Page 150 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñH: ÓøÂ∆ ÍÃ∆ÙÁ ¡Â∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆

(iii) «ÏÇ∂È ¡Â∂ Ì≈ ÁØÚª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á≈ ¡Ê √≈∆ √’≈ Á∂ «Â¡≈◊ ÍæÂ È≈Ò È؇
‘πøÁ≈ ˛ (In both Britain and India, both the Resignation of the Prime Minister means the Resignation
of the Whole Government)- Á∂Ùª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ √ø√Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ‘؉ ’≈È ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂‰
Á≈ ¡Ê √≈∆ √’≈ Á≈ «Â¡≈◊ ÍæÂ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂‰ ”Â∂ √’≈ Ìø◊ ‘Ø
‹ªÁ∆ ˛Õ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ √’≈ Á≈ Óπ÷∆ ‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ ¿π√ Á∂ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂‰ ”Â∂ √≈∆ √’≈ Ìø◊ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ
(iv) ÁØÚª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡≈͉∂ √≈∂ ’øÓª Ò¬∆ ‘∂·Ò∂ √ÁÈ ÍÃÂ∆ «˜øÓ∂Ú≈ ‘πøÁ≈ ˛ (In both countries,
The Prime Minister is Responsible to the Lower House for his Acts)- √ø√Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ‘؉ ’≈È
ÁØÚª ‘∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡≈͉∂ ’øÓª ¡Â∂ ÎÀ√«Ò¡ª Ò¬∆ ‘∂·Ò∂ √ÁÈ ÍÃÂ∆ «˜øÓ∂Ú≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «ÏÇ∂È Á∂
¡Â∂ Ì≈ «Úæ⁄ ‹Á «’ «√˪’ »Í «Úæ⁄ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ “≈‹ ÍÃË≈È” (Head of the State) ÚæÒØ∫
’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛ Í √ø√Á∆ ÍÃøÍ≈ Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ ÍÃË≈È ÍÃÂ∆ ¿π‘ «˜øÓ∂Ú≈ È‘ƒ ˛Õ

Ì≈Â∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Â∂ «Ïë‡Ù ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Î’
(Distinction between the Position of Indian Prime Minister and British Prime
Minister)

Ì≈Â∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Â∂ «Ïë‡Ù ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª ¡Â∂ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ï‘π ’πfi Ï≈ÏÂ≈ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆
’πfi Ó‘æÂÚÍ»È Î’ Ú∆ Í≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «ÏÇ∂È «Úæ⁄ √ø√Á √Ú¿πµ⁄ ˛Õ «Ïë‡Ù ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ’≈ÓÈ√ √Ì≈ «Úæ⁄
Ï‘πÓ Á∂ √ÓÊÈ Á∂ ˜Ø ”Â∂ «ÚÙÚ Á≈ √Ì ÂØ∫ ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ÒØ’Âø«Âz’ Ù≈√’ ˛Õ «ÏÇ∂È «Úæ⁄ √ø√Á √Ë≈‰
’≈˘È Úª◊ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ √ØË ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√ Á≈ ¡Ê «¬‘ ˛ «’ «ÏÇ∂È «Úæ⁄ ‹∂’ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ˘ ’≈ÓÈ√
√Ì≈ (‘∂·Ò∂ √ÁÈ) Á∂ Ï‘πÓ Á≈ √ÓÊÈ ÍÃ≈Í ˛ ª ¿π‘ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ ’πfi Ú∆ √ØË ’ √’Á≈ ˛Õ «ÏÇ∂È «Úæ⁄
«È¡≈ Í≈«Ò’≈ ˘ “«È¡≈«¬’ ÍπÈ «Ú⁄≈” (Judicial Review) Á∆ Ù’Â∆ ÍÃ≈Í ȑƒ ˛ ¡Â∂ √ø√Á ÚæÒØ∫ Í≈√
’≈˘È ¡Á≈Òª Á∆ ‘æÁ ÂØ∫ Ï≈‘ ˛Õ Á»√∂ Í≈√∂ Ì≈ «Úæ⁄ √ø√Á √Ú¿πµ⁄ È‘ƒ ˛Õ √ø«ÚË≈È √Ú¿πµ⁄ ˛ ¡Â∂
√ø√Á Á∂ «ÈÙ«⁄ √∆Ó≈ Âæ’ ‘∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ √ØË ’ √’Á∆ ˛Õ Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ √ØË Á∆ ÍÉ≈Ò∆ Ú∆ ¡Ω÷∆
˛Õ √Ë≈‰ ’≈˘È ¡Â∂ “√ø«ÚË≈«È’ ’≈˘È” «Úæ⁄ Î’ ˛Õ

È؇√ √’≈ Á∂ «ÂøÈØ∫ ¡ø◊ √ø√Á, ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ¡Â∂ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ √ø«ÚË≈È ÚæÒØ∫ «ÈÙ«⁄Â
√∆Ó≈Úª Á∂ ¡Ë∆È ‘∆ ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ

√Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ˘ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ Á∂ ÎÀ√«Ò¡ª ¡Â∂ √ø√Á ÚæÒØ∫ ω≈¬∂ ◊¬∂ ’≈˘Èª Á∂ “«È¡≈«¬’ ÍπÈ «Ú⁄≈”
(Judicial Review) Á∆ Ù’Â∆ ÍÃ≈Í ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬‘ «√æ‡≈ «È’ÒÁ≈ ˛ «’ Ì≈Â∆ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄
Ï‘πÓ Á≈ √ÓÊÈ ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹»Á ™È≈ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ È‘ƒ ˛, «‹øÈ≈ «’ «Ïë‡Ù ÍÃË≈È ÓøÂ∆Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
Ï‘π «Ú’ÒÍ∆ ÍÃÙÈ (Multiple Choice Questions):
AA. «ÏÇ∂È «Úæ⁄ √Ó≈‡ È≈Ó≈Â Á≈ ’∆ ‘πøÁ≈ ˛?

( ¡) ≈‹ ÍÃË≈È (Ï) ÍÃË≈È ÓøÂ∆
( √) È (¡) ¡Â∂ È (Ï) (Á) ¿πÍØ’Â «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ È‘ƒ
AB. ‘∂· «Ò«÷¡ª «Úæ⁄Ø∫ «’‘Û≈ √’≈ Á≈ «¬’ ¡ø◊ Ú∆ ‘È?
( ¡) «È¡≈ Í≈«Ò’≈ (Ï) Ï∆. ¡Àµ√. ¬∆.
( √) ’Ó⁄≈∆ ⁄؉ ÏØ‚ (Á) ¿πÍØ’Â «Úæ⁄Ø∫ ’ج∆ È‘ƒ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 143