Page 293 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ (SHSAD) Á≈ ◊·È ’∆Â≈ ¡Â∂ «¬√ ’≈È ¡’»Ï AIII «Úæ⁄ ‘ج∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆
ÁÒ ˘ ‘≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈Õ «¬æÊØ∫ Á∆ AIIH «Úæ⁄ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ Ì≈‹Í≈ È≈Ò «ÓÒ ’∂ ¡Â∂
ÁØ ¿πÓ∆ÁÚ≈ª Á≈ √ÓÊÈ ’’∂ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄Ø∫ ÒØ’ √Ì≈ Á∆¡ª AC √∆‡ª ”Â∂ ¡«Ë’≈ ’∆Â≈ √∆ ¡Â∂ ’ª◊√ Á≈
√Î≈«¬¡≈ ’ «ÁæÂ≈ √∆, ¿πµÊ∂ AIII Á∆¡ª ÒØ’ √Ì≈ ⁄؉ª «Úæ⁄ «¬√ ÁÒ ˘ ’∂ÚÒ B √∆‡ª ‘∆ «ÓÒ √’∆¡ª ¡Â∂
’ª◊√ H √∆‡ª ”Â∂ «‹æ ◊¬∆Õ «¬’ √∆‡ √∆. Í∆. ¡≈¬∆. ˘ «ÓÒ∆, «¬’ √∆‡ Ï∆. ‹∂. Í∆. È∂ «‹æÂ∆ ¡Â∂ «¬’ √∆‡
”Â∂ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ó≈È Á∂ È∂Â≈ «√ÓÈ‹∆ «√øÿ Ó≈È È∂ «‹æ ÍÃ≈Í ’∆Â∆Õ «¬√ Â∑ª AIII «Úæ⁄ ÙÃØÓ‰∆
¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ ÒØ’«ÍÃÔÂ≈ «Úæ⁄ ’≈Î∆ ’Ó∆ ¡≈¬∆Õ AIIG ÎÚ∆ B@@B ÁΩ≈È Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ
¡Â∂ Ì≈‹Í≈ ◊·ÏøËÈ √æÂ≈ «Úæ⁄ «‘≈Õ ÎÚ∆ B@@B Á∆¡ª Í≥‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ ⁄؉ª ”⁄ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ¡Â∂
Ï∆. ‹∂. Í∆. ◊·ÏøËÈ ˘ ‘≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈ ¡Â∂ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ Ù≈√È √æÂ≈ ’ª◊√ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ¡≈ ◊¬∆
Í B@@G Á∆¡ª ⁄؉ª ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ì≈‹Í≈ ◊·ÏøËÈ «Î ÂØ∫ √æÂ≈ «Úæ⁄ ¡≈ «◊¡≈Õ
¡’≈Ò∆ ÁÒ Á≈ «¬«Â‘≈√ (History of Akali Dal)- ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á≈ ‹ÈÓ AIB@ «Úæ⁄ ◊πÁπ¡≈≈ ¡øÁØÒÈ Á∂
Ùπ» ‘؉ È≈Ò ‘Ø«¬¡≈Õ «¬‘ ¡øÁØÒÈ ◊πÁπ¡≈«¡ª ˘ «ÌzÙ‡ Ó‘øª Á∂ ¸ø◊Ò ÂØ∫ Óπ’ ’Ú≈¿π‰ ¡Â∂ «√æ÷ ËÓ
Á∂ Í«ÚæÂ ◊πÁπ¡≈«¡ª «Úæ⁄ Ó«Ô≈Á≈ √Ê≈«Í ’È Ò¬∆ Ùπ» ‘Ø«¬¡≈Õ Ó‘ø “◊πÁπ¡≈«¡ª” ˘ ¡≈͉∆ «Èæ‹∆
√øÍÂ∆ √Ófi‰ Òæ◊ ͬ∂ √ÈÕ «√æ÷ ËÓ Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆ ◊πË≈Óª «Úæ⁄ ◊πÁπ¡≈«¡ª Á∆ ÍÃøÍ≈◊ ͫÚæÂÂ≈ ¡Â∂
√Ã∆ ◊π» ◊ÃøÊ √≈«‘Ï Á∆ Í«ÚæÂÂ≈ √Ê≈«Í æ÷‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √ÈÕ «√æ÷ª È∂ ◊πÁπ¡≈≈ ¡øÁØÒÈ Ùπ» ’∆Â≈, «‹√ «Úæ⁄
«¬È∑ª ¿πÁ∂Ùª Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆ ¿πÈ∑ª ˘ ⁄ø◊≈ √ÓÊÈ «Ó«Ò¡≈ Í «¬√ √◊Ó∆ ÁΩ≈È ¿πÈ∑ª Á∂ ≈‹ Á∆¡ª ’¬∆
÷≈ÂÓ∂ Ú≈Ò∆¡ª È∆Â∆¡ª Á≈ «Ù’≈ ‘؉≈ «Í¡≈ Í «√æ÷ª ÚæÒØ∫ ¡Â∂ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ Á∂ ‘Ø Ú◊ª ÚæÒØ∫ «ÁæÂ∂ ◊¬∂
Ï«ÒÁ≈Ȫ Á≈ ⁄ø◊ ÎÒ ÍÃ≈Í ‘Ø«¬¡≈Õ
Í≥‹≈Ï √’≈ È∂ ’≈˘È («√æ÷ ◊πÁπ¡≈≈ ¡Ë∆«ÈÔÓ AIBE) Á∂ ◊πÁπ¡≈«¡ª Á∂ ÍÃÏøË Ò¬∆ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆
ÁÒ ÍÃÏøË’ ’Ó∂‡∆ (¡Àµ√. ‹∆. Í∆. √∆.) Á≈ ◊·È ’∆Â≈Õ ¡Àµ√. ‹∆. Í∆. √∆. Á∂ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ È≈Ò «√æ÷ª ˘
≈‹È∆«Â’ Í«‘⁄≈‰ «ÓÒ∆ ¡Â∂ «¬√ È∂ ‘∆ BD ‹ÈÚ∆ AIBA ˘ √Ê≈«Í ‘؉ Ú≈Ò∂ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Ò¬∆
√Â≈ ÷Ø«Ò∑¡≈Õ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «√æ÷ª Á≈ «¬’Ó≈Â ≈‹È∆«Â’ √ø√Ê≈ ¡Â∂ Í≥Ê’ ÁÒ Ï«‰¡≈Õ ¡ÀµÈ. ‚∆.
Í≈Ó (N. D. Palmer) Á∂ ¡Èπ√≈ ¡Àµ√. ‹∆. Í∆. √∆. ““«¬’ ÍÃÓπæ÷ «√æ÷ ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √ø◊·È ˛Õ””
«¬√ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ È∂ «√æ÷ª Á∆¡ª ¿πÓø◊ª ¡Â∂ Ì≈ÚÈ≈Úª ˘ Í∂Ù ’È Á≈ √‘∆ √Â≈ Áæ«√¡≈Õ √πÂøÂÂ≈ ÍÃ≈Í ‘؉
ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ Í≥‹≈Ï Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ √◊Ó «‘æ√≈ ÒÀ‰≈ Ùπ» ’ «ÁæÂ≈Õ AIEB
«Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª Í«‘Ò∆¡ª ¡≈Ó ⁄؉ª «Úæ⁄ ÙÃØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ˘ Í≥‹≈Ï «ÚË≈È √Ì≈ ”⁄ Ó‘æÂÚÍ»È √ÎÒÂ≈
(AD √∆‡ª) ÍÃ≈Í ‘ج∆¡ªÕ «¬√ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ‘Ó∂Ù≈ ‘∆ Í≥‹≈Ï Á∆ ≈‹È∆Â∆ «Úæ⁄ «¬’ √◊Ó ÁÒ «‘≈ ˛ Í
«¬√ Á∂ È∂Â≈Úª «Úæ⁄ √æÂ≈ Ò¬∆ ¡øÁÒ∆ ◊πæ‡ÏøÁ∆ ¡Â∂ ˜»∆ √øÿÙ ’≈È «¬√ Á∆ Ì»«Ó’≈ ‘Ó∂Ù≈ √∆«Ó ¡Â∂
¿πÂ≈-⁄Û∑≈¡ Ú≈Ò∆ ‘∆ ˛Õ
√πÂøÂÂ≈ Á∂ Í«‘Ò∂ √≈Ò ÁΩ≈È ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ Ó≈√‡ Â≈≈ «√øÿ Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ √∆ ¡Â∂ «¬√ ÁÒ Á≈ Óπæ÷
ÓπæÁ≈ «¬‘ √∆ «’ «¬√ ˘ Ï‘π«◊‰Â∆ √Ó≈‹ Á≈ «¬’ ¡ø◊ ‘∆ È≈ Ï‰È «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂ ¡Â∂ ¿π√ Á∆ √πÂøÂ ‘Ø∫Á √Ê≈«ÍÂ
æ÷∆ ‹≈Ú∂Õ «¬√ Ò¬∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ Í≥‹≈Ï∆ √»Ï∂ Ò¬∆ ¡«Ì¡≈È Ùπ» ’∆Â≈ Í «¬‘ ÔÂÈ ¡√ÎÒ «‘≈Õ AIEF «Úæ⁄
È«‘»-Â≈≈ «√øÿ √ÓfiΩÂ∂ ÂØ∫ Ï≈¡Á «¬‘ ¡øÁØÒÈ Ú≈«Í√ ÒÀ «Ò¡≈ «◊¡≈ Í AIF@-FA «Úæ⁄ Ó‘≈≈Ù‡ ¡Â∂
◊π‹≈ Á∂ ‘Ø∫Á «Úæ⁄ ¡≈¿π‰ ÂØ∫ Ï≈¡Á ¡’≈Ò∆ ÁÒ È∂ «¬√ ÂØ∫ ¿πÂÙ≈«‘ ‘Ø ’∂ ÍπÈ Í≥‹≈Ï∆ √»Ï∂ Á∂ ◊·È Ò¬∆
‹È-¡«Ì¡≈È ¡≈øÌ ’∆Â≈ Í «¬√ √Ó∂∫ ¡’≈Ò∆ ÁÒ Á∂ ÁØ ⁄؇∆ Á∂ È∂Â≈Úª Ó≈√‡ Â≈≈ «√øÿ ¡Â∂ √ø Î«‘
«√øÿ Á«Ó¡≈È ◊«‘≈ ÓÂÌ∂Á ÍÀÁ≈ ‘Ø «◊¡≈Õ Ó≈√‡ Â≈≈ «√øÿ È∂ «√æ÷ª Ò¬∆ «√æ÷ ‹ÈÓ Ì»Ó∆ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Ò¬∆
’øÓ ’È Á≈ ÎÀ√Ò≈ «Ò¡≈ ¡Â∂ √ø Î«‘ «√øÿ Í≥‹≈Ï∆ Ì≈Ù≈¬∆ ÷∂Â Á≈ «¬’ Í≥‹≈Ï∆ √»Ï≈ ω≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ∂ √È
¡Â∂ ¿π‘ ≈‹ Ò¬∆ ÚË∂∂ √Ú≈ÔÂÂ≈ ¡Â∂ Ù’Â∆ ÍÃ≈Í ’È Á∂ «¬¤πæ’ √ÈÕ AIFF «Úæ⁄ Í≥‹≈Ï ¡Â∂ ‘«¡≈‰≈
”⁄ ÍπÈ◊·È ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈, «‹√ «Úæ⁄ Í≥‹≈Ï Óπæ÷ »Í ”⁄ Í≥‹≈Ï∆ Ì≈Ù≈¬∆ «√æ÷ Ï‘π«◊‰Â∆ Ú≈Ò≈ ≈‹ Ï«‰¡≈Õ
AIFG «Úæ⁄ ‘؉ Ú≈Ò∆¡ª ⁄ΩÊ∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄ ¡’≈Ò∆ ÁÒ (√ø Î«‘ «√øÿ) ˘ «ÚÙ∂Ù √ÎÒÂ≈ «ÓÒ∆, ‹Á «’
Ó≈√‡ Â≈≈ «√øÿ ◊πæ‡ ˘ ‘≈ Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈ «Í¡≈Õ √ø Î«‘ «√øÿ È∂ ËÓ «ÈÍæ÷ ‘Ø∫Á ¡Â∂ ≈‹ Á∆ ÚË∂∂
√Ú≈ÔÂÂ≈ ”Â∂ ˜Ø «ÁæÂ≈ ¡Â∂ «¬‘∆ ◊æÒ ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈Ó ‹ÈÂ≈ Á∂ È∂Û∂ ÒÀ ◊¬∆Õ ¿πÈ∑ª Á∆ «¬√ «ÈÍæ÷ ≈‹È∆Â∆
˘ Ì≈Â∆ √ø«ÚË≈È Á∆ »Í∂÷≈ «Úæ⁄ ¡√≈È∆ È≈Ò Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ √∆ ¡Â∂ «¬√∂ ’≈È √ø Î«‘ «√øÿ Á∆

286 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY