Page 23 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ ◊¬∆¡ª ‘È, «¬‘ «ÂøÈ Â∑ª Á∆¡ª √ø’‡ ’≈Ò √«ÊÂ∆¡ª ˘ Í«‘⁄≈‰Á≈ ˛ ¡Â∂ Ì≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ «¬È∑ª
Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È Á∆ Ù’Â∆ √Ω∫ÍÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬È∑ª ˘ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ √ø’‡ ’≈Ò∆È Ù’Â∆¡ª Á∂ »Í «Úæ⁄
‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

√ø«ÚË≈È «ÂøÈ Â∑ª Á∆¡ª √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆¡ª Á≈ Úȉ ’Á≈ ˛:
(A) ≈Ù‡∆ √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ ¡Èπ¤∂Á CEB Ì≈Ú ÔπæË ‹ª «ÚÁ∂Ù∆ ‘ÓÒ∂ ‹ª Ì≈ Á∂ «ÚπæË «ÚÁ∂Ù∆ ‘ÓÒ∂
Á∂ ÷Â∂ ‹ª Ì≈ «Úæ⁄ ‹ª «¬√ Á∂ «’√∂ «‘æ√∂ «Úæ⁄ √Ù√Â «ÚÁØ‘ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÀÁ≈ ‘ج∆
√ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆Õ
(B) «’√∂ ≈‹ «Úæ⁄ √ø’‡ ’≈Ò Á∆ √«ÊÂ∆ ¡Èπ¤∂Á CEF Ì≈Ú «’√∂ Ú∆ ≈‹ «Úæ⁄ √ø«ÚË≈«È’ ÓÙ∆È∆ Î∂Ò∑
‘Ø ‹≈‰ Á∂ ÈÂ∆‹∂ Ú‹Ø∫ ÍÀÁ≈ √À’‡ ’≈Ò Á∆ √«ÊÂ∆ ¡Â∂
(C) «ÚæÂ∆ √ø’‡ ’≈Ò √«ÊÂ∆ (¡Èπ¤∂Á CF@) Ì≈Ú Ì≈ Á∆ «ÚæÂ∆ √«ÊÂ≈ «Úæ⁄ ÷Â∂ Á∆ √«ÊÂ∆ √Ú»Í
ÍÀÁ≈ ‘ج∆ √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆Õ
Ì≈ Á∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ «¬È∑ª √ø’‡ ’≈Ò Á∆¡ª √«ÊÂ∆¡ª ÂØ∫ «È͇‰ Ò¬∆ √‘∆ ’ÁÓ ¸æ’‰ Á∂ ¡«Ë’≈ ‘È Í
¡√Ò «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ «¬‘ ¡«Ë’≈ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Â∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∂ ¡«Ë’≈ ˛Õ
≈Ù‡∆ √ø’‡ ’≈Ò Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ¡√Ò∆ »Í «Úæ⁄ √≈∆ Ù≈√È ÍÉ≈Ò∆ ¬∂’≈ÂÓ’ ω ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆
¡Èπ¤∂Á AI «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ √ø«ÚË≈Ȫ Á∂ ¡Èπ¤∂Áª CB ¡Â∂ BBF Á∂ ¡Ë∆È ¿πÈ∑ª ˘ Ò≈◊» ’È
Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ˘ æÁ ’ √’Á≈ ˛ Í √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ Ù’Â∆ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ’πfi «ÚÙ∂Ù
«ÈË≈« «ÈÔÓ ¡Â∂ ’¬∆ ‘æÁª Ò◊≈¬∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘ÈÕ ≈Ù‡ÍÂ∆ ’∂ÚÒ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Â∂ ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∆
«Ò÷Â∆ «√Î≈Ù ”Â∂ ‘∆ √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ Á≈ ¡ÀÒ≈È ’ √’Á≈ ˛Õ ≈Ù‡∆ √ø’‡ ’≈Ò Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄, («¬‘
«ÚÚ√Ê≈ DDÚƒ √ØË È≈Ò ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ) ‘∂’ √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ Á∂ Ò≈◊» ’È∂ Á∂ ¡ÀÒ≈È ˘ «¬’ «ÈË≈«Â
√Ó∂∫ «Úæ⁄ √ø√Á ÂØ∫ ÓȘ»∆ ÒÀ‰∆ ˜»∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ AIEB ÂØ∫ ÒÀ ’∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ≈Ù‡∆ √ø’‡ ’≈Ò∆È Ù’Â∆¡ª
(≈Ù‡∆ √ø’‡ ’≈Ò √«ÊÂ∆ ¡Â∂ √ø«ÚË≈«È’ √ø’‡ ’≈Ò √«ÊÂ∆) Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’¬∆ Ú≈ ’∆Â≈ ‹≈ ¸æ’≈ ˛Õ
√ø’‡ ’≈Ò∆È Ù’Â∆¡ª Á≈ ¿πÁ∂Ù ÒØ’ª ¡Â∂ ≈‹ Á∂ «‘æª Á∆ æ«÷¡≈ ’È≈ ˛ ¡Â∂ «¬√ Ò¬∆ «¬È∑ª Á≈ «ÚØË È‘ƒ
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ Í «¬‘ √øÌ≈ÚÈ≈ ω∆ «‘øÁ∆ ˛ «’ ’∂∫Á∆ «È¡≈ Í≈«Ò’≈ (√’≈) ≈‹È∆«Â’ ¿πÁ∂Ùª Ò¬∆
¿πÈ∑ª Á≈ Áπ¿πÍÔØ◊ ’ √’Á∆ ˛, «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ ¡Èπ¤∂Á CEF Á≈ ’∂∫Á Áπ¿πÍÔØ◊ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ AIGE
«Úæ⁄ ¡øÁÒ∂ ’≈Ȫ È≈Ò √ø’‡ ’≈Ò √«ÊÂ∆ Ò≈◊» ’È≈ ÙÃ∆ÓÂ∆ «¬øÁ≈ ◊ªË∆ ÚæÒØ∫ ’∆Â∆ ◊¬∆ «¬’ √æÂ≈Ú≈Á∆
’≈Ú≈¬∆ ‘∆ √∆ ¡Â∂ «¬√ ’≈Ú≈¬∆ Ò¬∆ ÒØ’ª È∂ ¿πÈ∑ª ˘ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ ’ª◊√ Í≈‡∆ ˘ AIGG Á∆¡ª ⁄؉ª
«Úæ⁄ Ïπ∆ Â∑ª ‘≈ ’∂ √˜≈ «ÁæÂ∆Õ «¬√ ’≈È ’∂∫Á √’≈ ÚæÒØ∫ √ø«ÚË≈«È’ √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈
Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’πfi ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ «ÈÙ«⁄ ‘∆ √ÚÀ-«¬¤πæ’ »Í «Úæ⁄ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ √ø«ÚË≈«È’ ÍÃÂ∆ÏøÁª
Á∂ Ï≈Ú‹»Á √ø’‡ ’≈Ò∆È Ù’Â∆¡ª Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ Áπ¿πÍÔØ◊ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í √ø’‡ ’≈Ò È≈Ò √Ïø«ËÂ
«ÚÚ√Ê≈ ˘ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’È ˘ «’√∂ Ú∆ Â∑ª √ø«ÚË≈È «ÈÓ≈‰ √Ì≈ Á∆ ◊À-˜»∆ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ
«ÚØË∆ ’≈Ú≈¬∆ È‘ƒ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈Õ «¬‘ ≈Ù‡∆ √πæ«÷¡≈, ÙªÂ∆ Á∂ «‘æ «Úæ⁄ √ø«ÚË≈È ”⁄ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∆ ◊¬∆
˛Õ ˜» «¬È∑ª ˘ ÷ÂÓ ’È Á∆ È‘ƒ, √◊Ø∫ «¬√ Á≈ ·∆’-·∆’ ’È Á∆ ˛Õ ¿πÍØ’Â ¡Ó ÈøÁ∆ ·∆’ ‘∆ ’«‘øÁ∂
‘È ““≈Ù‡∆ √ø’‡ ’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ È≈Ò «È͇‰ Ò¬∆ ’∂∫Á∆ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ ˘ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ ¡«Ë’≈, «¬’ „ø◊
È≈Ò √Ω∫Í∂ ◊¬∂ ’≈»√ª Á∆ Ì∆ ‘ج∆ ¿π‘ ÏøÁ»’ ˛, «‹√ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò È≈◊«’ª Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∆ √πæ«÷¡≈ ¡Â∂
«¬È∑ª Á≈ ÷≈ÂÓ≈ ÁØÚª Ò¬∆ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ «¬√ ÏøÁ»’ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ÏÛ∆ ‘∆ √≈ÚË≈È∆ È≈Ò ’È≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ”” «¬√ Á∂ È≈Ò ¡√ƒ «¬‘ ‹ØÛÈ≈ ⁄≈‘ª◊∂ «’ «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ ’∂∫Á ÚæÒØ∫ ¡Èπ¤∂Á CEF Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò √‘∆
¡Â∂ ’Á∂-’Á∂ Â∂ √Ø⁄-√Ófi ’∂ ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «’√∂ Ú∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ «¬√ Á≈ ≈‹È∆«Â’ Áπ¿πÍÔØ◊
È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈Õ
BA. ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ¡Èπ√»«⁄ ‹È‹≈Â∆¡ª Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù «ÚÚ√Ê≈Úª (Special Provisions Relating
to Scheduled Castes and Scheduled Tribes) : ¡Èπ√»«⁄ ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ ¡Èπ√»«⁄ ’Ï∆«Ò¡ª È≈Ò
√Ïø«Ë ÒØ’ª Á∂ «‘æª Á∆ √πæ«÷¡≈ Á∂ ¿πÁ∂Ù È≈Ò, √ø«ÚË≈È ¡≈͉∂ Ì≈◊ XVI «Úæ⁄ ’πfi «ÚÙ∂Ù «ÚÚ√Ê≈Úª
’Á≈ ˛Õ ¡Èπ¤∂Á CC@ ¿πÈ∑ª Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∆ ‹È√ø«÷¡≈ Á∂ ¡ÈπÍ≈ («‹æÊ∂ Âæ’ √øÌÚ ‘Ø √’∂) «Úæ⁄ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄

16 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY