÒ«’ “«’√∂ ⁄∆˜
Á∂ Ò¬∆” √πÂßÂ ‘؉≈Õ «¬√ Á≈ ¡Ê ˛ «Ú¡’Â∆ Á≈ ⁄‘πÓπæ÷∆ «Ú’≈√Õ «Ú¡’Â∆ √πÌ≈¡ ÂØ∫ ¡≈͉∂ ‹∆ÚÈ Á∆¡ª
Íz√«ÊÂ∆¡ª Á≈ ⁄‰‘≈≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∆¡ª √ÓæÊ≈Úª Á∆ ’ج∆ ‘æÁ È‘∆∫ ˛Õ ‹Á «’ ¿π‘ ’Â≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄
ÍÀÁ≈ È‘∆∫ ‘πßÁ≈, ÂÁ ÓÈπæ÷∆ Óπ’Â∆ Á∆ ¶Ï∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ¿π‘ ’Â≈ ω √’Á≈ ‘ÀÕ «¬√ ÓÈπæ÷∆ Óπ’Â∆ Á≈
¡Ê ˛ ÓÈπæ÷∆ «Ú’≈√ Á∂ Ó≈◊ «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆¡ª π’≈Ú‡ª Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ’È Ú≈Ò∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ √◊Ó
«‘æ√∂Á≈∆Õ Ó≈’√ Á∂ ¡Èπ√≈ «Ú¡’Â∆ «¬’ √Ó≈«‹’ Íz≈‰∆ ˛ ¡Â∂ Íz√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’’∂ ¿π‘
¡≈͉∂-¡≈Í «Úæ⁄ Ú∆ Í«ÚÂÈ ’ √’Á≈ ˛Õ

154 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY