Page 97 - DPOL102_INDIAN_POLITICAL_SYSTEM_PUNJABI

Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ «ÚÚ√Ê≈

È؇ (’) ≈‹ √Ì≈ ¡Â∂ ÒØ’ √Ì≈ ÁØÚ∂∫ «ÓÒ ’∂ ≈Ù‡ÍÂ∆ ”Â∂ √ß«ÚË≈È Á≈ ¿π¶ÿ‰ ’È Á≈ ÁØÙ Ò◊≈ ’∂ ¿π√
”Â∂ Ó‘≈«ÌÔØ◊ Á≈ Óπ’æÁÓ≈ ⁄Ò≈ √’Á∆ ˛Õ
(÷) ≈‹ √Ì≈ √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ‹ª ¿πµ⁄ ¡Á≈Ò Á∂ ‹æ‹ ˘ ‘‡≈¿π‰ Ò¬∆ «ÚÙ∂Ù Íz√Â≈Ú Í≈√ ’ √’Á∆
˛Õ
(◊) ¿πµÍ-≈Ù‡ÍÂ∆ ”Â∂ ÁØÙ ’∂ÚÒ ≈‹ √Ì≈ «Úæ⁄ ‘∆ Ò◊≈¬∂ ‹≈ √’Á∂ ‘ÈÕ
(ÿ) «¬‘ ’πfi ¿πµ⁄ ¡«Ë’≈∆¡≈ «‹Ú∂∫ «’ ¡‡≈È∆ ‹ÈÒ ¡≈Î «¬ß‚∆¡≈, ’߇ØÒ ¡Â∂ ¡≈‚∆‡ ‹ÈÒ,
Óπæ÷ ⁄؉ ¡≈ÔØ◊ ¡≈«Á ˘ ‘‡≈¿π‰ Á∂ Ò¬∆ Ú∆ Íz√Â≈Ú Í≈√ ’ √’Á∆ ˛Õ
G. Îπ‡’Ò Ù’Â∆¡ª (Miscellaneous Powers): ¿πÍÔπ’ ْÂ∆¡ª ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈, ≈‹ √Ì≈, ÒØ’ √Ì≈ È≈Ò
«ÓÒ ’∂ ‘∂· «Ò÷∂ ’ßÓ √ßÔπ’ ±Í «Úæ⁄ ͱ∂ ’Á∆ ‘À:
(’) ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ ‹≈∆ ’∆Â∂ ◊¬∂ ¡≈Á∂Ùª Á∆ ÓȘ±∆ ’È≈
(÷) √ß’‡’≈Ò √«ÊÂ∆ Á∆ ÿØÙ‰≈ Á∆ ÓȘ±∆ ’È≈Õ
(◊) √Ú¿πµ⁄ ¡Á≈Ò ¡Â∂ ¿πµ⁄ ¡Á≈Òª Á∂ ¡«Ë’≈ ÷∂Â «Úæ⁄ Í«ÚÂȪ È≈Ò √Ïß«Ë «ÏæÒ Í≈√
’È Á∆ Ù’Â∆Õ
(ÿ) ÒØ’ √Ì≈ ¡Â∂ ≈‹ √Ì≈ Á∆ ÓÀ∫Ï«ÙÍ Ò¬∆ ÔØ◊Â≈Úª «Úæ⁄ Í«ÚÂÈ ’È Á∆ Ù’Â∆Õ
H. ≈‹ √Ì≈ Á∆¡ª «ÚÙ∂Ù Ù’Â∆¡ª (Special Powers of Rajya Sabha): ≈‹ √Ì≈ ˘ √Ω∫Í∆¡ª ◊¬∆¡ª ’πfi
«ÚÙ∂Ù Ù’Â∆¡ª Á≈ «Ï¿»≈ «¬√ Â∑ª ˛ :
(i) ≈‹ √±⁄∆ Á∂ «’√∂ «ÚÙ∂ ˘ ≈Ù‡∆ Ó‘æÂÚ Á≈ «ÚÙ∂ ÿث٠’È Á∆ Ù’Â∆ (The Power to declare a Subject
of State List as a Subject of National Importance): ¡Èπ¤∂Á BDI ¡Ë∆È ≈‹ √Ì≈ ”⁄ Ù≈«ÓÒ ÓÀ∫Ïª
Á∂ ÁØ-«Â‘≈¬∆ Ï‘πÓ È≈Ò Íz√Â≈Ú Í≈√ ’’∂ ≈‹ √±⁄∆ Á∂ «’√∂ Ú∆ «ÚÙ∂ ˘ ≈Ù‡∆ Ó‘æÂÚ Á≈ «ÚÙ≈ ÿØ«ÙÂ
’ √’Á∆ ˛Õ ¡«‹‘∂ Íz√Â≈Ú Á∂ ÎÒ√±Í √ßÿ∆ √ß√Á ¿π√ «ÚÙ∂ Á∂ √ÏßË «Úæ⁄ «¬’ √≈Ò Á∂ √Ó∂∫ Ò¬∆ ’≈˘È ω≈
√’Á∆ ˛Õ ¡«‹‘≈ Íz√Â≈Ú ≈‹ √Ì≈ ÚæÒØ∫ ‘∂’ √≈Ò Ú≈-Ú≈ Í≈√ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Á±√∂ ÙÏÁª «Úæ⁄, ≈‹
√Ì≈ Ë≈≈ BDI ¡Ë∆È ’ج∆ Íz√Â≈Ú Í≈√ ’Á∆ ˛ Â≈ √Ïß«Ë ≈‹ «ÚÙ∂ «¬’ √≈Ò Á∂ Ò¬∆ √ªfi≈ «ÚÙ∂ ω ‹ªÁ≈
‘ÀÕ «¬√ ”Â∂ √ßÿ∆ √ß√Á ’≈˘È-«ÈÓ≈‰ ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª ≈‹ √Ì≈ Á∂ ’ØÒ √Ë≈‰ √Ó∂∫ Á∂ ÁΩ≈È «’√∂ Ú∆
≈‹ Á∂ «ÚÙ∂ ˘ √ßÿ∆ √ß√Á Á∂ «ÚË≈È’ ¡«Ë’≈ ÷∂Â «Úæ⁄ Ù≈«ÓÒ ’È Á∆ «ÚÙ∂Ù Ù’Â∆ Íz≈Í ˛Õ
(ii) «’√∂ ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ‹ª √Ó≈ÍÂ∆ È≈Ò √Ïß«Ë ْÂ∆ (Power in respect of Creation of
Abolition of an All India Service): √ß«ÚË≈È Á∂ ¡Èπ¤∂Á CAB Á∂ ¡Èπ√≈ ≈‹ √Ì≈ B/C Ï‘πÓ È≈Ò «¬’
Íz√Â≈Ú Í≈√ ’’∂ «¬’ ‹ª «¬’ ÂØ∫ «˜¡≈Á≈ ÈÚ∆∫ ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈Úª Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ ’ √’Á∆ ˛Õ «¬√∂ Â∑ª
≈‹ √Ì≈ «’√∂ «ÚËÓ≈È ¡«÷Ò Ì≈Â∆ √∂Ú≈ ˘ Ìß◊ Ú∆ ’ √’Á∆ ˛Õ

(iii) ÒØ’ √Ì≈ Á∂ Ìß◊ ‘؉ Á∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄, ≈‹ √Ì≈ ≈Ù‡ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ √ß’‡’≈Ò∆È Ù’Â∆¡ª Á∂ «¬√Â∂Ó≈Ò ”Â∂
ÒØ’ÂßÂ∆ „ß◊ È≈Ò Ø’ Ò◊≈¿π‰ Á∂ ÔØ◊ ‘πßÁ∆ ˛Õ ÒØ’ √Ì≈ Á∆ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ √ß’‡’≈Ò Á∆ ÿØÙ‰≈ ˘ ≈‹
√Ì≈ ÚæÒØ∫ √Ú∆’≈ ’Ú≈¬∂ ‹≈‰ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ‘ÀÕ
(iv) ’∂ÚÒ ≈‹ √Ì≈ ‘∆ Ì≈ Á∂ ¿πµÍ-≈Ù‡ÍÂ∆ ˘ ‘‡≈¿π‰ Á≈ Íz√Â≈Ú Í∂Ù ’ √’Á∆ ˛Õ

≈‹ √Ì≈ Á∆ √«ÊÂ∆ (Position of the Rajya Sabha)
≈‹ √Ì≈ Á∆ Ù’Â∆¡ª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ È≈Ò «¬’ ◊æÒ √≈‘Ó‰∂ ¡≈™Á∆ ˛ «’ «¬‘ È≈ ª «Ïz«‡Ù ‘≈¿»√ ¡≈Î Ò≈‚
Á∂ Ï≈Ï «¬’ √‹≈Ú‡∆ √ÁÈ ˛ ¡Â∂ È≈ ‘∆ ¡Ó∆’∆ √∆È∂‡ Á∂ Ï≈Ï «¬’ Ï‘π ْÂ∆Ù≈Ò∆ √ÁÈ ˛Õ «¬√ Á∆
√«ÊÂ∆ «¬È∑ª ÁØÚª «Ú⁄’≈ Ú≈Ò∆ ‘ÀÕ «¬‘ ÒØ’ √Ì≈ Á≈ Íä≈Úª È‘∆∫ ˛ Í ÒØ’ √Ì≈ Á∂ Ï≈Ï Ù’Â∆Ù≈Ò∆ Ú∆
È‘∆∫ ˛Õ ‘π‰ √ßÿ∆ √ß√Á Á∂ ¿πÍÒ∂ √ÁÈ ‘؉ Á∂ È≈Â∂ ≈‹ √Ì≈ ˘ ÒØ’ √Ì≈ È≈ÒØ∫ ÿæ‡ Ù’Â∆¡ª «ÁæÂ∆¡ª ◊¬∆¡ª
‘È Í «¬√ Á∂ È≈Ò ‘∆ «¬‘ Ú∆ ‹≈‰ ÒÀ‰≈ ˜±∆ ˛ «’ √ß«ÚË≈È ÚæÒØ∫ ≈‹ √Ì≈ ˘ ‹Ø ̱«Ó’≈ «ÁæÂ∆ ◊¬∆ ˛, ¿π‘
’≈Î∆ Ó‘æÂÚͱÈ ˛Õ «¬√ ÂØ∫ ’ج∆ «¬È’≈ È‘∆∫ «’ ÒØ’ √Ì≈ Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ≈‹ √Ì≈ ’Ó˜Ø √ÁÈ ‘À, ’¬∆

90 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY