Page 28 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM
P. 28
Satyabrata Kar, Lovely Professional University
Kirandeep Singh, Lovely Professional University «¬’≈¬∆ñB: ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈
«¬’≈¬∆ñB: ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ È؇
(Fundamental Rights)
«ÚÙ≈ Ú√± (Contents)
¿πÁ∂Ù (Objectives)
‹≈‰’≈∆ (Introduction)
B.A ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª (Features of Fundamental Rights)
B.B ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ (Fundamental Rights)
B.C √≈ ¡øÙ (Summary)
B.D ÙÏÁ’ØÙ (Keywords)
B.E ¡«Ì¡≈√ ÍzÙÈ (Review Questions)
B.F √Ïß«Ë Íπ√Â’ª (Further Readings)
¿πÁ∂Ù (Objectives)
«¬√ «¬’≈¬∆ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á «Ú«Á¡≈Ê∆ ÔØ◊ ‘؉◊∂ :
J Ì≈Â∆ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á∂ ¡Ê ˘ √Ófi‰ √ÏøË∆Õ
J ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ˘ Úȉ ’È √ÏßË∆Õ
J Ì≈Â∆ √ß«ÚË≈È ÚæÒØ∫ È≈◊«’ª Á∂ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ Úæ÷-Úæ÷ ¡«Ë’≈ª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’È √ÏßË∆Õ
‹≈‰’≈∆ (Introduction)
«Ú¡’Â∆ ¡Â∂ ≈‹ Á∂ ¡≈Í√∆ √Ïß˪ Á∆ √Óæ«√¡≈ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ ÓπÙ«’Ò ‘∆ ˛ ¡Â∂ ÚÂÓ≈È √Ó∂∫ Á∆ Íz‹≈ÂßÂ∆
«ÚÚ√Ê≈ «Úß⁄ «¬√ √Óæ«√¡≈ È∂ «ÚÙ∂Ù Ó‘æÂÚ Íz≈Í ’ «Ò¡≈ ˛Õ ‹∂’ «¬’ Í≈√∂ ÙªÂ∆ ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ ω≈¬∂
æ÷‰ Ò¬∆ È≈◊«’ª Á∂ ‹∆ÚÈ ”Â∂ ≈‹ Á≈ ’߇ØÒ ˜± ˛ ª Á±√∂ Í≈√∂ ≈‹ Á∆ Ù’Â∆ ”Â∂ Ú∆ ’πfi ¡«‹‘∆¡ª
‘æÁª Ò◊≈ Á∂‰≈ ˜±∆ ˛ «‹√ «Úæ⁄ ≈‹ ÓÈÓ˜∆ Â∆’∂ È≈Ò ¡≈⁄‰ ’Á∂ ‘ج∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ √πÂßÂÂ≈ ¡Â∂
¡«Ë’≈ª Á∂ «ÚπæË ’ßÓ È≈ ’ √’∂Õ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ «Ú¡’Â∆◊ √πÂßÂÂ≈ ¡Â∂ ¡«Ë’≈ª Á∂ «‘æ «Úæ⁄ ≈‹
Á∆ Ù’Â∆ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¿π‰ Á≈ √z∂Ù· Â∆’∂ ‘ÈÕ
Îzª√ Á∆ ≈‹ ¥≈Â∆ È∂ «ÚÙÚ ˘ “√πÂßÂÂ≈, Ï≈ÏÂ≈ ¡Â∂ Ì≈Â∆ Ì≈Ú” Á≈ √ßÁ∂Ù «ÁæÂ≈ √∆Õ ¥ªÂ∆ Á∂ Ï≈¡Á
Îzª√ Á∆ ≈Ù‡∆ √Í≈ È∂ AGHI Á∂ ÈÚ∂∫ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ “ÓÈπæ÷∆ ¡«Ë’≈ª Á∆ ÿØÙ‰≈” (Declaration of the Rights
of Men) ˘ Ù≈«ÓÒ ’’∂ È≈◊«’ª Á∂ ’πfi ¡«Ë’≈ª ˘ √ß«ÚË≈«È’ ±Í Á∂‰ Á∆ ÍzÊ≈ Ùπ± ’∆Â∆Õ «¬√ Á∂ Ï≈¡Á
√ßÔπ’ ≈‹ ¡Ó∆’≈ Á∂ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ AGIA «Úæ⁄ Í«‘Ò∆¡ª A@ √Ø˪ È≈Ò «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ ¡«Ë’≈ª ˘
√ß«ÚË≈È Á≈ ¡ß◊ ω≈«¬¡≈ «◊¡≈Õ «¬‘ √Ø˪ ‘∆ √Ó±«‘’ ±Í È≈Ò “¡«Ë’≈ Íæ” (Bill of Rights) ¡÷Ú≈™Á∂
‘ÈÕ «¬√ Á≈ ÍzÌ≈Ú ‘Ø Ô±Í∆¡È ≈‹ª Á∂ √ß«ÚË≈Ȫ ”Â∂ «Í¡≈Õ Í«‘Ò∂ Ó‘≈ ÔπæË Á∂ Ï≈¡Á ’¬∆ Íπ≈‰∂ ≈‹ª ¡Â∂
ÔπæË Á∂ Ï≈¡Á √Ê≈«Í ’¬∆ ÈÚ∂∫ ≈‹ª Á∂ √ß«ÚË≈Ȫ «Úæ⁄ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª Á≈ √Ó≈Ú∂Ù ’∆Â≈ «◊¡≈Õ «¬√ √ÏßË
«Úæ⁄ ‹ÓÈ∆ Á≈ Ú∆Ó≈ √ß«ÚË≈È ¡Â∂ ¡≈«¬ÒÀ∫‚ Á≈ √ß«ÚË≈È «ÚÙ∂Ù ±Í È≈Ò ÚȉÔØ◊ ˛Õ Á±√∂ Ó‘≈ ÔπæË Á∂
Ï≈¡Á ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ Á≈ «Ú⁄≈ ‘Ø Ú∆ ÒØ’«ÍzÔ ‘Ø«¬¡≈ ¡Â∂ ÔπæË Á∂ Ï≈¡Á Ì≈Â, ÏÓ≈, ‹Í≈È ¡≈«Á «‹È∑ª
LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 21