Page 149 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛Õ ‚≈. ‹∂«Èß◊√ (Dr. Jennings) Á∂ ¡Èπ√≈ ““ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆ √«ÊÂ∆ ¿π‘∆ ‘πßÁ∆ ˛ ‹Ø «¬√
¡‘πÁ∂ ˘ ◊z«‘‰ ’È Ú≈Ò≈ ⁄≈‘∂ ¡Â∂ ‹Ø Á±√∂ ÓßÂ∆ ¿π√ ˘ Ï‰È Á∂Ú∂Õ”” ‹∂’ ¿π‘ «ÁzÛ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ Ó≈Ò’
˛ ¡Â∂ ¿π√ «Úæ⁄ ¡≈͉∂ ÓßÂ∆¡ª ˘ ÍzÌ≈«Ú ’È Á∆ Ù’Â∆ ˛ ª ÓßÂ∆ Óß‚Ò Á∂ ÎÀ√Ò∂ ˘ ÍzÌ≈«Ú ’È
Á∆ Ù’Â∆ È‘∆∫ æ÷Á≈ ˛ ª ¿π‘ ÓßÂ∆¡ª Á∂ ‘æÊ Á∆ ’·ÍπÂÒ∆ ω ’∂ «‘ ‹ªÁ≈ ˛Õ √ß’‡’≈Ò Ù≈√È-Íz‰≈Ò∆
«¬ßÈ∆ Ò⁄’Á≈ ‘πßÁ∆ ˛ «’ √ß’‡’≈Ò Á∂ √Ó∂∫ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Â≈È≈Ù≈‘ ω ‹ªÁ≈ ˛Õ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘
‹Ø √ß’‡’≈Ò∆È Ù’Â∆¡ª «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È, ¿πÈ∑ª Á≈ ¡√Ò∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ÍzË≈È ÓßÂ∆ ‘∆ ’Á≈ ˛ Í ‹∂’
√ß’‡’≈Ò Á∂ √Ó∂∫ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Â≈È≈Ù≈‘ ˛ ª ¿π‘ √ß√Á «Úæ⁄ Ï‘πÓ Á∆ √«‘ÓÂ∆ È≈Ò ‘∆ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
‘∂· «Ò÷∂ ’ÊȪ «Úæ⁄Ø∫ √æ⁄/fi±· Áæ√Ø (Write True/False in the following statements):

H. Ì≈Â∆ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ˘ “Ï≈Ï «Ú¡’Â∆¡ª «Úæ⁄ Í«‘Ò≈” È‘∆∫ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ
I. √Ë≈‰ √«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Â≈È≈Ù≈‘ ω √’Á≈ ‘ÀÕ
A@. ‹≈‹ Ï≈È‚ Ù≈‘ È∂ «¬’ Ú≈ «’‘≈ √∆, ““«Ïz«‡Ù ÍzË≈È ÓßÂ∆ ¡≈͉∆ «ÚØË∆ Í≈‡∆ Á∂ È∂Â≈ ˘
¡≈͉∆ ÍÂÈ∆ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ⁄ß◊∆ Â∑ª È≈Ò ‹≈‰Á≈ ˛Õ””

H.G. Ì≈Â∆ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ¡Â∂ «Ïz«‡Ù ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª «Úæ⁄ ÂπÒÈ≈
(Comparison of the Powers of the Indian Prime Minister and British
Prime Minister)

Ì≈Â∆ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ¡Â∂ «Ïz«‡Ù ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆ ÂπÒÈ≈ ’Á∂ √Ó∂∫ ¡√∆∫ √Ì ÂØ∫ Í«‘Òª «¬√ ÂæÊ ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄
æ÷‰≈ ⁄≈‘πßÁ∂ ‘ª «’ Ì≈ ¡Â∂ «Ïz‡∂È Á∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈Úª «Úæ⁄ Ï‘π ’πfi Ï≈Ï Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛Õ
Ì≈ ¡Â∂ «Ïz‡∂È ÁØÚª «Úæ⁄ ‘∆ √ß√Á∆ ÒØ’ÂßÂ ˛Õ Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄ Ì≈ È∂ «Ïz«‡Ù √ß√Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ ¡≈Ë≈
ÓßÈ ’∂ ‘∆ ¡≈͉∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ ±Í ¡Â∂ „ª⁄∂ Á≈ «ÈÓ≈‰ ’∆Â≈ ˛Õ

«Ïz‡∂È Á∆ Â∑ª Ì≈ «Úæ⁄ Ú∆ È≈Ó≈Â Á∂ ≈‹ Á∂ ≈‹ ÍzË≈È Á≈ ¡‘πÁ≈ «ÚËÓ≈È ˛Õ «Ïz‡∂È «Úæ⁄ √Ó≈‡ È≈Ó≈Â
Á∂ ≈‹ ÍzË≈È Á∂ ±Í «Úæ⁄ «ÚËÓ≈È ˛ ª Ì≈ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ «¬√ Á∆ ÍzÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á≈ ‘ÀÕ Î’ ’∂ÚÒ «¬ßÈ≈
˛ «’ «Ïz‡∂È «Úæ⁄ √Ó≈‡ Á≈ ¡‘πÁ≈ ÍÀÂz’ ˛ ‹ÁØ∫ «’ Ì≈ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ ⁄؉ Óß‚Ò ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
ÂÁ ‘∆ ÁØÚª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ ¡‘πÁ∂ ˘ √ß√Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ Á∂«÷¡≈ ‹≈‰≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «Ïz‡∂È ¡Â∂ Ì≈ Á∂ ÍzË≈È ÓßÂ∆ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á∂ «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈Úª Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆¡ª ‘È-
(i) ÁØÚª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ÍzË≈È ÓßÂ∆ ˘ ‘∂·Ò∂ √ÁÈ Á∂ Ï‘πÓ Á≈ √ÓÊÈ Íz≈Í ‘πßÁ≈ ˛ (In both countries, the
Prime Minister does have the support of the Majority of the Lower House)-«ÏÇ∂È ¡Â∂ Ì≈ ÁØÚª
‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¿π‘∆ «Ú¡’Â∆ ¸«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, «‹√ ˘ ‘∂·Ò∂ √ÁÈ Á≈ Ï‘πÓ ÍÃ≈Í ‘ØÚ∂Õ «ÏÇ∂È
«Úæ⁄ ¡≈Ó ⁄؉ª ÂØ∫ Ï≈¡Á, √Ó≈‡ ’≈ÓÈ√ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ ÍÃ≈Í ÁÒ Á∂ È∂Â≈ ˘ √’≈ ω≈¿π‰ Ò¬∆ √æÁ≈
«ÁøÁ≈ ˛Õ ‹∂’ ’≈ÓÈ√ √Ì≈ «Úæ⁄ «’√∂ Ú∆ ÁÒ ˘ √ÍæÙ‡ Ï‘πÓ ÍÃ≈Í ȑƒ ˛ ª ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √Ó≈‡
¡Â∂ √≈Ó≈‹∆ ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆ ˘ √’≈ ω≈¿π‰ Ò¬∆ √æÁ≈ «ÁøÁ≈ ˛ ‹Ø ’≈ÓÈ√ √Ì≈ Á∂ Ï‘π√ø«÷¡’ ÓÀ∫Ïª Á≈
√ÓÊÈ ’È «Úæ⁄ √ÓæÊ ‘ØÚ∂Õ Ì≈ «Úæ⁄ Ú∆ «¬‘∆ ÍÃøÍ≈ ˛Õ ¡≈Ó ⁄؉ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈Ù‡ÍÂ∆ Ï‘πÓ ÁÒ Á∂
È∂Â≈ ˘ ¡Â∂ ¡«‹‘∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ‹Ø ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘π√ø«÷¡’ ÓÀ∫Ïª Á≈ √ÓÊÈ ÍÃ≈Í ’ √’Á≈ ˛, √’≈
ω≈¿π‰ Ò¬∆ √æÁ≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ
(ii) ÁØÚª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ¡√Ò∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ Á≈ ÍÃË≈È ‘πøÁ≈ ˛ (In both countries, the Prime Minister is the
head of the real executive)- ÁØÚª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ √ø√Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ‘؉ ’≈È È≈Ó≈Â Á∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈
¡Â∂ ¡√Ò∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ Úæ÷-Úæ÷ ‘ÈÕ «ÏÇ∂È «Úæ⁄ √≈∂ ÍÃÙ≈√«È’ ¡Â∂ √’≈∆ ’øÓ ≈‹≈ (√Ó≈‡) Á∂ È≈Ó
”Â∂ √øÍÈ ‘πøÁ∂ ‘È Í «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ √Ì ’øÓ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÚæÒØ∫ √øÍÈ ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ Ì≈ «Úæ⁄ Ú∆ √øÿ √’≈
Á∂ √≈∂ ’øÓ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ È≈Ó ”Â∂ √øÍÈ ‘πøÁ∂ ‘È, ‹Á «’ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ «¬‘ √≈∂ ’øÓ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÚæÒØ∫ √øÍÈ
’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ

142 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY