Page 183 - DSOC202_SOCIAL_STRATIFICATION_PUNJABI

ÇÂÕÅÂÆ - I: Çñ³× Áå¶ çð÷Åì³çÆ

B¯N ÃçÆÁ» çÅ Ãøð åËÁ ÕÆåÅ, À°ÃçÆ ð±êð¶ÖÅ ç¶ ÁÅèÅð Òå¶ ÇÂÃåðÆ ÁèÆéåÅ çÆ ÇÂÇåÔÅÇÃÕ Áå¶ êÌò¶ôÕåÅ ù

À°ÜÅ×ð Õðé ç¶ ïåé ÕÆå¶ ÔéÍ

I.A Çñ³× Áå¶ çð÷Åì³çÆ (Gender and stratification)

ÇÂà ÇÂÕÅÂÆ Çò¼Ú ÁÃƺ òð× Áå¶ Çñ³× ç¶ éÅñ-éÅñ ÜÅå Áå¶ Çñ³× ç¶ Çò¼Ú ç¶ Ã³ì³è Òå¶ ÇòÚÅð Õð»×¶Í Çܼæ¶
å¼Õ òð× Áå¶ Çñ³× ç¶ Ã³ì³è çÆ ×¼ñ ÔË å» À°Ã Òå¶ Çéðíð ÇòçòÅé» ç¶ éÅñ-éÅñ ìÅÔð ç¶ ÇòçòÅé» é¶ òÆ
ÇòÚÅð ÕÇåÅ ÔË ñ¶ÇÕé ÜÅå Áå¶ Çñ³× ç¶ Çò¼Úñ¶ óì³è ç¶ Áé°òÅç çÆ Çܳî¶òÅðÆ, óíò å½ð Òå¶ ÃÅⶠÒå¶ ÔÆ ðÔÆ
ÔËÍ ×ðâÅ ñðéð ç°ÁÅðÅ òð× Áå¶ Çñ³× ç¶ Ã³ì³è Òå¶ ÇÕåÅ Ç×ÁÅ Õ³î, À°Ã Çò¼Ú òÆ õÅà ÕðÕ¶ ô°ð± ç¶ îËïê¯àÅîÆÁ»
Çò¼Ú ÇÂÃåðÆ Çñ³×Æ Ã³ì³è Òå¶ Çéï³åÌä çÅ ÇÂÃåðÆ ÁèÆéåÅ ç¶ Õ¶ºçðÆ ê¼Ö ç¶ ð±ê Çò¼Ú Çñ³×-çð÷Åì³çÆ ç¶
ÁÇèÁËé ç¶ ÇñÔÅÜ Òå¶ îÅð×çðôÕ Áå¶ îÔ¼åòê±ðä ÔËÍ ÇÂÇåÔÅÇÃÕ Ã¯Ìå» çÆ êóåÅñ ç¶ ÕÌî Çò¼Ú ñðéð ÇÂÔ
ç¶ÖÕ¶ ÔËðÅé ðÇÔ ÇÕ îËïê¯àÅîÆÁÅ çÆ êÌÅÚÆé ÃîÅÜ ÇòòÃæÅ Çò¼Ú ÇÂÃåðÆÁ» íñ¶ ÔÆ ÃÅñ» Çò¼Ú ò³ÇâÁ» Ô¯ÇÂÁ»
Ãé Áå¶ íÅò¶º À°Ôé» ù ÁÅðÇæÕ õ°çî°ÖåÅðÆ ÔÅÇÃñ ÃÆ, êð À°é·» çÆ Çñ³×Æ Òå¶ ê°ðô» çÅ ÔÆ Çéï³åðä ÃÆÍ ÇÂÃ
å¼æ é¶ ñðéð ù îÇÔÜ ÁÅðÇæÕ êÌôé» ç¶ Ãðñ çÅÇÂð¶ 寺 ìÅÔð ÇéÕñÕ¶ ÇÂÃåðÆ Çñ³×Æ Òå¶ Çéï³åðä Áå¶
êÌÜäé-ÇòòÃæÅ ç¶ î¼ç¶é÷ð ÇòÚÅð Õðé ù îÜì±ð ÕÆåÅÍ ïÅéÆ ÇÂÔ ÃîÞ ìäÆ ÇÕ À°åêÅçé-ÇòòÃæÅ Áå¶
À°Ãç¶ Çéï³åÕ (òð×Æ ÁÅïÅî) ç¶ éÅñ-éÅñ êÌÜäé-ÇòòÃæÅ Áå¶ À°Ãç¶ Çéï³åÕ (Çñ³× Ãì³èÆ ÁÅïÅî) ç¯é»
å¶ ÇòÚÅð ÕðéÅ ÷ð±ðÆ ÔËÍ À°é·» ç¶ Çòôñ¶ôä çÆ åðÜ å¶ éÅðÆòÅçÆ ÇÚ³åÕ» é¶ íÅðåÆ Ã³çðí Çò¼Ú¯ ÜÅåÆ Áå¶
Çñ³× ç¶ Ãì³è ù ÃîÞä çÆ Õ¯Çôà ÕÆåÆ ÔËÍ íÅðåÆ Ã³çðí Çò¼Ú òð× Áå¶ ÜÅåÆ ç¯é» å¶ ÇòÚÅð Õðé çÆ ÷ð±ðå
ÔË, ÇÕ À°åêÅçé-ÇòòÃæÅ çÅ Ãð±ê ñÂÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ, ÇÂÃåðÆ Üäé-ÇòòÃæÅ å¶ ÇÕ³é» çÅ Çéï³åðä ÃÆ Áå¶
ÇÕÔóÆÁ» èÅðÅò» çÆ Áé°îåÆ Áå¶ êÌîÅäÕåÅ êÌçÅé ÕðçÆ ÃÆÍ å» íÅðåÆ Ã³çðí Çò¼Ú ÃÅù éÅ Õ¶òñ òð× Áå¶
Çñ³×, òð× Áå¶ ÜÅåÆ ç¶ Çò¼Ú ç¶ ×áܯó ù ÃîÞä çÆ ÷ð±ðå ÔË ìñÇÕ À°é·» ï°ÕåÅ Áå¶ åÇðÕÆÁ» ù òÆ ÷ÅÔð
Õðé çÆ ÷ð±ðå Ô,Ë Ü¯ Ãî¼°Ú¶ å³åð ù ê°éð À°åêÅçé ñÂÆ êÌï¯× Çò¼Ú ÇñÁŶ Ü»ç¶ ÔéÍ

òð×, ÜÅåÆ Áå¶ Çñ³× Çå³é¶ ÁÅêà Çò¼Ú ì³è¶ ԯ¶ Ôé, ÇÂÔ ÁÅêà Çò¼Ú Á³åðÇÕÇðÁÅ Õðç¶ Ô¯Â¶ ÇÂ¼Õ ç±Ãð¶ çÅ ð±ê
ÇéðèÅÇðå Õðç¶ Ôé- ÇòÁÅÔ ç¶ ð±ê, Çñ³×Æ Áå¶ êÌÜäé ÜÅåÆ ÇòòÃæÅ çÅ î±ñ ÁÅèÅð ÔËÍ ÇòÁÅÔ-óÃæÅ òð×
Áå¶ ÜÅåÆ ÇòòÃæÅ çð÷Åì³çÆ Áå¶ êÌÜäé óì³èÆ Õá¯ð ÕÅÇÂç¶ ç¶ îÅÇèÁî éÅñ Ãî°¼Ú¶ å³åð çÅ ê°éð À°åêÅçé
ÕðçÆ ÔËÍ

I.A.A ÜÅåÆ ÇòòÃæÅ Çò¼Ú ÃîÜÅåÆ ÇòòÅÔ çÆ æ»

ÇÂà å¼æ ù Ôî¶ôÅ ÇèÁÅé Çò¼Ú ð¼ÖÕ¶ Ú¼ñä çÆ ÷ð±ðå ÔË ÇÕ òð× (À°åêÅçé ÇòòÃæÅ) Áå¶ ÜÅåÆ (À°åêÅçé
Áå¶ êÌÜäé ÇòòÃæÅ) ç¶ Çò¼Ú çÅ í¶ç íÅðåÆ ÃîÅÜ Çò¼Ú î½Ü°ç çð÷Åì³çÆ ù Ô¯ð ÃîÅÜ» çÆ çð÷Åì³çÆ éÅñ éÅ
ÇÃðø ÇéÖ¶óé ÕðçÅ ÔË ìñÇÕ À°Ã Çò¼Ú õÅà ÜÇàñåÅò» òÆ ÇñÁÅÀ°ºçÅ ÔËÍ ÃîÜÅåÆ ÇòÁÅÔ ïÅéÆ ÁÅêäÆ ÔÆ
ÜÅåÆ ç¶ çÅÇÂð¶ Çò¼Ú ÇòÁÅÔ Ã³ì³è ÕÅÇÂî Õðé ç¶ Çéïî çÆ ì°ÇéÁÅç å¶ ÜÅåÆ ÇòòÃæÅ çÅ ã»ÚÅ Öó·Å ÔËÍ ÜÅåÆ
Áå¶ Çñ³× ÁÅèÅÇðå çð÷Åì³çÆ çÆ Çéð³åðåÅ ç¶ ìä¶ ðÇÔä Çò¼Ú ÇòÁÅÔ çÆ í±ÇîÕÅ ÃÅèé çÆ ÔËÍ ÃîÅÜ ôÅôåðÆÁ»
é¶ ÇÂà ׼ñ ç¶ ò¼ñ ÇèÁÅé çòÅÇÂÁÅ ÔË ÇÕ ÇÕö ÜÅåÆ çÆ êÇÔÚÅä ìÅÕÆ Ô¯ð ÜÅåÆÁ» éÅñ À°ÃçÆ Çí¼éåÅ éÅñ
åËÁ Ô°³çÆ ÔËÍ ÇÂÃç¶ ñÂÆ ÷ð±ðÆ ÔË ÇÕ ÜÅåÆÁ» Áñ¼× ðÇÔä, ÇÜà éÅñ ÃîÜÅåÆ ÇòÁÅÔ Ã³íò ÕðçÅ ÔËÍ ÃîÜÅåÆ
ÇòÁÅÔ õÅà À°åêÅçé óì³èÅ ç¶ êÌÃÅð ù óíò Õðé ç¶ éÅñ-éÅñ ÜÅåÆ ÇòòÃæÅ ù ÇÂà Լç å¼Õ ñÚÆñÅêé
êÌçÅé ÕðçÅ ÔË ÇÕ êÌÅÚÆé-ÜÅåÆ Ãî°çŶ (À°Ô Ãî°çŶ ܯ ÜÅåÆ ÇòòÃæÅ ç¶ çÅÇÂð¶ 寺 ìÅÔð Ô¯ä) ÁÅêäÆ
óÇíÁÅÚÅðÕ ÖÅÇÃÁå» ç¶ éÅñ ÇÂÃç¶ çÅÇÂð¶ Çò¼Ú ôÅîñ ÕÆå¶ ÜÅ ÃÕäÍ ÇÂé·» Ãí ÕÅðéÅ, õÅÃÕð Ãî±Ô (ÜÅåÆ/
À°ê-ÜÅåÆ) Áñ¼×-Áñ¼× Ú½Öà Çò¼Ú ìä¶ ðÇÔä ÇÂÃç¶ ñÂÆ ÇÂÃåðÆ Çñ³×Æ ù åðÜÆÔ Çç¼å¶ ÜÅä çÆ òÜ·Å éÅñ
ÃîÜÅåÆ ÇòÁÅÔ õ°ç ÁÅêä¶ Ã±Öî êóåÅñ çÆ ÷ð±ðå À°åê³é ÕðçÅ ÔËÍ òËö òÆ íÅðåÆ ÇòÁÅÔ ÇòòÃæÅ Çò¼Ú
ÃîÜÅåÆ ÇòÁÅÔ ù êÌÅæÇîÕ å¼å î³ÇéÁÅ Ü»çÅ ÔËÍ

182 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY