Page 259 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ (iv) ¡Èπ¤∂Á CEF ¡Ë∆È ’∂∫Á ÚæÒØ∫ √ß’‡’≈Ò Á∆ √«ÊÂ∆ Ò≈◊± ’È ÂØ∫ Í«‘Òª «Ú’Ò«Í’ √’≈ ω≈¿π‰
Á∆¡ª √≈∆¡ª √ßÌ≈ÚÈ≈Úª Á∆ ‹ª⁄ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ‘ÀÕ
I. «ÂßÈ-Ì≈Ù≈¬∆ Î≈Ó±Ò∂ Á≈ √ÓÊÈ (Three-Language Formula Favoured): √’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ Á∆ «ÍØ‡
«Úæ⁄ √≈∂ Ì≈ ”⁄ «ÂßÈ Ì≈Ù≈¬∆ Î≈Ó±Ò≈ Ò≈◊± ’È Á≈ √ÓÊÈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ «¬√ Á∂ ¡Èπ√≈ Ì≈Ù≈¬∆ ÿæ‡
«◊‰Â∆ ¡≈ÔØ◊ (Linguistic Minorities Commission) ˘ √◊Ó Ï‰≈¿π‰ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù ’ÁÓ ¸æ’∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂
‘ÈÕ
A@. ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈Úª Á∆ ‘Ø∫Á ’≈«¬Ó «‘‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ (Retention of All India Services): «ÍØ‡ «Úæ⁄
¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈Úª ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¿π‰ Á∆ Óß◊ «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ æÁ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛ «’ «¬√ È≈Ò Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈
¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈ ˘ Ì≈∆ √æ‡ Òæ◊∂◊∆Õ
AA. √ß⁄≈ √≈ËÈ≈ Á∆ √Ú≈ÔÂÂ≈ (Autonomy of Mass Media) :«¬√ ¡≈ÔØ◊ Á∆ «ÍØ‡ ¡Èπ√≈≈ ∂‚∆˙
¡Â∂ ‡∆. Ú∆. ”Â∂ ’∂∫Á∆ ’߇ØÒ «Úæ⁄ ¤±‡ «ÁæÂ∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ ¡Â∂ ؘ≈È≈ «ÚÚ‘≈ «Úæ⁄ √æÂ≈ Á≈ «˜¡≈Á≈
«Ú’∂∫Á∆’È Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª «Úæ⁄ √Ó≈ÔØ‹È Ò¬∆ ÔÂÈ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬’ √ªfi∂ ÙÏÁ √ß◊z«‘ Á∆ ⁄È≈
Ò¬∆ «¬È∑ª Ïz≈‚’≈√‡ Á∂ Ò¬∆ √Ë≈‰ «‘ßÁØ√Â≈È∆ ¡Â∂ ÷∂Â∆ Ì≈Ù≈ Á∂ ¡≈Ó «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â∂ ‹≈‰ Ú≈Ò∂ ÙÏÁª
Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
AB. Îπ‡’Ò «√Î≈«Ùª (Miscellaneous Recommendations): √’≈∆¡≈ «ÍØ‡ «Úæ⁄ ’¬∆ ‘Ø √πfi≈¡ Ú∆
Í∂Ù ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È «‹Ú∂∫ «’ : (i) «¬√ «Úæ⁄ «√Î≈«Ù ’∆Â∆ ◊¬∆ «’ «’√∂ Ú∆ ‹æ‹ Á∆ ÂÏÁ∆Ò∆ ¿π√ Á∆ √«‘ÓÂ∆
È≈Ò ’∆Â∆ ‹≈Ú∂, (ii) «’√∂ Ú∆ ≈‹ Á∂ Óπæ÷ ÓøÂ∆ «ÚπæË ‹ª ≈‹ √’≈ Á∂ «’√∂ √≈Ï’≈ ÓøÂ∆ «ÚπæË ¿πÁØ∫ Âæ’
‹ª⁄ ¡≈ÔØ◊ «ÈÔπ’ È≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, ‹Á Âæ’ √ø√Á Á∂ ÁØÚ∂∫ √ÁÈ ¡«‹‘∆ Óø◊ È≈ ’È, (iii) «’√∂ ≈‹ ÓøÂ∆
Á∂ «ÚÚ‘≈ Á∆ ‹ª⁄ Ò¬∆ ’ج∆ ‹ª⁄ ¡≈ÔØ◊ «ÈÔπ’ È≈ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂, ‹Á Âæ’ «’ ¡«‹‘∂ ÍÃ√Â≈Ú Á∆ ÓȘ»∆
¡øÂ √’≈∆ ÍÃ∆ÙÁ È≈ Á∂ Á∂Ú∂Õ
√øÿ √’≈ ˘ √’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ ÚæÒØ∫ Í∂Ù ’∆Â∆ ◊¬∆ «ÍØ‡ Á∆¡ª «¬‘ ÍÃÓπæ÷ «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ‘ÈÕ Ì≈ √’≈
È∂ ¡‹∂ Âæ’ «ÍØ‡ ”Â∂ ’ج∆ ’≈Ú≈¬∆ È‘ƒ ’∆Â∆Õ ◊À-’ª◊√∆ È∂Â≈Úª È∂ «¬√ «ÍØ‡ ˘ ‹ÈÚ∆ AIHH «Úæ⁄
ÈÚƒ «ÁæÒ∆ «Úæ⁄ ‘ج∆ ÏÀ·’ ”⁄ æÁ ’ «ÁæÂ≈ √∆Õ ÷∂Â∆ ÁÒ È∂ Ú∆ «¬√ «ÍØ‡ Á∆¡ª «√Î≈«Ùª ˘ √Ú∆’≈ È‘ƒ
’∆Â≈, «’™«’ «¬‘ ¿πÈ∑ª Á∆ √Ú≈ÔÂÂ≈ Á∆ Óø◊ Í»∆ ’È ÂØ∫ ¡√ÓæÊ √∆Õ

¡Òæ◊-¡Òæ◊ «ÍØ‡ª Á∆ √Ó∆«÷¡≈ ¡Â∂ ¿π‘ √πfi≈¡, «‹È∑ª ”Â∂ ¡≈Ó √«‘ÓÂ∆ ÍÃ≈Í ‘Ø √’Á∆ ˛Õ
(Review of various reports and suggestions on which there can be a consensus)
’∂∫Á ≈‹ √Ïø˪ Á∆ ÚÂÓ≈È ⁄È≈ «Úæ⁄ ’∆Â∂ ‹≈ √’‰ Ú≈Ò∂ √øÌÚ ¡Â∂ Úª«Ù ͫÚÂȪ Á∆ Íë’Â∆ ”Â∂
√Ò≈‘-ÓÙÚ∂ Ò¬∆ ≈‹ ÓÈ≈ «ÍØ‡, ¡ÈøÁÍπ √≈«‘Ï Á≈ ÍÃ√Â≈Ú, Íæ¤Ó∆ Ïø◊≈Ò √’≈ Á≈ Ô≈Á ÍæÂ ¡Â∂
√’≈∆¡≈ ¡≈ÔØ◊ Á∆ «ÍØ‡ ˘ ¡Ë≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «’™«’ Ï‘π √≈∂ ≈‹ ÚË∂∂ Ù’Â∆¡ª Á∆ Óø◊
’ ‘∂ ‘È ¡Â∂ ’¬∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª È∂ ≈‹ª Á∆ ÚË∂∂ √Ú≈ÔÂÂ≈ «ÁæÂ∂ ‹≈‰ Á≈ √ÓÊÈ ’∆Â≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆
’∂∫Á ≈‹ √Ïø˪ Á∂ ÓπæÁ∂ ÚæÒ «Ë¡≈È Á∂‰ Á∆ ˜» ˛Õ ’ج∆ Ú∆ ¡«‹‘∆ Óø◊ Ò¬∆ √«‘Ó ȑƒ ‘Ø √’Á≈, «‹√
È≈Ò Ì≈ Á∆ ≈Ù‡ÍÂ∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈ ˘ ’ج∆ √æ‡ Òæ◊∂ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ’ج∆ √øÿ √’≈ ÚæÒØ∫
«¬È∑ª ¿πÁ∂Ùª Á∂ È≈Ó ”Â∂ Ù’Â∆¡ª Á≈ Áπ¿πÍÔØ◊ ’È ”Â∂ √«‘Ó ‘Ø √’Á≈ ˛Õ «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆, ‹Á «’ √øÿ
Á∆¡ª Ù’Â∆¡ª ˘ D ‹ª E «Ú«Ù¡ª Âæ’ ‘∆ √∆«Ó ’È Á∆ Óø◊ ˘ ’ج∆ √Ú∆’≈ È‘ƒ ’ √’Á≈, ‹Á «’ ≈‹ª
˘ ÚË∂∂ Ù’Â∆¡ª Á∂‰ Á∆ Óø◊ ˘ Ú∆ ˜»∆ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ˜» «¬√ ◊æÒ Á∆ ˛ «’ ’∂∫Á ¡Â∂ ≈‹ª
«Ú⁄’≈ √«‘ÔØ◊, «˜øÓ∂Ú≈∆ ¡Â∂ √ÓfiΩÂ∂ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÍÀÁ≈ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂Õ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ≈‹ª Á∂ È≈Ò-È≈Ò Ù’Â∆Ù≈Ò∆
’∂∫Á Á≈ «√˪ √‘∆ ‹≈ÍÁ≈ ˛ Í ¡æ‹ Á∂ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ’∂∫Á∆ √’≈ ÚË∂∂ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ‘؉≈ ‘∂’ √øÿ≈ÂÓ’ ≈‹
Á∆ √πÌ≈«Ú’ ˜» ω∆ ‘ج∆ ˛Õ
«ÓæÂÂ≈ ÌÍ» ¡Â∂ √«‘ÔØ◊∆ ’∂∫Á ≈‹ √Ïø˪ ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’È Ò¬∆ ÍπÈ ⁄È≈ ’È Ò¬∆ √ø«ÚË≈È «Úæ⁄
√Ø˪ ’È Ò¬∆ ’πfi «ÚÚ√Ê≈Úª Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ «ÍØ‡ª ¡Â∂ ÍÃ√Â≈Úª Á∆¡ª √ªfi∆¡ª «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∂· «Ò÷∂ √πfi≈Úª ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ :

252 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY