Page 82 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

«¬’≈¬∆ñE: √ßÿ∆ √’≈ : ≈Ù‡ÍÂ∆, ¿πµÍ-≈Ù‡ÍÂ∆

’∂ Ò◊Ì◊ «¬’ Á‘≈’∂ (AIHB-IB) Âæ’ √ß«ÚË≈«È’ √ß’‡’≈Ò (≈Ù‡ÍÂ∆ Ù≈√È) Á∂ ¡Ë∆È «‘≈Õ «¬√ Â∑ª È؇
¡Èπ¤∂Á CEB-F@ Á∂ Áπ¿πÍÔØ◊ Á∂ «ÚπæË Â∆’∂ ¡ÍÃÔ≈Í ‘ÈÕ
«¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ¡≈ÒØ⁄’ª È∂ √ß’‡’≈Ò∆È «ÚÚ√Ê≈Úª Á∆ «¬√ ¡≈Ë≈ ”Â∂ ◊«‘∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ‘À «’ «¬‘
√πÌ≈«Ú’ ±Í «Úæ⁄ √ßÿ∆ „ª⁄∂ Á∆¡ª «ÚØË∆ «ÚÚ√Ê≈Úª ‘È (¡Èπ¤∂Á CEF), ÷∂Â Á∂ Íæ÷ È≈Ò √æÂ≈Ë≈∆ ‘ÈÕ
(¡Èπ¤∂Á CEB) ¡Â∂ «ÚÙ∂ Á∂ ±Í «Úæ⁄ ÒØ’ÂßÂ ¡Â∂ √πÂßÂÂ≈ «ÚØË∆ ‘ÈÕ (ÓΩ«Ò’ ¡«Ë’≈ª ˘ √Ê≈«Í ’È
Á∆ «ÚÚ√Ê≈) ¡Â∂ ¡Èπ¤∂Á CF@ Ò≈Ì Á∂ Óπ’≈ÏÒ∂ ‘≈È∆ «˜¡≈Á≈ ’ √’Á≈ ˛Õ
«¬È∑ª √≈∂ ¡Ë≈ª ”Â∂ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ √ß’‡’≈Ò∆È «ÚÚ√Ê≈Úª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ

√Ú-ÓπÒª’‰ (Self Assessment)
÷≈Ò∆ Ê≈Úª ÌØ (Fill in the blanks):
A@. «ÚæÂ∆ √ß’‡ Á≈ Úȉ ¡Èπ¤∂Á ...........«Úæ⁄ ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ÀÕ

AA. √ß’‡’≈Ò Á∆ ÿØÙ‰≈ .........Âæ’ Ò≈◊± «‘ √’Á∆ ˛Õ
AB. ¡Èπ¤∂Á CEB ............√ß’‡’≈Ò Á≈ Úȉ ’Á≈ ˛Õ

E.E √ß’‡’≈Ò∆È «ÚÚ√Ê≈Úª Á≈ ¡Ω«⁄ÂÔ (Justification of Emergency Provisions)

¡≈ÒØ⁄È≈ Á∂ Ï≈Ú‹±Á ’¬∆ ¡≈Ë≈ Ù≈«ÓÒ ‘È «‹È∑ª Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ √ß’‡’≈Ò∆È «ÚÚ√Ê≈Úª
Á∆ «ÚËÓ≈ÈÂ≈ ¡Â∂ «¬È∑ª Á∂ ‹≈∆ «‘‰ ˘ ·∆’ ·«‘≈«¬¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ ’¬∆ «ÚÁÚ≈Ȫ ÚæÒØ∫ Ì≈ Á∂ ≈Ù‡∆
«‘æ √πæ«÷¡≈, √«ÊÂ≈ ¡Â∂ √πæ«÷¡≈ Ò¬∆ «¬È∑ª «ÚÚ√Ê≈Úª ˘ ˜±∆ ’≈ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª ÚæÒØ∫ «¬È∑ª ˘
·∆’ ·«‘≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛Õ
√ß«ÚË≈È Á∂ «¬√ Ì≈◊ Á∂ √ÓÊ’ª ÚæÒØ∫ ‘∂· «Ò÷∂ «Ú⁄≈ «ÁæÂ∂ ◊¬∂ ‘È-
A. «¬«Â‘≈«√’ ˜±ª (Historical Necessity): Ì≈ Á∂ «¬«Â‘≈√ ÂØ∫ ÍÂ≈ Òæ◊Á≈ ˛ «’ «¬’ ’Ó˜Ø ’∂∫Á
√æÂ≈ ‘Ó∂Ù≈ ¡√«ÊÂ≈ ¡Â∂ «Ú÷ø ‚È Á≈ ’≈È Ï‰Á∆ ‘∆ √∆Õ ≈Ù‡∆ √ß’‡ ”Â∂ ¡≈Í≈Â’≈Ò∆È √«ÊÂ∆¡ª «Úæ⁄
≈Ù‡ Á∆ √«ÊÂ≈ ¡Â∂ √πæ«÷¡≈ Á∂ Ò¬∆ √ß’‡’≈Ò «ÚÚ√Ê≈Úª Á≈ √ß«ÚË≈È «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ «¬’
«¬«Â‘≈«√’ ˜± ˛Õ √ß’‡’≈Ò ÁΩ≈È Ù’Â∆¡ª Á∂ «¬’ ‘æÊ «Úæ⁄ ’∂∫Á« ’∆Â∂ ‹≈‰ ˘ Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂
¡÷ø‚Â≈ Á∂ ¡≈Ë≈ ”Â∂ Í÷‰ª ˜±∆ ˛Õ «¬È∑ª «ÚÚ√Ê≈Úª √ÏøË∆ Ùz∆ Ú∆. ¡ÀµÈ. Ùπ’Ò≈ Á≈ √πfi≈¡ ·∆’ ˛, ““«¬È∑ª
«ÚÚ√Ê≈Úª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ Ì≈Â∆ «¬«Â‘≈√ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ ’È≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ ’Á∂ Ú∆ ’∂∫Á∆ Ù’Â∆ ’Ó˜Ø ‘ج∆
√∆ ª Ì≈ ˘ Ó≈Û∂ «ÁÈ Á∂÷‰∂ ͬ∂ √∆Õ””
B. «Ú¡’Â∆Ú ¡«Ë’≈ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ≈Ù‡∆ √πæ«÷¡≈ «˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ (National Security is more
important than Individual Rights): «’√∂ Ú∆ Á∂Ù Á∂ ≈Ù‡ «‘æ √Ú¿πµ⁄ ‘πßÁ∂ ‘È ¡Â∂ «¬È∑ª Á∆ æ«÷¡≈ Ò¬∆
«Ú¡’Â∆ Á∂ ¡«Ë’≈ª ¡Â∂ √πÂßÂÂ≈ ”Â∂ Ø’ Ò◊≈¬∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ ≈Ù‡∆ √ß’‡ ÁΩ≈È ¡«‹‘∆¡ª Ø’ª √Ì ÂØ∫
«˜¡≈Á≈ Ó‘æÂÚͱÈ ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ √ßÿÚ≈Á ÏÈ≈Ó ¬∂’≈ÂÓ’Ú≈Á Á≈ ÓπæÁ≈ Ú∆ Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈
Á∂ ¡æ◊∂ Ó‘æÂÚͱÈ È‘∆∫ «‘ßÁ≈Õ √ßÿÚ≈Á ‹ª ¬∂’≈ÂÓ’Â≈ Á∂Ù Á∆ ¬∂’Â≈ ¡Â∂ ¡÷ø‚Â≈ Á∂ Ï≈¡Á Á∆¡ª ◊æÒª
‘ÈÕ ““‹∂’ Ì≈ ‘∆ È‘∆∫ ‘∂◊≈ ª «‹¿»∫Á≈ ’Ω‰ ‘∂◊≈ ¡Â∂ ‹∂’ Ì≈ «‹¿»∫Á≈ ˛ ª Ó∂◊≈ ’Ω‰?”” «’™«’
Ï≈‘Ò∂ ¡Â∂ ¡ßÁÒ∂ ÷«¡ª ÂØ∫ Á∂Ù Á∆ æ«÷¡≈ Á∆ Ùπ±¡≈Â∆ «˜ßÓ∂Ú≈∆ ’∂∫Á Á∆ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ √ß’‡’≈Ò √«ÊÂ∆
ÂØ∫ «È͇‰ Ò¬∆ «¬√ ˘ «ÚÙ∂Ù Ù’Â∆¡ª Á∂‰≈ ͱÈ ±Í «Úæ⁄ ·∆’ ˛Õ «‹Ú∂∫ «’ ‚≈. ¡ßÏ∂Á’ È∂ «’‘≈ √∆ «’ ““«¬‘
’∂ÚÒ ’∂∫Á ‘∆ ˛ ‹Ø √ªfi∂ ¿πÁ∂Ù ”Â∂ √Óπæ«⁄ ±Í «Úæ⁄ Á∂Ù Á∂ ¡≈Ó «‘æª Ò¬∆ ’ßÓ ’ √’Á≈ ˛Õ √ß’‡’≈Ò «Úæ⁄
’∂∫Á ˘ «˜¡≈Á≈ Ù’Â∆¡ª Á∂‰ Á≈ ¡Ω«⁄ÂÔ «¬√ «Ú⁄≈ «Úæ⁄ ¤π«Í¡≈ ˛Õ””
C. Â≈È≈Ù≈‘∆ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ Á∆¡ª Ï‘π ÿæ‡ √ßÌ≈ÚÈ≈Úª (Little Chance for Authoritarianism): √ß«ÚË≈È ¡Èπ√≈
’ج∆ Ú∆ «¬’ «Ú¡’Â∆ √ß’‡’≈Ò∆È «ÚÚ√Ê≈Úª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò È‘∆∫ ’ √’Á≈Õ «¬‘ Ù’Â∆¡≈ ≈Ù‡ ˘ «ÁæÂ∆¡ª
◊¬∆¡ª ‘È, «‹È∑ª Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ¿π‘ ’∂ÚÒ ÓßÂ∆ Óß‚Ò Á∆ √Ò≈‘ È≈Ò ‘∆ ’ √’Á≈ ˛ ‹Ø «’ ÒØ’Âß«Âz’ „ß◊
È≈Ò √Ê≈«Í «˜ßÓ∂Ú≈ √ß√Ê≈ ‘πßÁ∆ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ √ß’‡’≈Ò∆È √«ÊÂ∆ √ß√Á Á∆ ÓȘ±∆ È≈Ò ‘∆ Ò≈◊± «‘
√’Á∆ ˛Õ «¬‘ «ÚÚ√Ê≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ‹ª ÓßÂ∆ Óß‚Ò ˘ Â≈È≈Ù≈‘ Ï‰È ÂØ∫ Ø’Á∆ ˛Õ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 75