Page 266 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

E. ¡Ú√Ú≈Á Á∆ ÍëÚÂ∆ (Trend of Opportunism)- Ì≈Â∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ¡Ú√Ú≈Á ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ ÓΩ‹»Á È؇
‘∆ ˛ ¡Â∂ ª ‘∆ ‘≈Ò Á∂ √≈Òª «Úæ⁄ «¬‘ Ò◊≈Â≈ ¿π◊ »Í Ë≈È ’Á∆ ‹≈ ‘∆ ˛Õ √øÈ AIH@ «Úæ⁄ ’∂Ò
«ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ ’ª◊√ (¡≈¬∆) ¡Â∂ ‹ÈÂ≈ ÁÒ È∂ «¬’-Á»√∂ È≈Ò «ÓÒ ’∂ ⁄؉ª ÒÛ∆¡ª, ‹Á «’ ÒØ’
√Ì≈ «Úæ⁄ «¬‘ ÁØÚ∂∫ ÁÒ «¬’-Á»√∂ Á∂ «ÚØË∆ ‘ÈÕ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡Â∂ ‹È√øÿ È∂ «ÓÒ ’∂ √’≈ Á∆
√Ê≈ÍÈ≈ ’∆Â∆ √∆Õ «¬√∂ Â∑ª ’ª◊√ (¡≈¬∆) È∂ Â≈«ÓÒÈ≈‚» «Úæ⁄ ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂ È≈Ò ◊·ÏøËÈ ’∆Â≈, ‹Á «’ ’πfi
‘∆ √≈Ò Í«‘Òª √ø’‡ √Ó∂∫ ÍÃË≈È ÓøÂ∆ «¬øÁ≈ ◊ªË∆ È∂ Â≈«ÓÒÈ≈‚» Á∆ ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂. √’≈ ˘ ÂØ«Û¡≈ √∆Õ «¬√
Â∑ª ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ È∂Â≈ ÍÃ’≈Ù «√øÿ Ï≈ÁÒ ¡Â∂ ÂÒÚø‚∆, ‹øÓ»-’ÙÓ∆ Á∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄ ‚≈. Î≈»’ ¡ÏÁπæÒ≈
Á∂ ÁÒ ““ÈÀÙÈÒ ’≈ÈÎø√”” Á∂ Íæ÷ «Úæ⁄ ’øÓ ’È Ò¬∆ ◊¬∂ √ÈÕ «¬√ Â∑ª Á∂ ¡Ú√Ú≈Á ‘Ø Ú∆ ’¬∆ ¿πÁ≈‘‰
«ÓÒÁ∂ ‘ÈÕ «‹Ú∂∫ ÈÚøÏ AII@ ÂæÂ’≈Ò∆È √æÂ≈»Û∑ ‹ÈÂ≈ ÁÒ «Úæ⁄ ‘ج∆ Îπæ‡ ¡Â∂ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ⁄øÁ Ù∂÷
Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈ ÁÒ (¡Àµ√) Á≈ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈¿π‰≈ ¡Â∂ ’∂∫Á √’≈ ◊«·Â ’È≈ «¬√∂ ¡Ú√Ú≈Á
Á∆ Óπæ÷ ¿πÁ≈‘‰ ˛Õ

F. Í≥‹∆’‰ Á∆ ˜» (Compulsory Registration of the Political Parties)- Á√øÏ AIHH «Úæ⁄ √ø√Á
ÚæÒØ∫ ‹È ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’≈˘È √øÈ AIEA «Úæ⁄ √ØË ’ «ÁæÂ∂ ‹≈‰ È≈Ò ‘π‰ √≈∂ ÍÃÁ∂«Ù’ ‹ª ≈Ù‡∆ ÍæË ”Â∂
«’«¡≈Ù∆Ò ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ˘ Ì≈ Á∂ ⁄؉ ¡≈ÔØ◊ ’ØÒ ¡≈͉≈ Í≥‹∆’‰ ’Ú≈¿π‰≈ ˜»∆ ’ «ÁæÂ≈ ˛Õ
Í≥‹∆’‰ ’Ú≈™Á∂ √Ó∂∫ ≈‹È∆«Â’ ÁÒª ˘ Ì≈ Á∂ √ø«ÚË≈È ¡Â∂ ¿π√ Á∂ ¿πÁ∂Ù ‹ª ÍÃ√Â≈ÚÈ≈ «Úæ⁄ «ÁæÂ∂ ◊¬∂
Í≥Ê-«ÈÍæ÷Â≈, ÒØ’ÂøÂ ¡Â∂ √Ó≈‹Ú≈Á ÍÃÂ∆ ¡≈͉∆ «ÈÙ·≈ Á∆ ÿØÙ‰≈ ’È≈ ˜»∆ ˛ ¡Â∂ ≈Ù‡ Á∆ ¬∂’Â≈,
¡÷ø‚Â≈ ¡Â∂ ÍÃÌ»√æÂ≈ ˘ ω≈¬∆ æ÷‰ Á≈ √ø’ÒÍ ¿πÈ∑ª ˘ ÍÃ◊‡ ’È≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ
G. √øÍÃÁ≈«¬’ ¡Â∂ ÷∂Â∆ ÁÒª Á≈ ‘؉≈ (Communal and Regional Parties)- Ì≈Â∆ ÁÒ∆ ÍÉ≈Ò∆ Á∆ ‘Ø
«ÚÙ∂ÙÂ≈ √øÍÃÁ≈«¬’ ¡Â∂ ÷∂Â∆ ÁÒª Á≈ ‘؉≈ ˛Õ Óπ√«ÒÓ Ò∆◊, ¡’≈Ò∆ ÁÒ, «‘øÁ» Ó‘≈ √Ì≈ ¡Â∂ Áz≈«ÚÛ ÓπÈ∂Â
◊Û◊Ó (D.M.K.) ¡≈«Á ÍÃÓπæ÷ ‘È, ‹Á «’ «Í¤Ò∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ «¬È∑ª ÁÒª ˘ ÚË∂∂ √ÎÒÂ≈ È‘ƒ
«ÓÒ∆ Í «Î Ú∆ «¬‘ ÁÒ ≈Ù‡∆ ¬∂’Â≈, ¡÷ø‚Â≈ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ Ò¬∆ ÷Â≈ ω∂ ‘ج∂ ‘ÈÕ

È؇√ √øÍÃÁ≈«¬’ ÁÒª Á∂ È≈Ò-È≈Ò ’¬∆ ÷∂Â∆ ÁÒª ˘ Ú∆ √ø◊·È ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ
«¬È∑ª «Úæ⁄ ‹øÓ» ¡Â∂ ’ÙÓ∆ Á∆ ÈÀÙÈÒ ’≈ÈÎø√, ¡ªË≈ ÍÃÁ∂Ù Á∆ Â∂Ò◊» Á∂√Ó,
Â≈«ÓÒÈ≈‚» Á∆ ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂. ¡Â∂ ¬∂. ‚∆. ¡ÀµÓ. ’∂., Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ, ¿πÛ∆√≈
«Úæ⁄ ¿πÂ’Ò ’ª◊√ ¡Â∂ «Ï‘≈ «Úæ⁄ fi≈÷ø‚ ÁÒ ¡≈«Á ÍÃÓπæ÷ ‘ÈÕ

«¬È∑ª «Úæ⁄ Â∂Ò◊» Á∂√Ó, ¡ªË≈ ÍÃÁ∂Ù «Úæ⁄ √æÂ≈»Û ÁÒ Á∂ »Í «Úæ⁄ Ú∆ ÓΩ‹»Á ˛Õ «¬‘ «ÚÚ√Ê≈ ≈Ù‡∆ «‘æª Á∂
Ï‘π ÍÃÂ∆’»Ò ˛, «’™«’ ¡«‹‘∂ ÁÒ ≈Ù‡∆ «‘æª Á∆ ÍÃÚ≈‘ È≈ ’Á∂ ‘ج∂ ÷∂Â∆ Óø◊ª ˘ √≈‘Ó‰∂ æ÷ ’∂ ¿πÈ∑ª
«Úæ⁄ ÷∂Â∆ Ì≈ÚÈ≈Úª ˘ ¿πÌ≈Á∂ ‘ÈÕ
H. √ÍæÙ‡ «Ú⁄≈Ë≈≈ Á≈ ¡«‘√≈√ (Absence of Clear-cut Ideology)- ≈‹È∆«Â’ ÁÒª Á≈ ¡Ë≈ ¿πÈ∑ª Á∆
√π«ÈÙ«⁄ ≈‹È∆«Â’ «Ú⁄≈Ë≈≈, ¡≈ÁÙ, «√˪ ¡Â∂ ÍÃØ◊≈Ó ‘πøÁ∂ ‘È Í Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄
¿π√ Á≈ Í»È ÂΩ ”Â∂ ¡«‘√≈√ ˛Õ «˜¡≈Á≈ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ’ª◊√ «Úæ⁄Ø∫ «È’Ò∂ ‘ج∂ È∂Â≈Úª Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ ”Â∂
¡Ë≈« ˛ ¡Â∂ «¬øÁ-’ª◊√ (√), ‹ÈÂ≈ ÁÒ, ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆, ‹ÈÂ≈ ÁÒ (√), ¡Â∂ ÒØ’ ÁÒ (Ï) «Úæ⁄ «Ú⁄≈’
¡Â∂ «√˪’ «Ú«ÌøÈÂ≈ Á∆ ʪ ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ Ï≈ÏÂ≈ ÚË∂∂ ‘ÈÕ √π«ÈÙ«⁄ ≈‹È∆«Â’ «√˪ª ”Â∂ ⁄æÒ‰ Ú≈Ò≈
’«Ó¿»«È√‡ ¡øÁØÒÈ Ú∆ ¡≈͉∂ È∂Â≈Úª Á∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∆ ‡’≈¡ Ú≈Ò∆ √«ÊÂ∆ Á≈ «Ù’≈ ω≈ ’∂ ¡È∂’ª
◊π懪 «Úæ⁄ Úø«‚¡≈ «◊¡≈ ˛, «‹È∑ª «Úæ⁄ Ó≈’Í≈ ¡Â∂ Ó≈’Í≈ ÁØ ÍÃÓπæ÷ ÍÃÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ÁÒ ‘ÈÕ √ØÚ∆¡Â √øÿ √Ó∂Â
Í»Ï∆ Ô»Í ÂØ∫ ’«Ó¿»«È√‡ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ ¡ø ‘Ø ‹≈‰ È≈Ò ¿πÈ∑ª √≈‘Ó‰∂ ◊«‘≈ «Ú⁄≈’ √ø’‡ ÷Û∑≈ ‘Ø «◊¡≈
˛Õ «√Î «¬’ Ì≈Â∆ ‹ÈÂ≈ Í≈‡∆ (Ì≈‹Í≈) ‘∆ ¡≈͉∆ √ÍæÙ‡ ≈‹È∆«Â’ «Ú⁄≈Ë≈≈ Ú≈Ò≈ ◊À ’ª◊√∆ ÁÒ
¡æ‹ Á∂Ù Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ ÓΩ‹»Á ˛Õ
I. Ó≈ÈÂ≈ ÍÃ≈Í «ÚØË∆ ÁÒ (Recognised Opposition Party)- √øÈ AIGG «Úæ⁄ FÚ∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª ÂØ∫
Í«‘Òª Ó≈ÈÂ≈ ÍÃ≈Í ’ج∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ È‘ƒ √∆, «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ √∆ «’ ¿π√ ÁΩ≈È «ÚØË∆ «Ë

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 259