Page 169 - DPOL101_POLITICAL_THEORY_PUNJABI

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ≈‹È∆«Â’ ¡«Ë’≈ª Á∂ ¡øÂ≈Ù‡∆ ¡«Ì√ÓÔ Á∂ Ò≈◊» ‘؉ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ¡Èπ¤∂Á √≈∂ Á∂Ùª ”Â∂ ’≈˘È∆ ÍæË
”Â∂ Ò≈◊» ‘Ø «◊¡≈ ˛, «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ’‰, ËÓ ¡Â∂ «ÚÙÚ≈√ Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á≈ «¬‘ ¡«Ë’≈
ËÓ ¡Â∂ ¡≈√Ê≈ ˘ ÍÃ◊‡ ’È ÂØ∫ «’Â∂ «Ú¡≈Í’ ˛Õ «¬‘ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ’‰ ˘ √πÂøÂÂ≈ ‹ª «’√∂ Ú∆ ËÓ ¡Â∂
«ÚÙÚ≈√ ˘ ¡Í‰≈¿π‰, ¿π√ «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È ¡≈«Á ”Â∂ «’√∂ Ú∆ ÍÃ’≈ Á∆ ‘æÁ ˘ √Ú∆’≈ È‘ƒ ’Á≈Õ «¬√
√πÂøÂÂ≈ ’∆ «ÏȪ «’√∂ Ù Á∂ √πæ«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛, «¬‘ √πæ«÷¡≈ ¿πÈ∑ª ”Â∂ Ú∆ Ò≈◊» ‘πøÁ∆ ˛ ‹Ø «’√∂
Ú∆ ËÓ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ È‘ƒ ’Á∂, «‹Ú∂∫ Ó≈ÈÚÂ≈Ú≈Á∆, È≈√«Â’, ÏπæË∆Ú≈Á∆, «ÚÚ≈Á Í√øÁ ¡≈«ÁÕ «¬√ √øÁÌ
«Úæ⁄ √øÔπ’ ≈Ù‡ Á∂ «¬’ √≈Ï’≈ ÍÃË≈È È∂ √æ«Ì¡Â≈Úª Á∂ ◊·ÏøËÈ Á∆ ◊æÒ ’‘∆, «‹√ Á≈ ¿πÁ∂Ù √ø√Ê≈◊Â
¡Â∂ È≈◊«’ √Ó≈‹ Á∂ ÍæË ”Â∂ «ÈøÂ Í»Ú◊둪, ◊Ò «Ú¡≈«÷¡≈ ¡Â∂ Ë»Ú∆’‰ Á∂ «ÚπæË ·Ø√ ¿πÍ≈¡ ’È
Ò¬∆ ¡«Ì¡≈È ⁄Ò≈¿π‰≈ ‘ØÚ∂Õ «’√∂ Ú∆ Â∑ª Á∆ ◊øÌ∆ ◊æÒÏ≈ ª ‘∆ ¡≈øÌ ‘Ø √’Á∆ ˛, ‹Á Á»√∂ √Ó≈‹ª ¡Â∂
√ø√«¥Â∆¡ª ÍÃÂ∆ Ú≈√«ڒ √ÈÓ≈È ¡Â∂ √Ófi ‘ØÚ∂Õ ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª ÍÃÂ∆ Ï≈Ï, ÍË≈ÂøÂ, ’≈˘È Á≈ Ù≈√È
¡Â∂ «˜øÓ∂Ú≈∆ Ú◊∆ Ó≈ÈÂ≈ ÓÈπæ÷∆ ‹≈Â∆ Á∆ √Ó»«‘’ √Ø⁄-√Ófi, ÍÃ◊Â∆ ¡Â∂ ⁄∂ÂÈ≈ Á≈ ÈÂ∆‹≈ ˛Õ
Ë≈«Ó’ √πÂøÂÂ≈ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ «ÚÚ≈Á Í√øÁ «ÚÙ∂ ¡≈͉≈ ËÓ Í«ÚÂÈ ’È Á≈ ¡«Ë’≈ ˛Õ «¬√
ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’πfi ÍÃ’≈ Á∆ «ÓÙÈ∆ ◊Â∆«ÚË∆¡ª ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¿π‰ Ò¬∆ Ú∆ ’¬∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ⁄⁄≈ ⁄æÒÁ∆ ˛Õ ’¬∆
«¬√Ò≈«Ó’ ≈‹ª ¡Â∂ ⁄∆È Ú◊∂ Á∂Ùª «Úæ⁄ ‘Ø ËÓ Á∆ «ÓÙÈ∆ ◊Â∆«ÚË∆¡ª ”Â∂ ÏÀÈ Òæ◊≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛, «¬√∂
Â∑ª Ô»Í∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ◊∆√ Ú∆ ¡≈͉∆ ÓÀ‹Ø«‡∆ ⁄⁄ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø «’√∂ ËÓ Á∆ «ÓÙÈ∆ ◊Â∆«ÚË∆¡ª Á∆
¡≈«◊¡≈ È‘ƒ «ÁøÁ≈Õ Ì≈ «Úæ⁄ ’¬∆ ≈‹ª «Úæ⁄ «ÓÙÈ∆ ◊Â∆«ÚË∆¡ª «ÚÙ∂Ù ÂΩ ”Â∂ ˜Ø-˜ÏÁ√Â∆, Ò≈Ò⁄
¡Â∂ ⁄Ò≈’∆ È≈Ò ËÓ Í«ÚÂÈ ’È Á∂ «ÚπæË ’≈˘È ”Â∂ «Í¤Ò∂ ’¬∆ √≈Òª ÂØ∫ ⁄⁄≈ ⁄æÒ ‘∆ ˛Õ
Ë≈«Ó’ Ï‘πÒÚ≈Á ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √øÏøËÂ≈ ÚÀÙÚΔ«¥Â √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ÚËÁ≈ Ë≈«Ó’ Ï‘πÒÚ≈Á
(Religious Pluralism and Social Integration)
Ô»Í, ¡Ó∆’∆ ¡Â∂ ¬∂Ù∆¡≈ Á∂ ¿πÍ Ó‘ªÁ∆ͪ Á∂ Ï‘π √ø√«¥Â’ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ Ë≈«Ó’ Ï‘πÒÚ≈Á «Úæ⁄ Ú≈Ë∂ È∂
Ë≈«Ó’ ¡Â∂ ‘Ø Ó≈ÈÂ≈Úª «Úæ⁄ Ú÷∂Úª «Ò¡≈ «ÁæÂ≈ ˛ «’ «¬√ «Úæ⁄ √Ó≈«‹’ √øÏøËÂ≈ Á∆ √Óæ«√¡≈ ÍÀÁ≈ ‘Ø
◊¬∆ ˛Õ «‹æÊ∂ Â∆√∂ Ó‘ª ÔπæË ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬’ √Ó≈«‹’ Ù’Â∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ ËÓ ’Ó˜Ø ÍÀ‰ Òæ◊≈ √∆, ¿πµÊ∂ AIH@
Á∂ Á‘≈’∂ «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù ’’∂ √ØÚ∆¡Â Ô»È∆¡È ¡Â∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ ◊πæ‡ Á∂ ÷≈ÂÓ∂ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÍÃ√«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ’≈¯∆
Í«ÚÂÈ ¡≈ «◊¡≈ ˛Õ ¡æ‹ «¬’ Ú≈ «Î ËÓ ≈‹È∆Â∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ Í«‘⁄≈‰ Á≈ «¬’ Ó‘æÂÚÍ»È √ØÂ
Áæ«√¡≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ ÚÀÙ«Ú’ ÍæË ”Â∂ «¬√ ÍÃ’≈ Á∂ ’πfi ¿πÁ≈‘‰ ‘È, AIGI Á∆ «¬≈È Á∆ «¬√Ò≈«Ó’ ¥ªÂ∆,
AIHA Á∂ Á‘≈’∂ «Úæ⁄ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ «¥Ù⁄È Áæ÷‰∆ Í≥Ê∆¡ª Á≈ Ùπ»¡≈ ¡Â∂ BAÚƒ √Á∆ Á∂ ¡≈øÌ «Úæ⁄ ÚÀÙ«Ú’
ÍæË ”Â∂ «¬√Ò≈«Ó’ ¡æÂÚ≈Á Á∆ Ùπ»¡≈ÂÕ ≈‹È∆«Â’ ÍæË ”Â∂ ËÓ Á∆ Ùπ»¡≈ Á∆ Á≈Ù«È’ ¡Â∂ √ø«ÚË≈«È’
«Ú¡≈«÷¡≈Úª «Úæ⁄ ÓæÂÌ∂Á ‘Ø √’Á≈ ˛, ÍÃø» «¬‘ «ÈÙ«⁄ ˛ «’ √Ó≈‹Ú≈Á∆/√≈ÓÚ≈Á∆ ÷∂«Ó¡ª Á∂ ÷≈ÂÓ∂ È∂ Íæ¤Ó∆
ÚÀÙ«Ú’ ¡«ËÍÂÔ Á∂ «ÚπæË «¬’ √Ó≈ÈøÂ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ’ «ÁæÂ≈ ¡Â∂ «¬√ Á∂ «¬’ «Ú’ÒÍ Á∂ »Í
«Úæ⁄ ËÓ Á∂ ≈‹È∆Â∆’‰ Á∂ «¬’ ÓΩ’∂ «Úæ⁄ «ÓÒ «◊¡≈Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ÚÀÙ«Ú’’‰ È∂ ËÓ ¡Â∂ √ø√«¥Â’
Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ≈Ù‡∆ ‘æÁª Á∆ Íπ≈‰∆ √π√ø◊Â≈ ˘ ¿πÓ∆Á Á∂ ÂΩ ”Â∂ ÿæ‡ ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ ÚËÁ∂ ‘ج∂ ÍÃ≈≈Ù‡∆Ú≈Á
«¬‘ ÂØ∫ √ÍÙ‡ ‘πøÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛ «’ ≈Ù‡∆ Ù≈√’ª ÚæÒØ∫ ¡≈͉∆ ‘∆ ˜Ó∆È ”Â∂ Ë≈«Ó’ ◊Â∆«ÚË∆¡ª ”Â∂ ’≈Ï»
’È Á∂ √≈ËÈ ¿πÓ∆Á Á∂ ÂΩ ”Â∂ √∆«Ó ‘Ø ◊¬∂ ‘ÈÕ
Ï‘π√ø√«¥«Â’ √Ó≈‹ª «Úæ⁄ ËÓ ¡Â∂ ‘Ø Ó≈ÈÂ≈Úª Á∆ ÚËÁ∆ ÓπÙ«’Ò È∂ ’¬∆ ¸‰ΩÂ∆¡ª ÷Û∑∆¡ª ’∆Â∆¡ª ‘ÈÕ
«¬‘ ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª È≈◊«’ª, ≈‹ª ¡Â∂ ‘Ø Í≈Âª, «‹È∑ª «Úæ⁄ Ë≈«Ó’ √ø√Ê≈Úª ¡Â∂ Ó∆‚∆¡≈ Ù≈«ÓÒ ‘È, ÚæÒØ∫
¡≈ÂÓ «ÚÙÒ∂Ù‰ ¡Â∂ ‘Ø ÈÚ∆¡ª ÍÃÚ«Â ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ˘ ¡Í‰≈¿π‰ Á∆ Óø◊ ’Á∆¡ª ‘ÈÕ √Ú‹È’ ⁄⁄≈
’¬∆ Â∆«’¡ª «Úæ⁄Ø∫ «¬’ ˛, «‹√ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò «Ú«Ù¡ª Á∆ Í«‘⁄≈‰ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛, ¿πÈ∑ª ˘ ¸‰ΩÂ∆
«ÁæÂ∆ ‹≈ √’Á∆ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ”Â∂ √ÓfiΩÂ≈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, ÍÃø» √≈˘ «¬‘ È‘ƒ ÌπæÒ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ «’ ¿π‘ «¬’
«Ú¡≈Í’ √Ó≈«‹’ Ú≈√«ڒÂ≈ Á∂ È≈Ò Ú∆ ‹πÛ∂ ‘πøÁ∂ ‘È, «’™«’ Ë≈«Ó’ È≈-Ï≈ÏÂ≈ Á≈ √Ë≈‰ ÍæË
”Â∂ ¡Â∂ Óπ√«ÒÓ È≈-Ï≈ÏÂ≈ Á≈ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ” «˜¡≈Á≈Â ≈‹È∆Â∆’‰ ‘Ø «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ √ÍÙ‡ ˛ «’
√ø◊·È ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ¡øÂÚ∂ÙÈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ ËÓ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ √Ó≈«‹’ Ú≈Â≈Ò≈Í ”⁄Ø∫ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È ÷∂Âª
«Úæ⁄Ø∫ «¬’ ωÁ≈ ‹≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ¡Ê ˛ «’ Ë≈«Ó’ ◊Â∆«ÚË∆¡ª «Ú¡≈Í’ Ó‘æÂÚ Á≈ Óø⁄ ωÁ∆¡ª
‹≈ ‘∆¡ª ‘È, «¬æÊ∂ √≈∂ ÍÃ’≈ Á∂ Óπæ«Á¡ª, ËÓ Á∆ Ì≈Ù≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∂ ‘ج∂ ‹ª «¬√ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ⁄⁄≈

162 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY