Page 162 - DSOC102_Social Institutions

«¬’≈¬∆ñAB: ≈Ù‡ ≈‹, È≈◊«’Â≈ ¡Â∂ ÒØ’ÂøÂ

‹Á «¬√ Â∑ª Á∆ ÍÃøÍ≈◊ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ ≈Ù‡ «ÈÓ≈‰ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ∂ ‘ª, ÂÁ ⁄π‰ΩÂ∆¡ª ¡≈¿π‰≈ È؇
√πÌ≈«Ú’ ˛, «¬√ Á≈ Óπæ÷ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ÍË≈ÂøÂ Á∆ Ë≈È≈, ¿π√ Á∆ ËÓ «ÈÍæ÷Â≈, ¡≈͉∂ Ó»Ò «Úæ⁄ Ô»Í
Á∆ ˛Õ «¬√ Á∆¡ª ‹Û∑ª ¿πµÊ∂ ‘ÈÕ «¬æÊ∂ ‹Á ¡√ƒ «¬√ ˘ ¡ÓÒ∆ ‹≈Ó≈ Í«‘È≈™Á∂ ‘ª ª √≈‚∆ √Ó≈«‹’ «ÚÚ√Ê≈
«¬√ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ˜» ’Á∆ ˛Õ √≈‚∆¡ª √Ó≈«‹’ √ø√Ê≈Úª «‹Ú∂∫ ‹≈Â∆, «Í≥‚, Í≥⁄≈«¬Âª, «¬√Â∆¡ª Á∆ √«ÊÂ∆,
¿πÍ-«ÈÚ∂ÙÚ≈Á∆-√≈ÓøÂÚ≈Á∆ ÓÈØ«ÚÂ∆¡ª «¬√ ˘ ÍÃÌ≈«Ú ˜» ’Á∆¡ª ‘ÈÕ ¡√ƒ «’√∂ Ú∆ ËÓ «ÈÍæ÷
ÔØ‹È≈ ˘ Ò≈◊» ’Á∂ ‘ª, ÂÁ √Ó≈«‹’ ¡Â∂ √ø√«¥«Â’ ¸‰ΩÂ∆¡ª Ó»ø‘ ¡æ‚ ’∂ ÷Û∑∆¡ª ‘Ø ‹ªÁ∆¡ª ‘ÈÕ Ô»Í
¡Â∂ ¡Ó∆’≈ «Úæ⁄ ÍË≈ÂøÂ Á∂ √≈‘Ó‰∂ ÍË≈Â∆Ú≈Á Á≈ Ó√Ò≈ ¡≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª ’«·È≈¬∆¡ª ¡Â∂ ¸‰ΩÂ∆¡ª
Á∂ ‘πøÁ∂ ‘ج∂ Ú∆ ¡√ƒ «¬√ Á∂Ù «Úæ⁄ ÍË≈ÂøÂ ˘ «Ú’«√ ‘؉ Ò¬∆ ⁄ø◊∂ ÓΩ’∂ «ÁæÂ∂ ‘ÈÕ Í≈«’√Â≈È «Úæ⁄ ¡«‹‘≈
È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈, ¿πµÊ∂ ÍË≈ÂøÂ ˘ ÎΩ‹∆ ‘’»Ó È∂ ’¬∆ Ú≈ ÒÒ’≈«¡≈ ˛Õ ÙÃ∆Òø’≈ «Úæ⁄ Ú∆ √«ÊÂ∆ √«Ê È‘ƒ ˛
Í «’√∂ Ú∆ ≈Ù‡ Á∂ «ÈÓ≈‰ «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª Á∆¡ª ¸‰ΩÂ∆¡ª ’ج∆ ÈÚƒ ◊æÒ È‘ƒ √∆Õ
‘æÒ : ’«‘ √’Á∂ ‘ª «’ «¬√ Á∂Ù «Úæ⁄ √≈∆¡ª Ú√»¡ª ≈‹È∆«Â’ «¬√ Ò¬∆ ‘È «’ «¬æÊ∂ ÍË≈ÂøÂ Á∆ ÓΩ‹»Á◊∆
˛Õ √≈Òª ÂØ∫ «¬’ ≈‹È∆«Â’ Â√∆«‘¡ª È≈Ò Í∆Û∑ «¬‘ √Ó≈‹ ¡≈͉∆ ÁæÏ∆¡ª ‘ج∆¡ª ¿πÓ∆Áª ˘ Í»≈ ’È≈
⁄≈‘πøÁ≈ ˛Õ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ ¡√Ò «Úæ⁄ ¡≈’Ù’ √Ó≈‹ ˛, «¬√ È∂ ¡≈͉≈ Í»≈ ‹∆ÚÈ ◊∆Ï∆ «Úæ⁄ ’櫇¡≈ ˛Õ
«¬√ ˘ √Ó≈«‹’ »Í «Úæ⁄ ÁÏ≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛ ¡Â∂ ‘π‰ «¬√ Ò¬∆ «¬‘ ¡≈͉∆ ≈‹È∆«Â’ Í«‘⁄≈‰ ω≈¿π‰≈
⁄≈‘πøÁ≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘∆ ’≈È ˛ «’ ÍÃøÍ≈◊ √ø√Ê≈Úª-√øÔπ’ ͫÚ≈, ‹≈Â∆, «ÙÂ∂Á≈∆, «Í≥‚ ¡≈«Á ÍË≈ÂøÂ
Á∆ ÒÛ≈¬∆ Í»∆ Â≈’ È≈Ò ÒÛÈ≈ ⁄≈‘πøÁ∆ ˛Õ

12.11 √≈ ¡øÙ (Summary)

J ¡øÂ≈Ù‡∆ ø◊Óø⁄ ”Â∂ Ùπ» ÂØ∫ ‘∆ ≈‹ √Ì ÂØ∫ Ó‘æÂÚÍ»È «¬’≈¬∆ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ «‘≈ ˛Õ «¬√ √ÏøË∆
«¬‘ Ó≈ÈÂ≈ ¡≈Ó ˛ «’ «¬‘ «¬’ ¡«‹‘≈ Ì»-Ì≈◊ ¡Â∂ ÷∂Â ˛, «‹√ ”Â∂ ≈‹ Á≈ «˜¡≈Á≈Â ¡«Ë’≈
«‘øÁ≈ ˛, «‹æÊ∂ ¿π√ Á∆ √øÍÃÌ» √æÂ≈ ˘ ’ج∆ ¸‰ΩÂ∆ È‘ƒ Á∂ √’Á≈Õ «¬æÊ∂ «¬‘ ‹ØÛÈ Á∆ ˜» ˛ «’ ≈Ù‡
≈‹ Á∆ Ùπ»¡≈ ÂØ∫ Í«‘Òª ≈Ù‡ ≈‹ Á∆ «¬√ ˜Ó∆È ˘ Ù≈√’ Á∆ «Èæ‹∆ √øÍÂ∆ √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ √∆,
«‹√ ˘ ÏÁÒ≈¡ ¿π‘ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ’ √’Á≈ √∆Õ
J ¡≈Ëπ«È’ ≈‹ √ÏøË∆ ‹Ø ◊æÒ È‘ƒ ÏÁÒ∆, ¿π‘ √øÍÃÌ»Â≈ È≈Ò ‹πÛ∆ ˛Õ ¡øÂ≈Ù‡∆ ’≈˘È Á≈ «Ú’≈√
Òæ◊Ì◊ ≈Ù‡-≈‹ Á∆ «Ú’≈√ Ô≈Â≈ Á∂ È≈Ò-È≈Ò ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ ¡≈Ëπ«È’ ≈‹ «¬’ √øÍÃÌ» ¡Â∂ √πÂøÂ
«¬’≈¬∆ ˛Õ ÍÃøÍ«’ «ÚÚ√Ê≈ «Úæ⁄ Ù≈√’ Á≈ «Ú¡’Â∆ÂÚ ≈‹ Á≈ Ì≈Ú √Ó«fi¡≈ ‹ªÁ≈ √∆ ¡Â∂ √øÍÃÌ»Â≈
Ù≈√’ «Úæ⁄ ‘∆ Ó»Â∆Ó≈È, ÍÃÂæ÷ Á∂÷∆ ‹ªÁ∆ ‘∆ ˛Õ
J √øÔπ’ ≈Ù‡ √øÿ ÿØÙ‰≈ Á∆ ÍæÂ Ë≈≈ AD «Úæ⁄ «¬‘ √Ú∆’≈ ’Á≈ ˛ «’ ≈‹ ¡≈Í√∆ √Ïø˪ ˘
√øÍÃÌ»Â≈ Á∂ «√˪ ¡Â∂ ¡øÂ≈Ù‡∆ ’≈˘È Á∂ ¡Èπ√≈ ⁄Ò≈¿π‰◊∂Õ
J ≈Ù‡-≈‹ Á∆ Ë≈È≈ «Úæ⁄ «¬‘ ¡øÁÒ≈ «‘æ ˛ «’ ≈‹ Á∆ Í«‘⁄≈‰ Á∂ È≈Ò ≈Ù‡∆¡Â≈ Á≈ ÂæÂ
¡Òæ◊-¡Òæ◊ »Í È≈Ò ‹π«Û¡≈ ‘∂◊≈Õ ≈Ù‡-≈‹ Á∂ È≈◊«’ «¬‘ ◊æÒ √Ú∆’≈ ’Á∂ ‘È «’ ¿πÈ∑ª
Á∂ √Ó»«‘’ «‘æ «’√∂ Á»√∂ ≈Ù‡-≈‹ Á∂ È≈◊«’ª Á∂ √Ó»«‘’ «‘æª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ¡≈Ëπ«È’ Ó‘æÂÚ
æ÷Á∂ ‘ÈÕ
J Ì»Óø‚Ò∆’È «¬’ ¡«‹‘∆ Íë’«¡≈ ˛, «‹√ Á∂ ¡Ë∆È ¡øÂ≈Ù‡∆ ‹◊ Á∂ Ï‘π-¡≈Ô≈Ó∆ Í«‘¨
«¬’-Á»√∂ È≈Ò Ïæfi∂ ‘ج∂ ‘È-¡≈«Ê’, ≈‹È∆«Â’ ¡Â∂ √ø√«¥«Â’Õ «¬’ Í≈√∂ «Ú’∂∫Á∆’È Â∂ Á»√∂
Í≈√∂ ÷∂Â∆ ¬∂’∆’È Á∆¡ª Íë’«¡≈Úª È≈Ò-È≈Ò ⁄æÒ ‘∆¡ª ‘ÈÕ Ì»Óø‚Ò∆’È È∂ ≈Ù‡-≈‹
˘ ÍÃÌ≈«Ú ª ’∆Â≈ ˛ Í «¬‘ È‘ƒ «’‘≈ ‹≈ √’Á≈ «’ ¿π√ Á∂ »Í ˘ ¡‹∂ Âæ’ Ïπ«È¡≈Á∆ ÂΩ ”Â∂
ÏÁ«Ò¡≈ ˛Õ
J ¡≈Ëπ«È’ ≈‹ ¡‹∂ Ú∆ «¬’ “Óø«˜Ò” ‘∆ ˛-«¬’ ¡«‹‘≈ √πÍÈ≈ «‹√ ˘ √æ⁄ ’∆Â≈ ‹≈‰≈ Ï≈’∆ ˛Õ «¬√
√ÏøË «Úæ⁄ «¬‘ Ô≈Á æ÷‰≈ ¿πÍÔØ◊∆ ‘ØÚ∂◊≈ «’ «ÚÙÚ Ì «Úæ⁄ Ó≈ÈÂ≈ ÍÃ≈Í ’È Ò¬∆ «¬‘ ¡≈Ëπ«È’
≈‹ Á∆ Í«‘⁄≈‰ «√¯ Íæ¤Ó∆ Í»ø‹∆Ú≈Á∆ ≈Ù‡-≈‹ Á∆ È’Ò Âæ’ √∆«Ó ȑƒ «‘ √’Á∆, ¿π√ ˘
¡√Ò «Úæ⁄ Ï‘πÒÚ≈Á∆ ¡Â∂ ‹ÈÂø«’ ‘؉≈ ÍÚ∂◊≈Õ
J ÒØ’ÂøÂ Á∆ ¡≈Ëπ«È’ Ë≈È≈ ¡≈Ëπ«È’ Ôπæ◊ Á∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª Á∆ Á∂‰ ‘ÈÕ ¡æ‹ Á∂ Ôπæ◊ «Úæ⁄ “ÒØ’ÂøÂ”
Á∂ «Ú⁄≈ ˘ √ÚØÂÓ Ó≈ÈÂ≈ «ÁæÂ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
J «¬æÊØ∫ Á≈ ÍË≈ÂøÂ, «¬æÊØ∫ Á∆ √Ó≈«‹’ ⁄È≈, ¡ÀÊÈ∆«√‡∆, ‹≈Â∆ √ØÍ≈È, Ë≈«Ó’ «ÚÚ√Ê≈, ÷∂Â ¡≈«Á
√Ê≈È’ «¬«Â‘≈√ È≈Ò ‹πÛ∆¡ª ‘ج∆¡ª ‘ÈÕ «¬‘ √Ì ÍË≈ÂøÂ Á∂ √Ó≈«‹’ √ø√«¥«Â’ ¡Â∂ ¡≈«Ê’
¡Ë≈ ‘ÈÕ

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 155