Page 288 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

(v) «ÚÁ∂Ù∆ √‘≈«¬Â≈ ’∂ÚÒ ¡≈ÂÓ «ÈÌÂ≈ Íz≈Í ’È Ú≈√Â∂ Ò¬∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ È؇
(vi) Ú≈Â≈ÚÈ √ت È≈Ò ‹πÛ∂ «Íø‚ Ú≈√∆¡ª Á∂ «‘æª ˘ Èπ’√≈È Í‘πß⁄≈¿π‰ Ú≈Ò∂ ’≈˘Èª Á∆ √Ó∆«÷¡≈
’’∂ ¿πÈ∑ª Á∆ √ØË ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ «Ú’≈√ ÔØ‹È≈Úª √«‘ ͫÍ∂’Ù ÔØ‹È≈Úª Á∆ Ú∆ Ú≈Â≈ÚÈ
Á∂ Í«Í∂’Ù «Úæ⁄ Í«‘Ò Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ √Ó∆«÷¡≈ ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(vii) ÷∂Â∆ √ÏßË∆ ≈Ù‡∆ È∆Â∆ Á≈ «ÈË≈‰ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ÷∂Â∆ ¿πÂÍ≈ÁȪ Á≈ Ò≈Ì’≈∆ «È¿±ÈÂÓ
√ÓÊÈ ÓπæÒ «ÈÙ«⁄ ‘ØÚ∂◊≈Õ Ì±Ó∆ √πË≈ Á∂ ’≈˘È Ò≈◊± ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂Õ ÷∂Â∆ ’˜≈ ”Â∂ «Ú¡≈‹
Á «Úæ⁄ ’‡ΩÂ∆ ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂ ⁄؉ ÷∂Â∆ Íz∆ÙÁ ’≈«¬Ó ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(viii) ÷∂Â∆ ¡Â∂ ¿πÁÔØ«◊’ ¿πÂÍ≈ÁȪ «Úæ⁄ Â≈ÒÓ∂Ò «Ï·≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈, «‹√ È≈Ò ÷∂Â∆ ¿πÂÍ≈Á’ª Á∆
¥Ô Ù’Â∆ ω∆ ‘∂Õ Í∂∫‚± «Ú’≈√ Ò¬∆ ‘∂’ «Íø‚ ˘ √Û’ È≈Ò ‹Ø«Û¡≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¿πµÊ∂ √≈Î
Í≈‰∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ Ï≈˜≈ Á∂ ¬∂’≈«Ë’≈ ˘ ÂØÛ‰ Ò¬∆ √’≈ ÿث٠√ÓÊÈ
ÓπæÒ ”Â∂ Î√Òª Á∆ ÷∆ÁÁ≈∆ ’∂◊∆Õ
(ix) ¿πÁÔØ«◊’ Ó˜Á±ª ˘ ’≈÷«È¡ª Á∂ ÍzÏßË «Úæ⁄ «‘æ√∂Á≈ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ◊πÍ Ú؇ª Á∂ ¡Ë≈
”Â∂ Ó˜Áπ √ßÿ Á∂ ◊·È Ò¬∆ ÈÚª ¿πÁÔØ«◊’ Ó˜Á± √ÏßË Í≈√ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ÷∂Â∆ Ó˜Á±ª
¡Â∂ ’«Ò¡≈‰ Ò¬∆ ’≈˘È ω≈¬∂ ‹≈‰◊∂Õ
(x) Ïß˱¡≈ Ó˜Á± ÍzÊ≈ ˘ √÷Â∆ È≈Ò ÷ÂÓ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ ¿πÈ∑ª Á∂ ÍπÈ◊·È ¡Â∂ «Ú’≈√ Á∆ ÍzÌ≈Ú∆
ÔØ‹È≈ Ò≈◊± ‘ØÚ∂◊∆Õ
(xi) √≈Ï’≈ √À«È’ª ˘ ’«Ò¡≈‰ È≈Ò √Ïß«Ë √≈∂ ÎÀ√Ò∂ ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª ˘ A ¡ÍzÀÒ AII@ ÂØ∫
Ò≈◊± ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(xii) «¬’ ≈Ù‡∆ ‹Ò √ß√Ê≈È (A National Water Grid) Á≈ «ÈÓ≈‰ ‘ØÚ∂◊≈ «‹√ È≈Ò Í≈‰∆ Á∆ ’Ó∆
Ú≈Ò∂ ÷∂Âª ‹ª ÍzÁ∂Ùª «Úæ⁄ Óπæ÷ ¡Â∂ Úæ‚∆¡ª ÈÁ∆¡ª Á≈ Í≈‰∆ ¿πµÊ∂ Í‘πß⁄≈ ’∂ ¿πÈ∑ª «¬Ò≈«’¡ª ˘
Ú∆ √ÓzË Ï‰≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂Õ
C. ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÷∂Â √ÏßË∆ È∆Â∆ (Policy Related to International Field)- ¡ßÂ≈Ù‡∆ ÷∂Â «Úæ⁄ ‹ÈÂ≈
ÁÒ Á∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ -

(i) Í≈«’√Â≈È È≈Ò √ÏßË √Ë≈‰ ω≈¬∂ ‹≈‰◊∂Õ ⁄∆È Á∂ È≈Ò Ú∆ «ÓæÂÂ≈ ͱÈ √ÏßË ’≈«¬Ó ’È
Ò¬∆ Í«‘Ò ’∆Â∆ ‹≈Ú∂◊∆Õ
(ii) √ØÚ∆¡Â √ßÿ È≈Ò «ÓæÂÂ≈ ͱÈ √Ïß˪ ˘ ‘Ø «˜¡≈Á≈ Әϱ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ √ßÔπ’Â
≈‹ ¡Ó∆’≈, ≈Ù‡ Óß‚Ò Á∂ ÓÀ∫Ï Á∂Ùª ¡Â∂ Ô±Í Á∂ Úæ÷-Úæ÷ ≈‹ª Â∂ ‹≈Í≈È Á∂ √ÏßË √πË≈∂
‹≈‰◊∂Õ
(iii) Ì≈ Á∂ √≈∂ ◊π¡ª„∆ ≈‹ª È≈Ò ⁄ß◊∂ √ÏßË ’≈«¬Ó ’∆Â∂ ‹≈‰◊∂Õ
(iv) ÚÍ≈’, Â’È∆’∆ ¡Â∂ «ÚæÂ∆ ÷∂Âª «Úæ⁄ Ì∂ÁÌ≈Ú Ú‰ Á∆ È∆Â∆ Á∂ √≈∂ ÔÂȪ Á≈ «ÚØË
’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(v) «È◊πæ‡ ¡ßÁØÒÈ ˘ «˜¡≈Á≈ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ ω≈ ’∂ ¡Ï ≈Ù‡ª Á∂ È≈Ò ◊«‘≈ √ÏßË ’≈«¬Ó ’∆Â≈
‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈ ˘ Ìß◊ ’È Á∂ √≈∂ ÔÂȪ Á≈ ‚æ‡ ’∂ «ÚØË ‘ØÚ∂◊≈Õ
«ÎÒ∆√Â∆È ≈‹ ’≈«¬Ó ’È Á∂ ¡ßÁØÒÈ Á≈ √ÓÊÈ ‹≈∆ ‘∂◊≈Õ
D. ‘Ø ÍzÓπæ÷ ‘æÒ (Other Important Provisions)- ¿πÍÔπ’ ’«Ê È∆Â∆¡ª ¡Â∂ ÍzØ◊≈Óª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‹ÈÂ≈
‹ª ≈Ù‡∆ ÓØ⁄∂ Á∂ ⁄؉ ÿØÙ‰≈ ÍæÂ «Úæ⁄ ‘∂· «Ò÷∆¡ª Ó‘æÂÚͱÈ ◊æÒª ’‘∆¡ª ◊¬∆¡ª ‘È-

(i) ≈‹ ÍæË Á∂ ÍzÙ≈√È Âæ’ ¡Â∂ «√æ«÷¡≈ Á∂ ‘∂’ ÷∂Â «Úæ⁄ √Ïß«Ë ≈‹ Á∆ Ì≈Ù≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò
’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈ ¡Â∂ ¿πÁ± Á∂ «Ú’≈√ ”Â∂ «ÚÙ∂Ù «Ë¡≈È «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ
(ii) Íø⁄≈«¬Â∆ ≈‹ «ÚÚ√Ê≈ ˘ Әϱ ω≈ ’∂ ¿πÈ∑ª ˘ √ÚÙ≈√È Á∆ «¬’≈¬∆ ω≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 281