Page 115 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

À
∂
∂
∂
È؇ 9.5 Ù’Â∆ ” Ӓ√ ÚÏ Á «Ú⁄≈ (Thoughts of Max Weber about Power)
ÓÀ’√ Ú∂Ï È∂ Ù’Â∆ Á∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ «ÁøÁ∂ ‘ج∂ «’‘≈ ˛ «’-““Ù’Â∆ Ï‘π √≈∂ ÒØ’ª ÚæÒØ∫ √Ó»«‘’ «’«¡≈ Á∂ ˜∆¬∂
¡≈͉∆¡ª «¬æ¤≈Úª ˘ Í»≈ ’È≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ ¿πÈ∑ª ÒØ’ª Á∂ «ÚØË Á∂ Ï≈Ú‹»Á ‘πøÁ≈ ˛ ‹Ø «¬√ «’«¡≈ «Úæ⁄ √ªfi∂Á≈
‘ÈÕ”” «¬√ Â∑ª ÍÃ∆Ì≈«Ù ’È È≈Ò Ù’Â∆ Á≈ ÓÂÒÏ Á»√«¡ª ”Â∂ Ù≈√È ˛Õ Ì≈Ú «¬‘ «’ Ù’Â∆ √Ó≈«‹’ √ÏøË
Á≈ ‘∆ »Í ˛Õ ’ج∆ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ¡Ò◊≈Ú «Úæ⁄ Ù’Â∆ È‘ƒ æ÷ √’Á≈Õ ““«¬‘ Ù’Â∆ Á∆ «Ú¡≈Í’ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ˛Õ «¬√
Á≈ ÍÃÌ≈Ú ‹∆ÚÈ Á∂ ‘∂’ ¿πÓ Ú◊ ”Â∂ «Á÷≈¬∆ «ÁøÁ≈ ˛Õ «¬√ Á∆ ÁıÒ¡øÁ≈˜∆ Ïæ«⁄¡ª Á∂ Ó≈Â≈-«ÍÂ≈ ÚæÒØ∫
Ïæ«⁄¡ª ˘ ÿ∂¨ «√æ«÷¡≈ Á∂‰ ÂØ∫ ÒÀ ’∂ «Ú«Á¡≈Ò≈ «Úæ⁄ «√æ«÷¡’ ÚæÒØ∫ ¡ÈπÙ≈√È Ò≈◊» ’È ¡Â∂ ÍÃÏøË’ ÚæÒØ∫ ¿π√
«Ó‘È Á∆ Ù’Â∆ ˘ ’øÓ Á∂‰ «Úæ⁄ ‘πøÁ≈ ˛ ‹Ø ≈‹È∆«Â’ ÁÒ «Úæ⁄ «ÚË≈«¬’≈ Á≈ ’øÓ ’Á∂ ‘ÈÕ ‘∂’ Ó≈ÓÒ∂
«Úæ⁄ «¬’ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘ ’ØÒ «¬øÈ∆ Ù’Â∆ ‘πøÁ∆ ˛ «’ Á»√∂ ¿π√ Á∆¡ª «¬æ¤≈Úª Á≈ Í≈Ò‰ ’ √’‰Õ Ï‘πÂ
√≈∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ «Ú⁄≈ «ÁøÁ∂ ‘È «’ ≈‹È∆«Â’ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ Ó؇∂ ¡ʪ «Úæ⁄ Ù’Â∆ Á≈ ¡«Ë¡ÀÈ ˛Õ””
Ù’Â∆ Á∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ ¿π√ «Ú⁄≈ Á∆ ÍÃÂ∆«ÈËÂ≈ ’Á∆ ˛ ‹Ø ““Ù’Â∆ È≈Ò √Ïø«Ë ¡⁄-ÔØ◊ Á∆ Ë≈È≈”” Á∂ »Í
«Úæ⁄ ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ ’≈È «¬‘ ˛ «’ Ú∂Ï Á∂ ¡Èπ√≈ ‹Ø Ù’Â∆ √øÍÈ ‘πøÁ∂ ‘È, ¿π‘ Á»√«¡ª Á∆ ’∆Ó ”Â∂
Ù’Â∆ √øÍÈ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ ‹∂’ ’πfi Ù’Â∆ æ÷Á∂ ‘È Âª Á»√∂ È‘ƒÕ ¡øÁÒ∂ «‘æ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ «¬‘ ˛ «’ Ù’Â∆ Á∆
’πæÒ Ó≈Â≈ ¡⁄ ‘πøÁ∆ ˛Õ

‡≈√’ ÚÂÓ≈È Ì≈Â∆ ≈‹È∆«Â’ ÍÃ∆÷‰ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ Ù’Â∆ ¡Â∂ √æÂ≈ ˘ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ’∂
√Ófi≈˙Õ

9.6 ‡≈Ғ؇ Í≈√ø√ Á∂ «Ú⁄≈ : Ù’Â∆ √ÏøË∆ ⁄≈ √Ó≈’ÒÈ ¿πÍ≈◊Ó
(Thoughts of Talcott Parsons : Integral Approach of Power)

Á»√∂ Í≈√∂ ‡≈Ғ؇ Í≈√ø√ È∂ Ù’Â∆ Á∂ ““¡⁄ √Ó≈’ÒÈ”” «Ú⁄≈ ˘ √Ú∆’≈ È‘ƒ ’∆Â≈Õ ¿π√ Á∆ «ÁzÙ‡∆ «Úæ⁄
Ù’Â∆ «’√∂ «Ú¡’Â∆ ‹ª √Ó»‘ ’ØÒ È‘ƒ, ÏÒ«’ Í»∂ √Ó≈‹ ’ØÒ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª «¬‘ √Ó≈«‹’ Ù’Â∆, √Ó≈‹
Á∆ Ù’Â∆-√ÓæÊ≈ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘πøÁ∆ ˛, «‹√ È≈Ò Óø«˜Ò Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ Ù’Â∆ ™È∆ «˜¡≈Á≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬‘
«Ú⁄≈ ’Á∂-’Á∂ Ù’Â∆ Á∆ ⁄-√Ó≈’ÒÈ Ë≈È≈ Á∂ È≈Ó ”Â∂ ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ Ù’Â∆ √«Ê È‘ƒ «‘øÁ∆ ¡Â∂
«¬‘ ÿæ‡Á∆ ‹ª ÚæËÁ∆ «‘øÁ∆ ˛Õ
Ù’Â∆ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ Í≈√ø√ Á∂ «Ú⁄≈ √Ó≈‹ √ÏøË∆ ¿πÈ∑ª Á∂ √Ë≈‰ «√˪ ”Â∂ ¡Ë≈« ‘ÈÕ ¿π‘ «¬‘ «Ú⁄≈
√Ó≈‹ Á∂ «ÁÒ Á∂ √Ó≈‹√Ô È≈Ò «¬√ ¡Ë≈ ”Â∂ ÍÃ≈Í ’Á∂ ‘È «’ ÓπæÒ √Ó≈‹ Ò¬∆ ˜»∆ ˛Õ Á»√≈ ⁄È
√Ë≈‰ Óø«˜Ò Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ ˛ ‹Ø √≈∂ ‘≈«√Ò ’ √’Á∂ ‘ÈÕ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ Á∆ Ù’Â∆ ¿π√ ‘æÁ ”⁄ Ù≈«ÓÒ ‘πøÁ∆
˛, «‹√ ‘æÁ Âæ’ ¿π‘ ¿πÈ∑ª Óø«˜Òª Í≈¿π‰ «Úæ⁄ √ÓæÊ ‘πøÁ∆ ˛, «‹øÈ∂ ÚË∂∂ ÔØ◊ ÒØ’ «¬√ Óø«˜Ò ˘ Í≈™Á∂ ‘È,
√Ó≈‹ ’ØÒ ™È∆ ÚË∂∂ Ù’Â∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ Í≈√ø√ «¬‘ Ú∆ ÓøÈÁ∂ ‘È «’ «’™«’ Óø«˜Ò √Ó»«‘’ »Í «Úæ⁄ ¡Í‰≈¬∂
‹ªÁ∂ ‘È, «¬√ Ò¬∆ √Ó≈«‹’ √æÂ≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò «’√∂ ÂÏ’∂ Á∂ «‘æª Á∆ Í»Â∆ Ò¬∆ È‘ƒ, ÏÒ«’ √Ó»«‘’Â≈ Á∂
«‘æª ˘ ÚË≈¿π‰ Ò¬∆ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ
Íæ¤Ó∆ ÍË≈ÂøÂ «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆ Á∂ ¡Ë≈ Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ Í≈√ø√ Á∂ «Ú⁄≈ ≈‹È∆«Â’ Ù’Â∆
Á∆ Íë’Â∆ Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ Ú«ÙÙ‡ «ÈÁÙÈ ˛Õ ¿π‘ ’«‘øÁ∂ ‘È, ““≈‹È∆«Â’ √‘≈«¬Â≈ Ù’Â∆ Á∆ √Ë≈‰ ÓȘ»∆
Á∂ »Í «Úæ⁄ √Ú∆’≈ ’∆Â∆ ‹≈‰∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ ‹∂’ ¿π‘ ⁄؉ª ”⁄ «‹æ «ÁÚ≈™Á∆ ˛ ª ≈‹È∆«Â’ ¡◊Ú≈¬∆ Á∆
√«ÊÂ∆ «¬’ ÏÀ∫’ Á∂ Ï≈Ï ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ Á»√∆¡ª ⁄؉ª ”⁄ ‘π‰ Âæ’ «¬’æ·∆ Ù’Â∆ ÷⁄ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ ÏÀ∫’
«Úæ⁄ πͬ∂ ‹Ó∑ª ’∆Â∂ ‹ªÁ∂ ‘È, √Ó≈‹ Á∂ ÒØ’ ≈‹È∆«Â’ ¡◊Ú≈¬∆ ’È Ú≈Ò∂ ’ØÒ Ù’Â∆ ‹Ó∑ª ’Á∂ ‘È, «‹√
Â∑ª ‹Ó∑ª ’È Ú≈Ò≈ ÏÀ∫’ ”⁄Ø∫ ¡≈͉∂ ÍÀ√∂ ’„Ú≈ √’Á≈ ˛, «¬√∂ Â∑ª ‹ÈÂ≈ Á»√∆¡ª ⁄؉ª «Úæ⁄ ≈‹È∆«Â’
È∂Â≈Úª ’ØÒØ∫ Ù’Â∆ Ú≈«Í√ ÒÀ √’Á∆ ˛Õ «¬√ ¡Ê «Úæ⁄ Ù’Â∆ Í»∂ √Ó≈‹ Á∂ ÓÀ∫Ïª ’ØÒ «‘øÁ∆ ˛, «‹Ú∂∫ «’ ‹Ó∑ª
ËøÈ ≈Ù∆ ”Â∂ ÏÀ∫’ √»Á «ÁøÁ≈ ˛, ¿π√∂ Â∑ª Ù’Â∆ Á∆ ÓȘ»∆ È≈Ò ‹ÈÂ≈ ˘ Î≈«¬Á∂ «ÓÒÁ∂ ‘È, «’™«’ «¬√ Á≈
«¬√Â∂Ó≈Ò √Ó»«‘’ Óø«˜Òª Á∆ ÍÃ≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ‘πøÁ≈ ˛Õ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Ù’Â∆ ÚæË √’Á∆ ˛Õ””
Ù’Â∆ Á∆ Íë’Â∆ ¡Â∂ «¬√Â∂Ó≈Ò Á∂ «ÚÙ∂ «Úæ⁄ Í≈√ø√ Á∂ «Ú⁄≈ª Á∆ ¡≈ÒØ⁄È≈ ‘ج∆ ˛Õ Í«‘Ò≈, Í≈√ø√ È∂ ¿πÈ∑ª
ÒØ’ª Á∂ ‹πÓ«Ò¡ª ˘ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∆Â≈ ˛ ‹Ø Ù’Á∆ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ¡Â∂ ¿πÍÌØ◊ ’È Ú≈Ò∂ ÒØ’ª ÚæÒØ∫ ÍÃÔπ’ ‘πøÁ≈ ˛Õ

108 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY