Page 141 - DSOC202_SOCIAL_STRATIFICATION_PUNJABI

ÇÂÕÅÂÆ -G: òð×

B¯N ñÂÆ Ã³×Çáå Ö¶åð ì³ç ðÇÔ³çÅ ÔËÍ ÁÇÜÔÆ ÁòÃæÅ Çò¼Ú 궺Ⱡñ¯Õ Á»×Çáå Ö¶åð çÅ ÃÔÅðÅ ñËºç¶ ÔéÍ ÇÂÔ ñ¯Õ

ۯචÀ°çï¯×, ÕÅðÆ×ðÆ Ü» ÇîÔéåÕô ÇÕ¼å¶ Çò¼Ú Õ³î Õðç¶ ÔéÍ ÇÂé·» çÆ åéÖÅÔ Ø¼à Ô°³çÆ ÔËÍ ÇÂé·» ù À°Ô ñÅí
òÆ éÔƺ ÇîñçÅ ÇÜò¶º ÇéòÅÃ, âÅÕàð åéÖÅÔÆ Û¯¼àÆ Ü¯ ó×Çáå Ö¶åð ç¶ Õ³î Õðé òÅÇñÁ» ù ÇîñçÅ ÔËÍ
Á»×Çáå î÷ç±ð, ÇÂ¼Õ ÇìÖðÆ Ô¯ÂÆ ô̶äÆ ÔËÍ ÇÂÃç¶ Á»×Çáå ç°ÕÅéçÅð, òêÅðÆ, ð¶ó·Æ òÅñ¶ î÷ç±ð Ô°³ç¶ ÔéÍ ç±Ü¶

êÅö ó×Çáå Ö¶åð Çò¼Ú Õ³î Õðé òÅñ¶ æ¯óÆ ÇîÔéå Ü» ؼà ÇîÔéå òÅñ¶ Ô°³ç¶ ÔéÍ íÅðå ç¶ ôÇÔðÆ Ãî±Ô» Çò¼Ú
ÇÂÔ òð× Ãí 寺 ؼà ó×Çáå Ô°³çÅ ÔËÍ
D. î÷ç±ð òð× (Labour Class)

À°çï¯Ç×Õ ÃîÅÜ» Çò¼Ú òð× çÆ ðÚéÅ Ô°³çÆ ÔË À°Ô 궺ⱠÃîÅÜ Çò¼Ú ò¼Ö Ô°³çÆ ÔËÍ À°æ¶ òð× çÆ ðÚéÅ Ö¶åÆ ÁÅèÅÇðå
Ô°³çÆ ÔË Áå¶ À°çï¯Ç×Õ ÃîÅÜ Çò¼Ú ÇÂÔ ðÚéÅ À°çï¯× ÁÅèÅÇðå Ô°³çÆ ÔËÍ ÇÜ¼æ¶ À°çï¯× Ô°³ç¶ Ôé, À°æ¶ òêÅð òÆ Ô°³çÅ
ÔËÍÁ³å ôÇÔð» çÅ ÇÂ¼Õ ìÔ°å ò¼âÅ çð÷Å î÷ç±ð» çÅ Ô°³çÅ ÔËÍ ÇÂà òð× çÅ À°çË Á³×ð¶÷Æ ôÅÃéÕÅñ Çò¼Ú Ô¯ÇÂÁÅÍ À°Ã
Ã Çò¼Ú ÇÂÔ òð× ð¶ñ À°çï¯×, ÚÅÔ ìÅ× ÁÅÇç Çò¼Ú Õ³î ÕðçÅ ÃÆÍ ÇÜò¶º-ÇÜò¶º íÅðå Çò¼Ú ìÅ×, ÕÅðÖÅé¶, ÖÅä
À°çï¯×, ÁÅòÅÜÅÂÆ, ð¶ñ Áå¶ Ô¯ð À°çï¯Ç×Õ Ö¶åð ÇòÕÇÃå ԯ¶, À°ò¶º-À°ò¶º ÇÂÔ òð× òÆ òÇèÁÅÍ ç¶ÇÖÁÅ ÜŶ å»

ôÇÔð» çÅ î÷ç±ð òð× ×ðÆì ÇÕÃÅé» çÅ ÔË Ü¯ Çê³â Û¼â Õ¶ ôÇÔð Çò¼Ú ÁŠ׶ ÔéÍ êð¶ôÅéÆ ÕÅðÆ×ð» çÆ ÔË Ü¯ 궺â±
ÕÅðÆ×ðÆ ù Û¼â Õ¶ ôÇÔð Çò¼Ú ÁŠ׶ ÔéÍ ìÔ°å æ¯ó¶ Çò¼Ú ÕÇÔäÅ ÚÅÔÆçÅ, ôÇÔðÆ î÷ç±ð òð× çÅ ÁÅèÅð Çê³â ÔËÍ
ÃÅðÕÅð é¶ î÷ç±ð» çÆ ÃÇæåÆ ù ðèÅðé ç¶ ñÂÆ ÕÂÆ Çéïî ìäŶ ÔéÍ ÇÂé·» Çéïî» Çò¼Ú ÕÅðÆÇ×ðÆ î°ÁÅòÜÅ

ÁËÕà (Workman's Compensation Act), À°çï¯× ÁËÕà (Factories Act), ÖÅé ÁËÕà (Miner's Act), òð׶
êÅà ÕÇå¶ ×¶ ÔéÍ ÇÂÔ Ãí Ô°³ç¶ ԯ¶ òÆ À°çï¯Ç×Õ Ö¶åð Çò¼Ú ÇÂÔ î³ÇéÁÅ Ü»çÅ ÔË ÇÕ ÇÂÔ Çéïî À°ÇÚå ð±ê éÅñ
î÷ç±ð» ù ðð¼ÇÖÁÅ éÔƺ ç¶ êÅÀ°ºç¶Í õ°ç î÷ç±ð» é¶ òÆ ÁÅêä¶ Ã³×áé ìäŶ ÔéÍ À°é·» çÆ Çòô¶ôåÅ ÇÂÔ ÔË ÇÕ ÇÂÔ
ó×áé ðíÅòÆ ð±ê éÅñ ÇÕö éÅ ÇÕö ðÅÜéÆåÕ çñ ç¶ éÅñ ÷ð±ð Ü°óÆ Ô¯ÂÆ ÔËÍ
G.B.A íÅðå Çò¼Ú î¼è òð× ç¶ ÇéÕÅà çÆÁ» êÌÃÇæåÆÁ»

íÅðå Çò¼Ú î¼è òð× ÇÂÇåÔÅà çÆ À°êÜ ÔËÍ ÇÂà ç¶ô Çò¼Ú Üç À°çï¯×-è³ç¶ ìÔ°å æ¯ó¶ Ãé Áå¶ ÇÂÃçÆ êÌÇòðåÆ
ÇÂ¼Õ Ö¶åÆ êÌèÅé ç¶ô çÆ ÃÆ åç ÇÂ¼æ¶ î¼è òð× éÔƺ ÃÆÍ Çê³â» Çò¼Ú êð³êðÅ×å ÁîÆð òð× ÃÆ, ܯ ÖÅéçÅéÆ ÃÆ
ÇÜîƺçÅð, Ü×ÆðçÅð Áå¶ ç±ÜÆÁ» ÜÅå» ç¶ ñ¯Õ ÃîÅÇÜÕ ÇòòÃæÅ Çò¼Ú À°µÚ ÃæÅé ð¼Öç¶ ÃéÍ ÇÂà òð× ù Û¼â

Õ¶ ìÅÕÆ Ãí ÜéåÅ ÃÆÍ ÇÂà ÁîÆð òð× Çò¼Ú ÇÂ¼Õ éôÅ ÃÆÍ Ü¯ ÇÂÃù ç±Ü¶ òð×» 寺 Áñ¼× Õð Çç³çÅ ÃÆÍ ÇÔ³çÆ ç¶
ÕÔÅäÆÕÅð ê̶îÚ³ç é¶ ÇÂ¼Õ ÕÔÅäÆ ÇñÖÆ ÃÆ ÇÜÃçÅ ÇÃðñ¶Ö éôÅ ÃÆÍ ÇÂà ÕÔÅäÆ çÅ éÅÇÂÕ ÂÆôòðÆ ÔË Ü¯ ÇÜîƺçÅð
Çî¼åð ç¶ Øð ÇÂ¼Õ êÌÅÔ°ä¶ çÆ åð·» ×ðîÆÁ» çÆÁ» Û¯àÆÁ» ÇìåÅÀ°ä Ü»çÅ ÔËÍ ôÅî ç¶ Ôé¶ð¶ Çò¼Ú À°Ô ÁÅêä¶ Õîð¶
Çò¼Ú ìËáÅ ÔËÍ Õ¯ñ ÔÆ ñÅñàËé Áå¶ îÅÇÚà êÂÆ ÔË Áå¶ À°Ô ÁÅê ñÅñàËé ÜñÅÀ°ºçÅ éÔƺ ÔËÍ À°Ãù Ôé¶ðÅ êóç ÔËÍ
À°Ô ÕÇÔ³çÅ ÔË ÇÕ ñÅñàËé ÜñÅÀ°ä çÅ Õ³î À°ÃçÅ éÔƺ ÔËÍ ÇÂÔ ÇÜîƺçÅð çÅ é½Õð ÔÆ ÜñŶ×ÅÍ ÇÂÔ ÇÜîƺçÅðÆ

çÅ éôÅ ÔËÍ êð³êðÅ×å î¼è òð× ÇÂà ç¶ô Çò¼Ú òêÅðÆÕðä Áå¶ À°çï¯×ÆÕðä ç¶ ìÅÁç ÁÅÇÂÁÅÍ
ܯÇ׳çð ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêäÆ ÇÕåÅì ô¯ôñ Ú¶ºÜ dzé dzâÆÁÅ : ÕðÅÂÆÇÃà Á˺â ð¶ÜÆñ¶ºÃ , 1993 (Social Change in
India: Crises and Resilience, 1993) Çò¼Ú ÇÕÔÅ ÔË ÇÕ íÅðå Çò¼Ú î¼è òð× çÅ ÇéÕÅà òêÅðÆÕðä çÅ ò¼èÅ

Áå¶ À°çï¯Ç×Õ ÇòÕÅà éÅñ ÁÅÇÂÁÅ ÔËÍ Á³×ð¶÷» é¶ ÃÅⶠÇÂ¼æ¶ À°çï¯Ç×Õ ÕÌ»åÆ çÆ ô°ð±ÁÅå ÕÆåÆÍ ÇÂÃç¶ ÕÅðä
Çòç¶ôÆ Áå¶ ÃæÅÂÆ ÁîÆð» é¶ ê±³ÜÆ çÅ Çéò¶ô À°çï¯× Áå¶ åÕéÆÕÆ ç¯é» Çò¼Ú ÕÆåÅÍ ÇÂÃçÅ éåÆÜÅ ÇÂÔ Ô¯ÇÂÁÅ
ÇÕ ÇÂ¼æ¶ À°µèîôÆñåÅ (Entrepreneurship) çÅ å¶÷Æ éÅñ ÇòÕÅà ԯÇÂÁÅÍ éåÆÜÅ ÇÂÔ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ôÇÔð» Çò¼Ú î¼è
òð× çÅ ÇéÕÅà ԯÇÂÁÅ Áå¶ Ç¼èð Çê³â» Çò¼Ú òÆ ÇÂà åð·» ç ÇÂ¼Õ éò» òð× êËçÅ Ô¯ Ç×ÁÅÍ Ô°ä Ç÷ÁÅçÅ îÅåðÅ

136 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY