Page 202 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAA: ≈‹ √’≈: ≈‹-«ÚË≈È Óß‚Ò, ≈‹Í≈Ò, ÓßÂ∆ Íz∆ÙÁ ¡Â∂ Óπæ÷ ÓßÂ∆

Á≈ √Óª «ÁæÂ≈ «◊¡≈ Í Ùz∆ Á∂Ú∆ Ò≈Ò ˘ «ÈË≈« √Ó∂∫ «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Ï‘πÓ «√æË ’È Á≈ ÓΩ’≈ È≈ Á∂‰ ’≈È È؇
≈‹Í≈Ò Á≈ «ÚÚ‘≈ «ÚÚ≈Á◊Ã√ ω «◊¡≈Õ
AIHC «Úæ⁄ ’È≈‡’ ¡Â∂ «√æ’Ó Á∂ ≈‹Í≈Òª Á∂ «ÚÚ‘≈ È≈Ò ¿πÈ∑ª Á∆ Íæ÷Í≈Â∆ ¡Â∂ «ÚÚ≈Á◊Ã√ ̱«Ó’≈ Á∆
fiÒ’ «ÓÒ∆Õ ¡◊√ AIHD «Úæ⁄ ¡ªË≈ ÍzÁ∂Ù Á∂ ≈‹Í≈Ò Ùz∆ ≈Ó Ò≈Ò È∂ Óπæ÷ ÓßÂ∆ Ùz∆ ¡ÀµÈ. ‡∆. ≈Ó≈ ≈˙
˘ √ÁÈ «Úæ⁄ ¡≈͉≈ Ï‘πÓ «√æË ’È Á≈ ÓΩ’≈ Á∂‰ ÂØ∫ «ÏȪ ‘∆ ¡‘πÁ∂ ÂØ∫ ‘‡≈ «ÁæÂ≈, ¿πÈ∑ª È∂ Ùz∆ Ì≈√’ ≈˙
˘ Óπæ÷ ÓßÂ∆ ω≈ «ÁæÂ≈Õ ≈‹Í≈Ò Á∂ «¬√ «ÚÚ‘≈ ’≈È «¬ßÈ≈ ÙØ-Ù≈Ï≈ ‘Ø«¬¡≈ «’ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ≈‹Í≈Ò
Á∆ ÏÁÒ∆ ’’∂ ¿π√ Á∆ ‹◊∑≈ ”Â∂ ‚≈. Ùß’ «Á¡≈Ò ÙÓ≈ ˘ ≈‹Í≈Ò «ÈÔπ’ ’È≈ «Í¡≈Õ Ùz∆ ¡ÀµÈ. ‡∆. ≈Ó≈
≈˙ Á∆ √’≈ ÍπÈ √Ê≈«Í ’ «ÁæÂ∆Õ ¡ÍzÀÒ AIHI «Úæ⁄ ’È≈‡’ Á∂ ≈‹Í≈Ò È∂ Ùz∆ ¡Àµ√. ¡≈. ÏØÓ¬∆ Á∆
√’≈ ˘ Ï‘πÓ «√æË ’È Á≈ ·∆’ ÓΩ’≈ Á∂‰ ÂØ∫ «ÏȪ ‘∆ Ìß◊ ’ «ÁæÂ≈ Í È≈Ò ‘∆ ≈‹ «ÚË≈È √Ì≈ Ìß◊
’ «ÁæÂ∆Õ
«¬√ ÂØ∫ Ú∆ «˜¡≈Á≈ AIGA-B@AA Á∂ ÁΩ≈È ’πfi ≈‹Í≈Ò Âª ÊØ’ «Úæ⁄ ≈‹ √’≈ª Ìß◊ ’È ’≈È ’∂∫Á Á∂
ÓØ‘∂ ω ’∂ ‘∆ «‘ ◊¬∂∂Õ ’∂∫Á √’≈ È∂ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ≈‹Í≈Òª Á∆ «ÈÔπ’Â∆ ’∆Â∆, ¿πÈ∑ª ˘ ‘‡≈«¬¡≈,
ÏÁ«Ò¡≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á≈ ÏÁÒ≈¡ ’∆Â≈Õ ≈‹Í≈Ò Á≈ ¡‘πÁ≈ «’√∂ È≈ «’√∂ Ú≈Á-«ÚÚ≈Á Á≈ ’≈È Ï«‰¡≈ «‘≈Õ
AIFG ÂØ∫ ÒÀ ’∂ Ò◊≈Â≈ ⁄æÒ∂ ¡≈™Á∂ Ú≈Á-«ÚÚ≈Á ’≈È, «¬‘ Óß◊ ˜Ø ÎÛ∑ ◊¬∆ «’ ≈‹Í≈Ò Á≈ ¡‘πÁ≈ ÷ÂÓ
’∆Â≈ ‹≈Ú∂ ‹ª ≈‹Í≈Ò ˘ ·∆’ «ÁÙ≈-«ÈÁ∂Ù («¬’ √ø«‘Â≈) «ÁæÂ∂ ‹≈‰ ‹ª ≈‹Í≈Ò ˘ ‘‡≈¿π‰ Á∂ „ß◊ ˘ ÏÁ«Ò¡≈
‹≈Ú∂ (ª «’ ¿π√ ˘ ’∂∫Á ÂØ∫ √πÂßÂ ω≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂) ‹ª ‘Ø √πË≈ ’∆Â∂ ‹≈‰Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ◊ÚÈ Á≈ ¡‘πÁ≈
‘≈Ò∂ Ú∆ «¬’ «ÚÚ≈Á Á≈ ’∂∫Á Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ AIIH-II ÁΩ≈È «Ï‘≈ Á∂ ◊ÚÈ Ùz∆ √πßÁ «√ßÿ Ìß‚≈∆ Á≈
«ÚÚ‘≈ «ÚÚ≈Á◊Ã√ ϫ‰¡≈ «‘≈Õ ¿π√ ÂØ∫ Í«‘Òª AIIF-IG Á∂ ÁΩ≈È Ô±. Í∆. Á∂ ◊ÚÈ Ùz∆ Ó∂Ù Ìß‚≈∆ Á≈
¡‘πÁ≈ «¬’ Úæ‚∂ «ÚÚ≈Á Á≈ ’≈È Ï«‰¡≈ «‘≈Õ AIII «Úæ⁄ Íæ¤Ó∆ Ïß◊≈Ò Á∂ ÈÚ∂∫ ◊ÚÈ Á∆ «ÈÔπ’Â∆ √Ó∂∫
Ú∆ «¬’ «ÚÚ≈Á ÷Û∑≈ ‘Ø «◊¡≈Õ Ó¬∆ B@@D «Úæ⁄ «Ï‘≈ Á∂ ◊ÚÈ ϱ‡≈ «√ßÿ È∂ ¡ÀµÈ. ‚∆. ¬∂. Á∂ «È«ÂÙ ’πÓ≈
Á∆ √’≈ ω≈¿π‰ Á≈ ÓΩ’≈ «ÁæÂ∂ «ÏȪ «Ï‘≈ «ÚË≈È √Ì≈ ˘ ≈ÂØ-≈ Ìß◊ ’ «ÁæÂ≈Õ «ÈÙ«⁄ ‘∆ ¿πÈ∑ª Á≈
«ÚÚ‘≈ Ú√±«ÈÙ· È‘ƒ √∆Õ ’È≈‡’ Á∂ ≈‹ Í≈Ò ‘ß√ ≈‹ Ì≈ÁÚ≈‹ ”Â∂ Ú∆ ÁÒ◊ Ì≈ÚÈ≈ È≈Ò Íz∂«Â
‘Ø ’∂ ’ßÓ ’È Á∂ ÁØÙ Òæ◊∂Õ ◊π‹≈ Á∆ ÚÂÓ≈È ≈‹ Í≈Ò ’ÓÒ≈ ÏÀÈ∆Ú≈Ò ÚæÒØ∫ ≈‹Í≈Ò Á∆ «ÈÔπ’Â∆ Ú∆
«ÚÚ≈Á Á≈ ’≈È Ï‰∆Õ «¬‘ √≈∂ Âæ √ÍæÙ‡ ’Á∂ ‘È «’ Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ Íz‰≈Ò∆ «Úæ⁄ ◊ÚÈ Á≈ ¡‘πÁ≈
«¬’ «ÚÚ≈Á◊Ã√ ¡‘πÁ≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ «ÚÚ≈Á «Íæ¤∂ Óπæ÷ ’≈È «¬‘ «‘≈ ˛ «’ ≈‹Í≈Ò ˘ «¬’ ÁØ‘∆ ̱«Ó’≈
«ÈÌ≈¿π‰∆ ͬ∆ ˛-≈‹ «Úæ⁄ ’∂∫Á Á∂ ¬∂‹ß‡ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ¡Â∂ ÍzªÂ Á∂ ’≈‹ Í≈«Ò’≈ Óπ÷∆¡≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄Õ «¬√ Á≈
«¬’ ‘Ø Óπæ÷ ’≈È «¬‘ Ú∆ ˛ «’ ’∂∫Á∆ √’≈ ¡≈͉∂ √ÓÊ’ ≈‹È∆«Â’ È∂Â≈Úª Á∆ È∆Â∆ ”Â∂ ⁄æÒÁ∆ ‘∆
˛Õ ’∂∫Á «Úæ⁄ √’≈ Í«ÚÂÈ ÂØ∫ Ï≈¡Á ≈‹Í≈Òª ˘ ‘‡≈¿π‰/Í«ÚÂÈ ’È Á∆ Íz«’«¡≈ «¬‘ √ÍæÙ‡
«Á÷≈™Á∆ ˛ «’ ≈‹Í≈Ò Á∂ ¡‘πÁ∂ ˘ «¬’ ≈‹È∆«Â’ ±Í Íz≈Í ‘Ø ¸æ’≈ ˛ ¡Â∂ ≈‹Í≈Ò ¡≈͉∂ ¿πµ⁄ ¡‘πÁ∂
”Â∂ «Ï≈‹Ó≈È ‘؉ Á∂ Ï≈Ú‹±Á ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ «‘ßÁ∂ ‘È ¡Â∂ ’∂∫Á √’≈ ≈‹Í≈Òª «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’
̱«Ó’≈ Á∆ ¿πÓ∆Á Ú∆ ’Á∆ ˛Õ Ï‘π Ú≈ ≈‹Í≈Ò «¬È∑ª ÁØÚª ̱«Ó’≈Úª ˘ «ÈÌ≈™Á∂ √Ó∂∫ «¬’ √ßÂπÒÈ Ï‰≈¿π‰
«Úæ⁄ ¡√ÓÊ «‘ßÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬√∂ ’≈È ¿π√ Á≈ ¡‘πÁ≈ «ÚÚ≈Á◊Ã√ ¡‘πÁ≈ ω «◊¡≈ ˛Õ ¡æ‹ Ú∆ ◊ÚÈ Á∂
¡‘πÁ∂ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ’¬∆ √πË≈ª Á∆ Óß◊ ’∆Â∆ ‹≈ ‘∆ ˛ «’™«’ «¬‘ ˜±∆ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ «’ ◊ÚÈ ¡‘πÁ∂
˘ «ÚÚ≈Á «‘ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂Õ ≈‹Í≈Òª Á∆ «ÈÔπ’Â∆ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ‘π‰ «¬’ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ «◊¡≈ ˛ «’ «’√∂
≈‹ Á≈ ≈‹Í≈Ò «ÈÔπ’ ’Á∂ √Ó∂∫ √ßÿ √’≈ √Ïß«Ë ≈‹ ˘ √’≈ Á∆ √Ò≈‘ ”Â∂ ‘Ó∂Ù≈ «Ë¡≈È Á∂Ú∂◊≈Õ

≈‹Í≈Ò Á∆ ̱«Ó’≈ Á∂ Ï≈∂ ≈‹≈ÓÈ≈ √ßÓÂ∆ Á∆ «ÍØ‡
(Role of Governor: Report of Rajamannar Committee)
≈‹≈ÓÈ≈ √ßÓÂ∆ È∂ ¡≈͉∆ «ÍØ‡ «Úæ⁄ «¬‘ √πfi≈¡ «ÁæÂ≈ «’ ≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ ≈‹Í≈Ò ˘ «ÈÁ∂Ù
‹≈∆ ’∂ «‹È∑ª ÚæÒØ∫ ≈‹Í≈Ò ˘ «¬‘ «ÁÙ≈ «ÈÁ∂Ù ‹ª «√˪ «ÁæÂ∂ ‹≈‰ «‹È∑ª ¡Èπ√≈ ≈‹Í≈Ò ¡≈͉∂ ÷πÁ
√Ú-«ÚÚ∂’ Á∂ ¡«Ë’≈ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’Á∂ √Ó∂∫ ¡≈͉∂ √≈∂ ’ßÓ ⁄ß◊∆ Â∑ª ¡Â∂ «ÈÍæ÷Â≈ È≈Ò «ÈÌ≈¬∂Õ «¬√
ÂØ∫ ¡æ◊∂, «ÍØ‡ «Úæ⁄ «’‘≈ «◊¡≈ «’ «ÁÙ≈ «ÈÁ∂Ùª «Úæ⁄ «¬È∑ª ◊æÒª Á≈ «ÚÙ∂Ù ±Í «Úæ⁄ Úȉ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈
˛ «’-
(’) ≈‹Í≈Ò ˘ ¿π√ È∂Â≈ ˘ ‘∆ Óπæ÷ ÓßÂ∆ «ÈÔπ’ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ ‹Ø ≈‹ «ÚË≈È √Ì≈ «Úæ⁄ ͱ∂ Ï‘πÓÂ
Ú≈Ò∂ ÁÒ Á≈ È∂Â≈ ‘ØÚ∂Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 195