Page 302 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñAD: Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÁÒ

D. «ÈÍæ÷Â≈, ¤±¡≈ ¤±Â ¡Â∂ ‹≈Â∆Ú≈Á ˘ ÷ÂÓ ’È≈ «‹Ú∂∫ «’ «√æ÷ª Á∆¡ª Í≈ÚÈ «√æ«÷¡≈Úª «Úæ⁄ Á‹ ˛Õ È؇
E. «ÏÓ≈∆¡ª ¡Â∂ Ø◊ª ˘ Á± ’È≈, ÈÙ∆Ò∆¡ª Ú√±¡ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò Ø’‰≈ ª «’ ’ΩÓ ˘ ≈Ù‡ Á∆
æ«÷¡≈ ’È Ò¬∆ ¿πÂÙ≈«‘ ’∆Â≈ ‹≈ √’∂Õ
ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ «√æ÷ª «Úæ⁄ ÁÀÚ∆ Ù’Â∆, ¬∆ÙÚ «Úæ⁄ ÌØ√≈ æ÷‰ Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ˘ ¿πÂÙ≈«‘ ’È≈ ¡≈͉≈
Óπæ÷ ’ßÓ √ÓfiÁ≈ ˛ ª «’ ¿π‘ «√æ÷ ‘؉ ”Â∂ Ó≈‰ ’ √’‰Õ
«¬√ ˘ Íz≈Í ’È Ò¬∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ‘∂· «Ò÷∂ ÍzØ◊≈Ó Ùπ± ’∂◊≈:
A. ÍzÓ≈ÂÓ≈ «¬’ ˛, Á≈ Íz⁄≈ ’∂◊≈, Á√ ◊π±¡ª ¡Â∂ Í«ÚæÂ Ùz∆ ◊π± ◊ßzÊ √≈«‘Ï ‹∆ Á∆ ͱ‹≈ ¡Â∂ ¿π√
«Úæ⁄ «ÚÙÚ≈√ ¡Â∂ «√æ÷ª ˘ ¿πÈ∑ª Á∆¡ª «√æ«÷¡≈Úª ”Â∂ ⁄æÒ‰ Ò¬∆ «¬È∑ª «√æ«÷¡≈Úª √ÏøË∆ ‹≈‰’≈∆
˘ ͱ≈ ¿πÂÙ≈‘ Á∂ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂Õ

B. «√æ÷ ËÓ, ÁÙÈ, «√˪ª ¡Â∂ ¶◊ Á∂ Íz⁄≈≈ Ò¬∆ «√æ÷ «ÓÙÈ∆ ’≈Ò‹ª ÂØ∫ ⁄ß◊∂ ÚË∆¡≈ Íz⁄≈’,
◊≈«¬’, „≈‚∆ ¡Â∂ Ù≈«¬ «Â¡≈ ’È≈ ª «’ Íz⁄≈’ Ì≈ ¡Â∂ «ÚÁ∂Ùª «Úæ⁄ «Íø‚ª ¡Â∂ Ù«‘ª
«Úæ⁄ √’±Òª ¡Â∂ ’≈Ò‹ª «Úæ⁄ ͱ∆ √πÂßÂÂ≈ «Úæ⁄ «√æ÷ ËÓ Á≈ Íz⁄≈ ’ √’‰Õ
C. ¡ø«Óz Íz⁄≈ Á≈ ’ßÓ, «ÚÙ∂Ù ±Í «Úæ⁄ √’±Òª ¡Â∂ ’≈Ò‹ª «Úæ⁄ «Ú¡≈Í’ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ Ùπ± ’È≈Õ ’≈Ò‹ª
ÍzØÎÀ√ª ¡Â∂ «Ú«Á¡≈Ê∆¡ª ˘ «¬√ ¿πÁ∂Ù Ò¬∆ √ß◊«·Â ’È Ò¬∆ ¿πÈ∑ª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ ’∂∫Á ω≈¿π‰Õ

D. «√æ÷ª «Úæ⁄ Á√ÚßË Á∆ √Ó ÍπÈ Ùπ± ’È∆ ¡Â∂ ’Ó≈¬∆ Á∂ Á√Ú∂∫ «‘æ√∂ Á∆ «ÚÚ√Ê≈Õ
E. «√æ÷ «¬«Â‘≈√’≈ª, ÏπæË∆‹∆Ú∆¡ª, Ò∂÷’ª, Íz⁄≈’ª, ◊zßÊ∆¡ª ¡≈«Á Á≈ √ÈÓ≈È ’È≈ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ‹∆ÚÈ
ÍæË Íz∆÷‰ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª Á∂ ’ßÓ Íz‰≈Ò∆ Á∂ ÍæË ˘ ¿πµ⁄≈ ¸æ’‰ Ò¬∆ √π«ÚË≈Úª ¿πÍÒæÏË ’Ú≈¿π‰≈Õ
F. ◊πÁπ¡≈≈ ÍzÙ≈√È ˘ √◊Ó Ï‰≈¿π‰ Ò¬∆ √∂Ú≈Á≈ª ˘ Íz∆÷‰ Á∂‰, ◊πÁπ¡≈«¡ª Á∂ æ÷-÷≈Ú
Ò¬∆ Íz∆÷‰ Á∂‰ Á≈ ÍzÏßË ’È≈ ¡Â∂ «¬√ √ÏßË «Úæ⁄ ÙzØÓ‰∆ ◊πÁπ¡≈≈ ÍzÏßË’ √øÓÂ∆ Á∂ ÓÀ∫Ïª ˘ «ÁÙ≈
«ÈÁ∂Ù Á∂‰≈Õ

G. Ùz∆ ◊π± ◊zßÊ √≈«‘Ï ¡Â∂ ◊zßʪ Á∆ ·∆’ ¤Í≈¬∆, Íπ≈‰∂ ¡Â∂ ÈÚ∂∫ «√æ÷ «¬«Â‘≈√ Á∆ √ØË ’È∆ ¡Â∂ «√æ÷
Ë≈«Ó’ ◊zßʪ Á≈ ¡ÈπÚ≈Á ’È≈ ¡Â∂ «√æ÷ «√˪ª Á∂ √≈Î √≈«‘ Á∆ «√‹‰≈ ’È∆Õ
H. ÈÚª ¡«÷Ò Ì≈Â∆ ◊πÁπ¡≈≈ ¡Ë∆«ÈÔÓ Ï‰≈¿π‰ Ò¬∆ Ìͱ ÔÂÈ ’È, «‹√ ¡Ë∆È Á∂Ù Ì Á∂
√≈∂ ◊πÁπ¡≈«¡ª Á≈ ÍzÏßË ’ßÓ-’πÙÒÂ≈ √«‘ ⁄Ò≈«¬¡≈ ‹≈ √’∂ ¡Â∂ ¡«‹‘∂ ÔÂÈ ’È∂ «‹È∑ª È≈Ò
«√æ÷ª Á∂ Íπ≈‰∂ «‹Ú∂∫ «’ ¿πÁ≈√∆ (Udasis) ¡Â∂ «ÈÓÒ (Nirmala) «√æ÷ «¬«Â‘≈√ Á≈ ¡«ÌßÈ ¡ß◊ ω
√’∂Õ
I. Ë≈«Ó’ Íz⁄≈ Ò¬∆ √ªfi∂ √≈ËȪ Á∂ ÍzÌ≈ÚÙ≈Ò∆ Ò≈Ì ÒÀ‰ Ò¬∆ √ß√≈ Ì Á∂ √≈∂ ◊πÁπ¡≈«¡ª Á∂
ÓÀÈ∂‹ª ˘ «¬’ Ùz∂‰∆ ¡Â∂ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ‹ØÛÈ≈Õ
A@. Ùz∆ ÈÈ’≈‰≈ √≈«‘Ï ¡Â∂ ‘Ø √≈∂ ◊πË≈Óª, «‹È∑ª È≈ÒØ∫ ÍøÊ «Ú¤Û «◊¡≈ ‘À, Á∂ ÷πæÒ∑∂ ÁÙÈ Íz≈ÍÂ
’Ú≈¿π‰≈Õ ÍøÊ Á≈ ≈‹È∆«Â’ ¿πÁ∂Ù «ÈÙ ‘∆ ÁÙÓ∂Ù «ÍÂ≈ (√Ã∆ ◊π± ◊Ø«ÏßÁ) «√ßÿ Á∂ ¡≈Á∂Ùª ”Â∂
¡Ë≈« ˛ ‹Ø «’ «√æ÷ «¬«Â‘≈√ Á∂ Íø«È¡ª ”Â∂ ¡ß«’ ‘À ¡Â∂ ‹Ø ÷≈Ò√≈ ÍøÊ Á≈ «ÁÓ≈◊ ˛Õ «¬√ Á≈
¿πÁ∂Ù ˛ ÷≈Ò√≈ ‹∆ Á≈ ÏØÒÏ≈Ò≈Õ

«¬√ ¿πÁ∂Ù Á∆ Íz≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ÙzØÓ‰∆ ¡’≈Ò∆ ÁÒ ÔÂÈ ’∂◊≈ ¡Â∂ ‘∂· «Ò÷∂ ÷∂Âª «Úæ⁄ √ßÿÙ ’∂◊≈:
A. (’) ‹Ø Íø‹≈Ï∆ Ì≈Ù≈¬∆ ÷∂Â Íø‹≈Ï ÂØ∫ Ï≈‘ æ÷∂ ◊¬∂, ¿π‘ ‹≈‰Ïπæfi ’∂ æ÷∂ ◊¬∂ ‘È «‹Ú∂∫ «’ ‚Ò‘Ø‹∆
◊πÁ≈√Íπ «‹Ò∑∂ ÂØ∫, ⁄ß‚∆◊Û∑, «Íø‹Ω, ’≈Ò’≈ ¡Â∂ ¡ßÏ≈Ò≈ Ù«‘ ¡ßÏ≈Ò≈ «‹Ò∑∂ ÂØ∫, √ßͱÈ ¿»È≈
«‘√∆Ò ‘π«Ù¡≈Íπ «˜Ò∑∂ ÂØ∫, È≈Ò≈◊Û∑ Á≈ «Íø‚ Á∂Ù, ’È≈Ò «‹Ò∑∂ Á∆ Ù≈‘Ï≈Á «‘√∆Ò, ◊±‘Ò≈
¡Â∂ ‡Ø‘≈‰≈ Á∆¡ª ¿πµÍ-«‘√∆Òª, «˜Ò∑≈ «‘√≈ Á≈ ¬∆¡≈ ÏÒ≈’, ≈√√Ê≈È Á∂ ◊ß◊≈È’ «˜Ò∑∂
Á∆¡ª F «‘√∆Òª ¡Â∂ È≈Ò Òæ◊Á∂ Íø‹≈Ï∆ Ì≈Ù≈¬∆ «√æ÷ ‹È√ß«÷¡≈ Ú≈Ò∂ ÷∂Â Íø‹≈Ï È≈Ò «ÓÒ≈
’∂ «¬’ ÍzÙ≈√«È’ Ô±«È‡ «Úæ⁄ ¤∂Â∆ Ù≈«ÓÒ ’∆Â∂ ‹≈‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 295