Page 97 - DSOC102_Social Institutions

√Ó≈«‹’ √√ßÊ≈Ûª

È؇ ‹∆ÚÈ √≈Ê∆ Á∆ ÓΩ ÂØ∫ «¬’ √≈Ò ÂØ∫ Ï≈¡Á ‘∆ ⁄⁄ ¿π√ ˘ ÁπÏ≈ª «Ú¡≈‘ Á∆ ¡≈«◊¡≈ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ˛Õ ‹∂’
’ج∆ Íæ÷ ÂÒ≈’ Á∂ √Ïø˪ ¡Ë∆È ¡≈™Á≈ ‘ØÚ∂, Í≈◊Ò ‘Ø «◊¡≈ ‘ØÚ∂ ‹ª Á»√∂ Íæ÷ È≈Ò Áπ«ÚÚ‘≈ ’Á≈ ‘ØÚ∂
ª ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ «Úæ⁄ ⁄⁄ ¿πÈ∑ª ˘ «Ú¡≈‘ Í«‘Ò’ÁÓ∆ Á∆ ¡≈«◊¡≈ Á∂ «ÁøÁ≈ ˛Õ «¬√≈¬∆¡ª «Úæ⁄ ¡ΩÒ≈Á
ÍÀÁ≈ ‘؉ Á∆ ʪ «ÈøÂ ÍÃ∂Ó ˘ ÚË∂∂ Ó‘æÂÚ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬È∑ª «Úæ⁄ Ϫfi͉ ˘ Ú∆ «Ú¡≈‘ Í«‘Ò’ÁÓ∆ Á≈
¡Ë≈ Óø«È¡≈ «◊¡≈ ˛Õ
«Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ ¬∆√≈ Ó√∆‘ È∂ «’‘≈ ˛ «’ ““¿π‘ ÁØÚ∂∫ «¬’ «‹√Ó (√∆) ‘؉◊∂, Ï√ ¿π‘ ÁØ È‘ƒ,
ÏÒ«’ «¬’ «‹√Ó ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ «‹√ ˘ ÷πÁ≈ È∂ ‹Ø«Û¡≈ ˛, ¿π√ ˘ ¡≈ÁÓ∆ ¡Òæ◊ È≈ ’ÈÕ”” «¬√ √ÏøË «Úæ⁄
¡æ◊∂ «’‘≈ «◊¡≈ ˛ «’ ‹Ø «Ú¡’Â∆ ˘ «ÚÌ⁄≈‰∆ ‘؉ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ‘Ø «’√∂ ’≈È È≈Ò ¤æ‚∂◊≈ ¡Â∂ ‘Ø «’√∂
Á»√∆ «¬√Â∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ ’∂◊≈, ¿π‘ «ÚÌ⁄≈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ ‹Ø ¤æ‚∆ ‘ج∆ «¬√Â∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ ’Á≈
˛, «ÚÌ⁄≈ ’Á≈ ˛Õ √ÍÙ‡ ˛ «’ «¬√≈¬∆¡ª «Úæ⁄ «Ú¡≈‘-Â≈Ò’ ˘ Ë≈«Ó’ «ÁzÙ‡∆ È≈Ò Ó≈ÈÂ≈ ÍÃÁ≈È È‘ƒ
’∆Â∆ ‹ªÁ∆Õ «¬√ Á≈ ÓÂÒÏ «¬‘ È‘ƒ ˛ «’ «¬√≈¬∆¡ª «Úæ⁄ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ È‘ƒ Í≈¬∂ ‹ªÁ∂, ¿πÈ∑ª «Úæ⁄ ‘Ø ËÓ
Á∂ ¡ÈπÔ≈¬∆¡ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ ÚË∂∂ ‘∆ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «ÚÚ‘≈«’ »Í «Úæ⁄ «ÈøÂ ÍÃ∂Ó «Úæ⁄ «’√∂
ÍÃ’≈ Á∆ π’≈Ú‡ ÓΩ‹»Á ‘؉ ”Â∂ «¬‘ ÒØ’ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ √‘∆ È‘ƒ ÓøÈÁ∂, ÍÃø» «’™«’ ¡È∂’ª Ì≈Â∆ «¬√≈¬∆
«‘øÁ» ËÓ ˘ ¤æ‚ ’∂ «¬√≈¬∆ ω∂ ‘È, «¬√ Á≈ ’≈È «‘øÁ» ÓÈØ«ÚÂ∆¡ª Á≈ ÍÃÌ≈Ú ¡æ‹ Ú∆ ¿πÈ∑ª ”Â∂ ˛ ¡Â∂ ¿πÈ∑ª
«Úæ⁄ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á∆ Á Ï≈‘Ò∂ Á∂Ùª Á∂ «¬√≈¬∆¡ª Á∆ ÂπÒÈ≈ «Úæ⁄ ÿæ‡ ‘∆ ˛Õ

7.5 Ì≈Â∆ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ ¡Ë∆«ÈÔÓ, 1869 (The Indian Divorce Act, 1869)

«¬√ ¡Ë∆«ÈÔÓ Á∂ ¡Èπ√≈ «¬√≈¬∆¡ª ˘ «ÚË≈È’ »Í È≈Ò «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á≈ ¡«Ë’≈ «ÁæÂ≈ ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√
¡Ë∆«ÈÔÓ Á∂ ¡Ë∆È Ë≈≈ A@ «Úæ⁄ ÍÂÈ∆ Á∂ «ÚÌ⁄≈‰∆ ‘؉ ”Â∂ ÍÂ∆ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Ò¬∆ ¡Á≈Ò «Úæ⁄
ÍÃ≈ÊÈ≈ ÍæÂ Á∂ √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ÍÂÈ∆ ‘∂· «Ò÷∂ ¡Ë≈ª «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ Ú∆ «¬’ ¡Ë≈ ”Â∂ «Ú¡≈‘-ÂÒ≈’ Á∆ Óø◊
’ √’Á∆ ˛-
A. ÍÂ∆ È∂ «¬√≈¬∆ ËÓ ˘ ¤æ‚ ’∂ ’ج∆ ‘Ø ËÓ √Ú∆’≈ «Ò¡≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «’√∂ ‘Ø «¬√Â∆ È≈Ò «Ú¡≈‘
’ «Ò¡≈ ‘ØÚ∂Õ
B. ÍÂ∆ È∂ È‹≈«¬˜ √Ïø˪ Á∂ ¡Ë∆È ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆ «’√∂ «¬√Â∆ È≈Ò √∆«’ √ÏøË √Ê≈«Í ’ «Ò¡≈
‘ØÚ∂Õ
C. ÍÂ∆ È∂ «’√∂ ‘Ø «¬√Â∆ È≈Ò «Ú¡≈‘ ’ «Ò¡≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «¬√ Á∂ È≈Ò √∆«’ √ÏøË √Ê≈«Í ’
«Ò¡≈ ‘ØÚ∂Õ
D. ÍÂ∆ ÏÒ≈Â’≈, ◊À-Íë’Â∆, ◊À-«ÚÌ⁄≈ ‹ª ÍÙ»Â≈ Á≈ ÁØÙ∆ ‘ØÚ∂Õ
E. ÍÂ∆ ÚæÒØ∫ «’√∂ Á»√∆ «¬√Â∆ È≈Ò ¡‰¿π«⁄ ÓÀÊ»È ’∆Â≈ «◊¡≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ ÍÂÈ∆ Á≈ ÿæ‡ ÂØ∫ ÿæ‡ ÁØ
√≈Ò ÂØ∫ «Â¡≈◊ ’ «ÁæÂ≈ ‘ØÚ∂Õ
F. ÍÂ∆ «˜¡≈Á≈ «Ú¡≈‘ «ÚÌ⁄≈ Á≈ ÁØÙ∆ ‘ØÚ∂Õ
G. ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ È≈Ò «ÈÁ¬∆ ÚÂ∆≈ ’Á≈ ‘ØÚ∂Õ
«¬√ ¡Ë∆«ÈÔÓ Á∆ Ë≈≈ AI Á∂ ¡Èπ√≈ ¡æ◊∂ «Ò÷∆¡ª «ÁÙ≈Úª «Úæ⁄ «¬√≈¬∆ «Ú¡≈‘ È≈ÓȘ» ¡ÀÒ≈È ’∆Â≈ ‹≈
√’Á≈ ˛-
A. «Ú¡≈‘ √Ó∂∫ ’ج∆ Íæ÷ ÈÍπø√’ ‘ØÚ∂Õ
B. ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ «¬’-Á»√∂ Á∂ «ÈÙ∂Á≈ÂÓ’ ÷»È √ÏøË∆ ‹ª «Ú¡≈‘ √ÏøË∆ ‘؉Õ
C. ’ج∆ Ú∆ «¬’ «Ú¡≈‘ √Ó∂∫ Í≈◊Ò ‘ØÚ∂Õ
D. ÁØÚª «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ Á≈ Ú∆ Í«‘Ò≈ ÍÂ∆ ‹ª ÍÂÈ∆ «‹¿»∫Á∂ ‘؉Õ
«Ú¡≈‘ ˘ ‹≈«¬˜ ¡ÀÒ≈ȉ Ò¬∆ ‘≈¬∆’Ø‡ ÚæÒØ∫ ÍÃÓ≈«‰Â ≈‹≈«◊¡≈ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ ‹∂’ «Ú¡≈‘ Ò¬∆ «’√∂
Íæ÷ Á∆ ÓȘ»∆ ⁄Ò≈’∆ ‹ª ËØ÷∂ È≈Ò Ò¬∆ ◊¬∆ ˛ ª ‘≈¬∆’Ø‡ ¡«‹‘∂ «Ú¡≈‘ ˘ È‹≈«¬˜ ¡ÀÒ≈È √’Á≈ ˛Õ
Ë≈≈ BB Á∂ ¡Èπ√≈ «ÚÌ⁄≈∆, ’»Â≈ ¡Â∂ «Â¡≈◊ Á∂ ’≈È «È¡≈«¬’ Í«‘Ò’ÁÓ∆ Á∆ ¡≈«◊¡≈ ÍÃ≈Í ’∆Â∆
‹ªÁ∆ ˛Õ Ë≈≈ BC Á∂ ¡Ë∆È Ë≈≈ AI «Úæ⁄ Úæ÷-Úæ÷ ¡Ë≈ª ”Â∂ Ú∆ «È¡≈«¬’ Í«‘Ò’ÁÓ∆ ÍÃ≈Í ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆
˛Õ Ë≈≈ BC Á∂ ¡Èπ√≈ ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ «Úæ⁄Ø∫ «’√∂ ÚæÒØ∫ Ú∆ «Ú¡≈‘ ¡«Ë’≈ª Á∆ ÁπÏ≈ª √Ê≈ÍÈ≈ (Restitution of
Conjugal Rights) Á∂ Ò¬∆ ÍÃ≈ÊÈ≈ ÍæÂ «ÁæÂ≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ Ë≈≈ CD Á∂ ¡Ë∆È ’ج∆ Ú∆ ÍÂ∆-ÍÂÈ∆ È≈Ò
«ÚÌ⁄≈ ’È Ú≈Ò∂ «Ú¡’Â∆ ’ØÒØ∫ Èπ’√≈È Á∆ Í»Â∆ Á∆ Óø◊ ’ √’Á≈ ˛Õ Ë≈≈ CF «Úæ⁄ ÍÂÈ∆ ˘ ¡≈͉∂ ÍÂ∆

90 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY