Page 10 - DSOC101_Fundamentals of Sociology-Punjabi

«¬’≈¬∆ñA: √Ó≈‹Ù≈√Â : «¬’ ‹≈‰’≈∆

È؇

È؇√ Ú≈‚ (Ward) Á∂ ¡Èπ√≈ ““√Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ «Ú«◊¡≈È ˛Õ””

«◊«‚ß◊√ (Giddings) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈‹ Á≈ «Ú«◊¡≈È’ ¡«Ë¡ÀÈ ˛Õ”” Âπ√∆∫ ‘∆ ¡ßÈÔßÂ «Ò«÷¡≈
˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈‹ Á≈ «¬’ √Ó◊z«‘ «¬’≈¬∆ Á∂ ±Í «Úæ⁄ «ÚÚ√«Ê Úȉ ¡Â∂ «Ú¡≈«÷¡≈ ˛Õ
˙‚Ó (Odum) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ù≈√Â ¿π‘ «Ú«◊¡≈È ˛ ‹Ø √Ó≈‹ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈ ˛Õ”” «¬È∑ª Íz∆Ì≈Ù≈Úª
Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬‘ ª √ÍæÙ‡ ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈‹ Á≈ «Ú«◊¡≈È’ ¡«Ë¡ÀÈ ˛, Ízß± «¬æÊ∂ «¬’ √πÌ≈«Ú’ ÍzÙÈ
¿πµ·Á≈ ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â «’√ √Ó≈‹ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈ ‘À-ÓÈæπ÷∆ √Ó≈‹ Á≈ ‹ª ÍÙ± √Ó≈‹ Á≈ ‹ª ÁØȪ Á≈Õ
«¬æÊ∂ √≈˘ «¬‘ √ÍæÙ‡ ÂΩ ”Â∂ √Ófi ÒÀ‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â Á∂ ¡Ë∆È ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ’∆Â≈
‹ªÁ≈ ˛Õ ‹∆. ‚ß’È «Ó⁄∂Ò (G. Duncan Mitchell) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ù≈√Â ÓÈπæ÷∆ √Ó≈‹ Á∂ ⁄È≈ÂÓ’ Íæ÷ª
(Structural Aspects) «ÚÚ‰≈ÂÓ’ ¡Â∂ «ÚÙÒ∂Ù‰≈ÂÓ’ Ù≈√Â ˛Õ””

A.A.B √Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄
«¬æÊ∂ ’πfi «ÚÁÚ≈Ȫ È∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ √Ó≈‹ Á≈ «Ú«◊¡≈È Óß«È¡≈ ˛, ¿µπÊ∂ ’πfi ‘Øª È∂ «¬√ ˘ √Ó≈«‹’ √Ïß˪
Á≈ «ÚÚ√Ê ¡«Ë¡ÀÈ «’‘≈ ˛, Ò∂«’È √Ó≈‹ Á∂ «Ú«◊¡≈È ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ «Úæ⁄ ’ج∆ ¡ßÂ È‘ƒ
˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ ÍzÏßË ˘ ‘∆ √Ó≈‹ Á∂ È≈Ó È≈Ò ÏπÒ≈«¬¡≈ «◊¡≈ ‘∂Õ √Ó≈‹Ù≈√Â
˘ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ Óßȉ Ú≈Ò∂ ÍzÓπæ÷ «ÚÁÚ≈Ȫ Á∆¡ª Íz∆Ì≈Ù≈Úª «¬√ Â∑ª ‘È:
ÓÀ’≈¬∆Ú ¡Â∂ Í∂‹ (Maciver and Page) Á∂ ¡Èπ√≈, ““Ø√Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ ˛, √Ïß˪
Á∂ «¬√ ‹≈Ò ˘ ¡√∆∫ √Ó≈‹ ’«‘ßÁ∂ ‘ªÕ ¡≈͉∂ ¡ÈÔßÂ «Ò«÷¡≈ ˛, ““√Ó≈«‹’ √ÏßË «√Î √Ó≈‹Ù≈√Â Á∆
«ÚÙ∂-Ú√± ˛Õ””
’Ô±Ï (J.F. Cuber) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ù≈√Â ˘ ÓÈπæ÷∆ √Ïß˪ (Human relationships) Á∂ «Ú«◊¡≈È’
«◊¡≈È Á∆ Ù≈÷≈ Á∂ ±Í «Úæ⁄ Íz∆Ì≈«Ù ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ””
ÓÀ’√ Ú∂Ï (Max Weber) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ù≈√Â ÍzË≈È ÂΩ ”Â∂ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ ¡Â∂ «¥Â∆¡ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ˛Õ””
«¬√∂ Â∑ª Á∂ «Ú⁄≈ª ˘ Íz◊‡ ’Á∂ ‘ج∂ Ú≈È Ú∆‹ (Von Wiese) È∂ «Ò«÷¡≈ ˛, ““√Ó≈«‹’ √ÏßË ‘∆ √Ó≈‹Ù≈√Â
Á∆ «ÚÙ∂-Ú√± Á≈ «√Î «¬’ Ú≈√«ڒ ¡Ë≈ ˛Õ””
¡≈ÈØÒ‚ ¡ÀÓ. Ø‹ (Arnold M. Rose) Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ù≈√Â ÓÈπæ÷∆ √Ïß˪ Á≈ «Ú«◊¡≈È ˛Õ””
¿πÍØ’Â Íz∆Ì≈Ù≈Úª ÂØ∫ √ÍæÙ‡ ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â «¬’ ¡«‹‘≈ «Ú«◊¡≈È ˛ ‹Ø √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á≈ «ÚÚ«√ÊÂ
¡«Ë¡ÀÈ ’Á≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á∂ ‹≈Ò ˘ ‘∆ √Ó≈‹ «’‘≈ «◊¡≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ ÍÃ≈√Í«’ ‹≈◊±’Â≈ (Mutual
Awareness) ¡Â∂ √ßÍ’ (Contact) Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª ¡Â∂ √Ó±‘ª Á∂ È≈Ò ¡‰«◊‰Â √Ó≈«‹’
√ÏßË √Ê≈«Í ’Á≈ ˛Õ ‹ÁØ∫ ¡È∂’ «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó±‘ Úæ÷-Úæ÷ «¬’≈¬∆¡ª Á∂ ±Í «Úæ⁄ «¬’-Á±√∂ Á∂ È≈Ò
√Ïø«Ë ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È, ÂÁ «¬È∑ª √Ïß˪ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‹Ø ’πfi ωÁ≈ ˛, ¿π‘∆ “√Ó≈‹ (Society) ’‘≈™Á≈ ˛Õ ¡«‹‘∂
√Ó≈‹ ‹ª √Ó≈«‹’ √Ïß˪ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ √Ó≈‹Ù≈√Â Á≈ ¡Ë∆È ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ

A.A.C √Ó≈‹Ù≈√Â √Ó±‘ª Á∂ ¡«Ë¡ÀÈ Á∂ ±Í «Úæ⁄
ÈØÏ√, ‘≈«¬È ¡Â∂ ÎÒ∂«Óß◊ Á∂ ¡Èπ√≈, ““√Ó≈‹Ù≈√Â √Ó±‘ª «Úæ⁄ ÒØ’ª Á≈ «Ú«◊¡≈È’ ¡Â∂ «ÚÚ√«Ê ¡«Ë¡ÀÈ
˛Õ”” «¬√ Á≈ Ì≈Ú ˛ «’ √Ó≈‹Ù≈√Â «ÚÚ‘≈ Á∂ ¿πÈ∑ª ÍzÂ∆Ó≈Ȫ ÚæÒ «Ë¡≈È «ÁßÁ≈ ‘∂ ‹Ø √ß◊«·Â √ÓπÁ≈«¬¡ª «Úæ⁄
«‘‰ Ú≈Ò∂ ÒØ’ª «Úæ⁄ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‹≈È√È (Johnson) È∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ √Ó≈«‹’ √Ó±‘ª Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ Óß«È¡≈
˛Õ Âπ‘≈‚∂ ‘∆ ÙÏÁª «Úæ⁄, ““√Ó≈‹Ù≈√Â √Ó≈«‹’ √Ó±‘ª Á≈ «Ú«◊¡≈È ˛...√Ó≈«‹’ √Ó±‘ √Ó≈«‹’ ¡ßÂ:«¥¡≈Úª
Á∆ ‘∆ «¬’ «ÚÚ√Ê≈ ˛Õ”” Âπ‘≈‚∂ «ÈÙ«⁄ ‘æÒ ”Â∂ Ú∆ È‘∆∫ Í‘πß⁄ √’‰◊∂ ¡Â∂ √Ó≈‹Ù≈√Â ˘ √Ó≈«‹’ √Ó±‘ª
Á≈ «Ú«◊¡≈È Óß«È¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ √Ó≈«‹’ √Ó±‘ Á≈ ¡Ê ‹≈È√È Á∂ ¡Èπ√≈ ’∂ÚÒ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ √Ó±‘
È≈Ò È‘∆∫ ‘Ø ’∂ «Ú¡’Â∆¡ª Á∂ ÓæË ÍÀÁ≈ ‘؉ Ú≈Ò∆ ¡ßÂ:«’z¡≈Úª Á∆ «ÚÚ√Ê≈ È≈Ò ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆ ‹ÁØ∫

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 3