Page 15 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Úª

È؇ ‹ÈÓ «ÁøÁ≈ ˛Õ Áπ÷∆Ó «¬‘ Ú∆ ’«‘øÁ≈ ˛ «’ ‹È √ø«÷¡≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈, «Ó‘ÈÂ-Úø‚ ¡Â∂ «ÚÙ∂Ù∆’‰ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈
«Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈‹ ÂØ∫ ¡Òæ◊ ’Á∂ ‘ÈÕ «¬√ Â∑ª Áπ÷∆Ó Í«‘Ò≈ «Ú¡’Â∆ √∆, «‹√ È∂ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄
¡Ò◊≈Ú (Alienation) Á∆ Ë≈È≈ Á≈ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ ’∆Â≈Õ

π
æ
∂
æ
È؇√ Á÷∆Ó È ¡≈͉∆ ⁄È≈ “¡≈ÂÓ ‘«Â¡≈” «Ú⁄ ÓÈ÷ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ÈÚ∫ Í «Ú⁄ ÍÙ ’∆Â≈Õ «¬√
æ
æ
π
»
∂
∂
∂
ø
Â∫ Ï≈¡Á «¬‘ Ó«È¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ «’ «Ú¡’Â∆ ÓÈ«Ú«◊¡≈«È’, Í«’«Â’ ¡Â «Ú¡’Â∆◊Â
Ã
Ø
Ø
Ø
æ
’≈Ȫ Â∫ ¡≈ÂÓ ‘«Â¡≈ ’Á≈ ˛Õ
ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ √ÏøË∆ Áπ÷∆Ó Á∂ «Ú⁄≈ª Á≈ ¡≈÷∆ ÍÃ◊‡≈Ú≈ √≈˘ ¿π√ Á∆ «’Â≈Ï Ë≈«Ó’ ‹∆ÚÈ Á∂ Ùπ»¡≈Â∆
»Í «Úæ⁄ Á∂÷‰ ˘ «ÓÒÁ∆ ˛Õ Áπ÷∆Ó ’«‘øÁ≈ ˛ «’ √∆ ‘؉ Á∂ È≈Â∂ ª «Ú¡’Â∆ ¡Í«ÚæÂ ˛ Í «‹øÈ≈ ¿π‘
Ë≈«Ó’ √ø’∂ª (Symbols) Í«ÚæÂ Ú√»¡ª ¡Â∂ ¬∆ÙÚ Á∂ È∂Û∂ ‹ªÁ≈ ˛, Í«ÚæÂ ‘πøÁ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬‘ √æ⁄ ˛
«’ ÓÈπæ÷ ¬∆ÙÚ ”Â∂ «ÈÌ ˛ Í ¬∆ÙÚ ˘ Ú∆ ª ÓÈπæ÷ Á∆ ˜» ‘πøÁ∆ ˛Õ ¡◊ «Ú¡’Â∆ ÚæÒØ∫ ¬∆ÙÚ ˘
Ì∂∫‡, Í»‹≈ ¡Â∂ Ï«ÒÁ≈È È≈ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂ ª ¬∆ÙÚ Ó ‹≈Ú∂◊≈Õ ¬∆ÙÚ Á∆ Ë≈È≈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò Áπ÷∆Ó ÓÈπæ÷
Á∆ Ë≈È≈ ˘ Ú∆ «Ú√Ê≈ «ÁøÁ≈ ˛Õ ¿π‘ ÓøÈÁ≈ ˛ «’ ¡≈ÂÓ≈ ¡Â∂ √∆ ¡Òæ◊-¡Òæ◊ ‘È, ¿π‘ ¡≈ÂÓ≈ Á≈ √ÏøË
¬∆ÙÚ È≈Ò ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ ÓÈπæ÷ Á≈ ÓøÈ ¿π√ Á≈ ¡øÁÒ≈ ‹∆ÚÈ ˛Õ ÓÈπæ÷ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷∆ ◊π‰ ª ‘∆ «Ú’«√ ‘πøÁ∂ ‘È,
‹Á ¿π‘ ¡≈͉∂ ÓøÈ ˘ √Ó≈‹ Á∂ «Ë¡≈È «Úæ⁄ Ò◊≈™Á≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆ «¬’ Í≈√∂ ‘Ø ÒØ’ª «Úæ⁄ ÍÃÂ∆«’«¡≈ ÍÃ◊‡
’Á≈ ˛, Á»√∂ Í≈√∂ ¿π√ Á∆ ¡≈͉∆ √Ø⁄ Ú∆ ‘πøÁ∆ ˛Õ «¬√ Â∑ª «Ú¡’Â∆ Á≈ ¡≈ÂÓ (Self) ÷πÁ Á≈ ¡Â∂ √Ó≈‹
Á≈ «ÓÙ‰ ‘πøÁ≈ ˛Õ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ √ÏøË∆ Áπ÷∆Ó Á∂ «¬‘ «Ú⁄≈ ‘∆ ¡≈Ëπ«È’Â≈ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ «Ú⁄≈Ë≈≈Úª
«‹Ú∂∫ √ø’∂Â’ ¡Â∂ «’«¡≈Ú≈Á, ÍÃÿ‡È≈ Ù≈√Â ¡ÀÊÈØÓÀÊ‚ØÒ≈‹∆, Ó≈’√Ú≈Á, ÁøÁÚ≈Á ¡Â∂ ÈÚ-Ó≈’√Ú≈Á
Á∆ ȃ‘ ‘ÈÕ
1.8 ÍÃ’≈Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈
(Concept of Man in Functional Sociology)
Íë’«¡≈ÂÓ’ √Ó≈‹ Ù≈√Â «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ’¬∆ ÍæËª ”Â∂ Á∂«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «‹Ú∂∫ «Ú¡’Â∆ÂÚ
«ÈÓ≈‰ ¡Â∂ Ïæ⁄∂ Á∂ Í≈Ò‰-ÍØÙ‰ «Úæ⁄ Ùπ»¡≈Â∆ √ø√Ê≈Úª Á∆ Ì»«Ó’≈, √Ó≈«‹’ ⁄È≈ ¡Â∂ ÓÈπæ÷ Á∂ ÍÃ’≈,
⁄È≈ÂÓ’ ¡Ω«÷¡≈¬∆ ¡Â∂ «ÚØË Á∆ Ì≈ÚÈ≈ ÂØ∫ ÓÈπæ÷ Á≈ ¡Ò◊≈Ú ¡≈«ÁÕ Í≈√ø√, Ó‡È ¡Â∂ ‘ØÓÈ√ ¡≈«Á È∂
«¬È∑ª Ì≈Úª ”Â∂ «Ú⁄≈ ’∆Â≈ ˛Õ
Í≈√ø√ ¡≈͉∆ «’Â≈Ï `Social System’ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷ ˘ «¬’ Ò⁄’∆Ò∂ ⁄∂ÂøÈ ÍÃ≈‰∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ Á∂÷Á≈ ˛Õ ÓÈπæ÷
Ò⁄’∆Ò≈ ÍÃ≈‰∆ «¬√ »Í «Úæ⁄ ˛ «’ ¿π‘ Úæ÷-Úæ÷ Â∑ª Á∂ Ú≈Â≈ÚȪ, √ø√«¥Â∆¡ª ¡Â∂ √Ó≈«‹’ √«ÊÂ∆¡ª
ÂØ∫ ¡Èπ’»Ò ’ √’Á≈ ˛Õ ⁄∂ÂøÈ ÍÃ≈‰∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ «Ú¡’Â∆ ”⁄ «√æ÷‰ Á∆ √ÓæÊ≈ ˛Õ ¿π‘ √Ó≈«‹’ ÓπæÒª ˘
¡øÂ∆«¥Â ’’∂ ¿πÈ∑ª ˘ Ì»«Ó’≈Úª ¡Â∂ Á÷ÙÂ≈Úª «Úæ⁄ √ø√Ê≈«¥Â »Í «Úæ⁄ ÍÃ◊‡ ’ √’Á≈ ˛Õ «¬√ ’≈È
‘∆ √Ó≈‹∆’‰ ¡Â∂ √ø√Ê≈’‰ ÁØÚ∂∫ «ÈøÂ ÏæÒ ÍÃÁ≈È ’È Ú≈Ò∆¡ª Íë’«¡≈Úª ‘ÈÕ «Ú¡’Â∆ Á∆ Ì»«Ó’≈
«¬È∑ª ÁØÚª Íë’«¡≈Úª ˘ «ÈøÂ ‹ØÛÁ∆ ˛ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ «ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ «¬‘ ÁØÚ∂∫ Íë’«¡≈Úª Ó‘æÂÚÍ»È
Ì»«Ó’≈ «ÈÌ≈™Á∆¡ª ‘ÈÕ Í≈√ø√ ¡Ò◊≈Ú ¡Â∂ «ÈÔÓ‘∆‰Â≈ Á≈ Ú∆ Úȉ ’Á≈ ˛Õ Ì»«Ó’≈Úª Á≈ «ÈÙ∂ÁÍ»È
‘؉≈ ¡Ò◊≈Ú Á∆ √«ÊÂ∆ ˛ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ⁄È≈ Á∆ Ó»Ò ¡Ú√Ê≈ Á≈ ’πfi ¬∂’∆’È «ÈÔÓ‘∆‰Â≈ Á∆ √«ÊÂ∆
˛Õ Í≈√ø√ È∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ «ÚÚ√Ê≈ Á≈ Ú∆ Úȉ ’∆Â≈ ˛, ¿π‘ «Ú¡’Â∆ÂÚ ˘ ÓÈØ«Ú«◊¡≈«È’ √≈ÚÔÚ∆
«ÚÚ√Ê≈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò √Ó≈«‹’ √ø√«¥«Â’ «ÚÚ√Ê≈ È≈Ò ‹«È Ú∆ ÓøÈÁ≈ ˛Õ Í≈√ø√ Á∆ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ ¿π√
Á∆ «Ú¡’Â∆ÂÚ √«ÊÂ∆ È≈Ò ‹πÛ∆ ‘ج∆ ˛Õ Íë’«¡≈ÂÓ’ √Ó≈‹ Ù≈√Â È∂ ¡Ó∆’≈ √Ó≈‹ Ù≈√Â∆ Ó≈‡È Á≈
È≈Ó «ÚÙ∂Ù »Í «Úæ⁄ ÚȉÔØ◊ ˛Õ Ó≈‡È Á∆ ÓÈπæ÷ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ √ÏøË ÓÈπæ÷ Á∂ «ÚÊ◊≈Ó∆ ¡Èπ’»Ò Á∂ »Í «Úæ⁄
Ù≈«ÓÒ ˛Õ Ó≈‡È ÓøÈÁ≈ ˛ «’ ÓÈπæ÷ «ÚÊ◊Ó (Deviation) √Ó≈«‹’ ⁄È≈ ”Â∂ «ÈÌ ˛Õ «Ú¡’Â∆ È∂ ÍÃ≈‰∆
Ù≈√Â∆ «¬æ¤≈ (Impulses) ‘πøÁ∆ ˛, ¿π‘ √øÂπÙ‡∆ ⁄≈‘πøÁ∆ ˛Õ √Ó≈‹ «ÚÚ√Ê≈ ¿πÈ∑ª Á∆ Í»Â∆ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ ’Á∆ ˛Õ
ÓÈπæ÷ Á∆ ÍÃ≈‰∆ Ù≈√Â∆ «¬æ¤≈ ¿π√ ˘ √Ó∂∫-√Ó∂∫ ”Â∂ √Ó≈«‹’ ’ø‡ØÒ ˘ ÂØÛÈ Ò¬∆ ÍÃ∂« ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ÓÈπæ÷ Á∆
ÍÃ≈‰∆ Ù≈√Â∆ ÁπÙÓ‰ª ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ’ø‡ØÒ «Úæ⁄ «ÈøÂ √øÿÙ ⁄æÒÁ≈ «‘øÁ≈ ˛Õ Ó≈‡È «Ú¡’Â∆ ˘ √Ó≈‹
ÚæÒØ∫ «ÈË≈« «ÚÚ‘≈ ÍÃÂ∆Ó≈Ȫ ˘ ÂØÛÈ Ú≈Ò∂ ÍÃ≈‰∆ Á∂ »Í «Úæ⁄ Á∂÷Á≈ ˛Õ Ó≈‡È «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú⁄ÒÈ Ò¬∆
√Ó≈‹ ¡Â∂ √ø√«¥Â∆ ˘ «˜øÓ∂Ú≈ ÓøÈÁ≈ ˛Õ

8 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY