Page 70 - DPOL102_INDIAN POLITICAL SYSTEM

«¬’≈¬∆ñE: √ßÿ∆ √’≈ : ≈Ù‡ÍÂ∆, ¿πµÍ-≈Ù‡ÍÂ∆

Ò¬∆ ‹≈∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ ‘∂’ ¡«Ë¡≈Á∂Ù √ø√Á Á∂ ÈÚ∂∫ ¡«ËÚ∂ÙÈ È≈Ò √ø√Á Á∂ ÁØÚª √ÁȪ È؇
Á∂ √≈‘Ó‰∂ æ÷‰≈ ÍÀ∫Á≈ ˛Õ √ø√Á Á∂ ¡«ËÚ∂ÙÈ Á∂ F ‘¯Â∂ Ï∆‰ ‹ª «¬√ ÂØ∫ Í«‘Òª ‹∂’ ÁØÚª √ÁȪ Á∆
ÓȘ»∆ «’√∂ ¡«Ë¡≈Á∂Ù ˘ È‘ƒ «ÓÒÁ∆ ª ¿π‘ ÷ÂÓ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛, «’™«’ √ø√Á Á∂ ÁØ ¡«ËÚ∂ÙȪ «Úæ⁄
«˜¡≈Á≈ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ F Ó‘∆È∂ Á≈ ¡øÂ≈Ò ‘Ø √’Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ‹≈∆ ¡«Ë¡≈Á∂Ù F
Ó‘∆È∂ ‹Óª F ‘¯Â∂ ¡Â∂ √≈„∂ √æ ӑ∆È∂ Ò≈◊» «‘ √’Á≈ ˛Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡«Ë¡≈Á∂Ù ˘ «’√∂ Ú∆ √Ó∂∫
Ú≈Í√ ÒÀ √’Á≈ ˛Õ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ «¬È∑ª √≈∆¡ª Ù’Â∆¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ‘Ó∂Ù≈ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ¡Â∂
ÓøÂ∆ Óø‚Ò Á∆ √Ò≈‘ ¡Èπ√≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆¡ª «¬¤πæ’ Ù’Â∆¡ª (Discretionary Powers of the President)
A. ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «’√∂ ÁÒ ˘ Ï‘πÓ ȑƒ «ÓÒÁ≈, ’ج∆ ◊·ÏøËÈ ‹ª ‘Ø ’ج∆ Ï‘πÓ ÍÃ≈Í ◊·ÏøËÈ Ú∆
È≈ ‘ØÚ∂ ‹ª È≈ ω √’∂ ‹ª Ï‘πÓ Á∂ √ÓÊÈ Ú≈Ò≈ ’ج∆ Ú∆ ¿πÓ∆ÁÚ≈ È≈ ‘ØÚ∂, «‹√ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆
«ÈÔπ’ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ‘ØÚ∂ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ’≈Ú≈¬∆ ’ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ÍÃË≈È
ÓøÂ∆ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ Ò¬∆ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «¬’æÒ∆ √≈«¡ª ÂØ∫ ÚË∂∂ √∆‡ª Ú≈Ò∆ Í≈‡∆ Á∂ È∂Â≈ ˘ √’≈
«ÈÓ≈‰ Á≈ √æÁ≈ Á∂ √’Á≈ ˛Õ ‹»È AIIA «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ ’ª◊√ √ø√Á∆ Í≈‡∆ ÚæÒØ∫ ⁄π‰∂ È∂Â≈ ÙÃ∆
Í∆. Ú∆. È«√Ó∑≈ ≈˙ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ √∆, ¿π√ √Ó∂∫ ‹»È AIIA Á∆¡ª ¡≈Ó ⁄؉ª «Úæ⁄
’ª◊√ BBE √∆‡ª «‹æ ’∂ «¬’ Úæ‚∂ ÁÒ Á∂ »Í «Úæ⁄ √≈‘Ó‰∂ ¡≈¬∆ √∆Õ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆
È∂ ÙÃ∆ È«√Ó∑≈ ≈˙ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «ÈÔπ’ ’’∂ ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈͉≈ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ Ï‘πÓ «√æË ’È Á≈
¡≈Á∂Ù «ÁæÂ≈Õ Ó≈⁄ AIIH «Úæ⁄ Ú∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∂ ◊·ÏøËÈ Á∂ È∂Â≈ ÙÃ∆ ¡‡Ò
«Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆ ˘ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ ¡Â∂ ¿π√ ˘ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Ï‘πÓ «√æË ’È Ò¬∆ «’‘≈Õ
«¬√∂ Â∑ª ‹Á AD ¡ÍÃÀÒ AIII ˘ ¬∂. ¡≈¬∆. ¬∂. ‚∆. ¡ÀÓ. ’∂. (AIADMK) È∂ Ì≈‹Í≈ ◊·ÏøËÈ √’≈
’ØÒØ∫ ¡≈͉≈ √ÓÊÈ Ú≈Í√ ÒÀ «Ò¡≈ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ ‹∆ È∂ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÙÃ∆ ¡‡Ò «Ï‘≈∆ Ú≈‹Í≈¬∆
˘ ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ Ó ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ «’‘≈Õ ‹Á AD ¡ÍÃÀÒ AIII ˘ «¬‘ √’≈ «ÚÙÚ≈√
Ó ÍÃ≈Í ’È «Úæ⁄ ¡√ÎÒ ‘∆ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ ‹∆ È∂ «¬’ ÈÚƒ √’≈ ω≈¬∂ ‹≈‰ Á≈ ÔÂÈ ’∆Â≈
Í ‹Á «¬‘ ¡√ÎÒ ‘Ø ◊¬∆ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ ABÚƒ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ Ì≈‹Í≈ ◊·ÏøËÈ
√’≈ ˘ ¡≈÷∆ √’≈ Á∂ »Í «Úæ⁄ ω∂ «‘‰ Á≈ ¡≈Á∂Ù «ÁæÂ≈Õ «¬√ Â∑ª ‹Á ÒØ’ √Ì≈ «Úæ⁄ «’√∂
ÁÒ ˘ Ï‘πÓ È≈ «ÓÒ∂ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ √’≈ ω≈¿π‰ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ‘Ω∫√Ò∂ È≈Ò ’øÓ ÒÀ √’Á≈ ˛Õ
Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÍÉ≈Ò∆ «Úæ⁄ «ÂzÙø’» ÒØ’ √Ì≈Úª (Hung Parliaments) Á∂ Ôπæ◊ Á∂ ¡≈øÌ ”⁄ √’≈
ω≈¿π‰ Á∆ Íë’«¡≈ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ Ù’Â∆ ¡Â∂ Ì»«Ó’≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’∆Â≈ ˛Õ
B. Á»√≈ ÷∂Â ¿π‘ ˛ ‹Á ≈Ù‡ÍÂ∆ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’È Ò¬∆ ’πfi ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈
¡Èπ√≈ ’øÓ ’ √’Á≈ ˛ (¡Èπ¤∂Á HE)Õ √Ë≈‰ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ‹Á Ï‘πÓ Á∂ √ÓÊÈ Ú≈Ò≈ ÍÃË≈È ÓøÂ∆
≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’È Á∆ √Ò≈‘ «ÁøÁ≈ ˛ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ ’ØÒ ‘Ø ’ج∆ Ú∆ √Â≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈
Í ‹Á «ÚÙ∂Ù √«ÊÂ∆ Á∂ («‹Ú∂∫ ÈÚøÏ AII@ «Úæ⁄ Ú∆. Í∆. «√øÿ Á≈ Ó≈ÓÒ≈) √Ó∂∫ «Úæ⁄ ‹Á ÍÃË≈È
ÓøÂ∆ ˘ Ï‘πÓ È≈ «Ó«Ò¡≈ ‘πøÁ≈ ˛ ª «¬‘ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∆ «¬æ¤≈ ”Â∂ «ÈÌ ’Á≈ ˛ «’ ¡«‹‘∂ ÍÃË≈È
ÓøÂ∆ Á∆ √Ò≈‘ √Ú∆’≈ ¡Â∂ æÁ ’∂Õ «¬√ Ó≈ÓÒ∂ «Úæ⁄ ≈Ù‡ÍÂ∆ ¡≈. ’∂. ÚÀ∫’‡ ÓÈ È∂ ¡≈͉∆
«¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ’≈Ú≈¬∆ ’∆Â∆ ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ ÁÒ (¡À√) Á∂ È∂Â≈ ÙÃ∆ ⁄øÁ Ù∂÷ ˘ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ »Í
«Úæ⁄ «ÈÔπ’ ’∆Â≈ √∆, «’™«’ ’ª◊√ ÚæÒØ∫ Ï≈‘ «‘ ’∂ ⁄øÁ Ù∂÷ √’≈ Á≈ √ÓÊÈ ’È Á≈
ÎÀ√Ò≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ √∆, ‹Á ÎÚ∆ AIIA «Úæ⁄ ÙÃ∆ ⁄øÁ Ù∂÷ È∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’È Á∆
«√Î≈«Ù ’∆Â∆ ª ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ √Ì ÂØ∫ Úæ‚∂ √Ó»‘ ’ª◊√ Á∂ È∂Â≈ ˘ √’≈ ω≈¿π‰ Á≈ √æÁ≈ Á∂ ’∂
ÈÚƒ √’≈ ω≈¬∂ ‹≈‰ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈ Á∆ ‹ª⁄ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ Í È∂Â≈ ÙÃ∆ ≈‹∆Ú ◊ªË∆ ÚæÒØ∫
√’≈ ω≈¿π‰ ÂØ∫ «¬È’≈ ’∆Â∂ ‹≈‰ ’≈È ≈Ù‡ÍÂ∆ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’È Ò¬∆ Ó‹Ï» ‘Ø «◊¡≈
¡Â∂ ¿πÈ∑ª È∂ ÙÃ∆ ⁄øÁ Ù∂÷ ˘ ’≈‹Ú≈‘’ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ ’øÓ ’Á∂ «‘‰ Ò¬∆ «’‘≈ ¡Â∂
ÈÚ∆¡ª ⁄؉ª ’Ú≈¿π‰ Á≈ ¡≈Á∂Ù «ÁæÂ≈Õ Ó¬∆-‹»È AIIA «Úæ⁄ A@Úƒ ÒØ’ √Ì≈ Ò¬∆ ⁄؉ª ‘ج∆¡ªÕ
¡«‹‘∆ ‘∆ √«ÊÂ∆ ÈÚøÏ AIIG «Úæ⁄ ¿π√ √Ó∂∫ ÍÀÁ≈ ‘Ø ◊¬∆, ‹Á ÍÃË≈È ÓøÂ∆ ÙÃ∆ «¬øÁ ’πÓ≈ ◊π‹≈Ò
È∂ «Â¡≈◊ ÍæÂ Á∂ «ÁæÂ≈Õ «¬√ ÓΩ’∂ ”Â∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ È∂ ÒØ’ √Ì≈ Ìø◊ ’ «ÁæÂ∆ ¡Â∂ ABÚƒ ÒØ’ √Ì≈

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 63