Page 113 - DECO404_PUBLIC_FINANCE_PUNJABI

«¬’≈¬∆-AA : ’ «ÚÚÂÈ Á≈ «√˪Â-’∂∫Á∆’È ¡Â∂ «Ú’∂∫Á∆’È «√˪Â

ÂØ∫ Ï≈¡Á Ú√» Á∂ ÓπæÒ «Úæ⁄ ’ج∆ Ú≈Ë≈ È‘ƒ ‘πøÁ≈ ª «¬√ Á≈ «¬‘ ¡Ê ˛ «’ «Ú’∂Â≈ ˘ ÚÂÓ≈È ÓπæÒ ¿πÂ∂ È؇
‘∆ ÌÂÌ»Â≈ ÍÃ≈Í ‘Ø ‘∆ ˛, «¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ‹∂’ ÚÂÓ≈È ÓπæÒ È≈Ò ’ Á≈ Ìπ◊Â≈È È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ª
Ú√» Á∂ ÓπæÒ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂◊≈Õ

È؇√ ’Á≈Â≈ ’ Á≈ «’øÈ≈ Ì≈◊ Á»«‹¡ª ¿πÂ∂ Úø‚ ’ √’Á≈ ˛, «¬‘ ’ Á∆ Íë’Â∆, Ú√»
Á∆ Óø◊ ¡Â∂ Í»Â∆ Á∆ Ò≈Ò√≈, Ú√» Á≈ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ò≈◊ ¿πÂ∂ «ÈÌ «‘øÁ≈ ˛Õ

AA.B ’ñÌ≈ ‹ª ’ «ÚÚÂÈ ˘ «ÈË≈« ’È Ú≈Ò∂ ÂæÂ
(Factors Determining Incidence or Shifting of Tax)

‹ÁØ∫ «’√∂ Ú√» ¿πÂ∂ ’ Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹ª Íπ≈‰∂ ’ Á∆ Á «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª ’Á≈Â≈ ¿π√
’ Á∂ Ì≈ ˘ Á»«‹¡ª ¿πÂ∂ ‡≈Ò‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’Á≈ ˛, ’ Á∂ Ì≈ ˘ Á»«‹¡ª ˘ «’√ ‘æÁ Âæ’ ‡≈«Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈
˛, «¬‘ ¡æ◊∂ «Ò÷∂ Âæª ¿πÂ∂ «ÈÌ «‘øÁ≈ ˛-
(A) ’ ÁΔ Íë’ÂΔ (Nature of Tax)- «¬‘ ’ Á∆ Íë’Â∆ ¿πÂ∂ «ÈÌ «‘øÁ≈ ˛ «’ ’ Á≈ Í«ÚÂÈ ’∆Â≈
‹≈ √’Á≈ ˛ ‹ª È‘ƒ ¡Â∂ ‹∂’ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ ª «’√ ‘æÁ Âæ’Õ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ¿πÂ∂ ÙπæË ¡≈ÓÁÈ ¿πÂ∂
Ò◊≈¬∂ ◊¬∂ ’ «‹√ Â∑ª ¡≈ÓÁÈ ’ ‹ª √øͺÂ∆ ’ ˘ ÂÏÁ∆Ò È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ Í ¡ÍÃÂæ÷ ’ª Á∂ Ì≈
˘ Á»«‹¡ª ¿πÂ∂ ‡≈«Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «‹√ Â∑ª «Ú’∆ ’ ¿πÍÌØ◊Â≈Úª ÂØ∫ Ú√»Ò ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í ‹∂’
ÿæ‡ √Ó∂∫ «Úæ⁄ ’ª Á∂ Ì≈ ˘ ÓπæÒ «Úº⁄ Ù≈«ÓÒ ’È È≈Ò «Ú’∆ ¿πÂ∂ ÍÃÂ∆’»Ò ÍÃÌ≈Ú ÍÀ∫Á≈ ˛ ª «Ú’∂Â≈ ’
Á∂ √≈∂ Ì≈ ˘ ¿πÍÌØ◊Â≈Úª ¿πÂ∂ È‘ƒ ‡≈ÒÁ≈Õ

(B) ’ ÁΔ Ù’ÂΔ (Amount of Tax)- ‹∂’ «’√∂ Ú√» ¿πÂ∂ √’≈ Áπ¡≈≈ Ï‘π ‘∆ ÿæ‡ Ó≈Â≈ «Úæ⁄ ’
Ò◊≈«¬¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ª ÚÍ≈∆ ¿π√ Á≈ Ì≈ ÷πÁ √«‘ ÒÀ∫Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÍÌØ◊Â≈Úª ¿πÂ∂ ¿π√ ˘ È‘ƒ ‡≈ÒÁ≈Õ «¬√ Á≈
’≈È «¬‘ ˛ «’ ¤Ø‡∆ «‹‘∆ ≈Ù∆ Ò¬∆ ¿π‘ ¡≈͉∂ ◊Ã≈‘’ ˘ È≈≈˜ È‘ƒ ’È≈ ⁄≈‘πøÁ≈ Í ‹∂’ ’ Á∆ ≈Ù∆
ÚË∂∂ ˛ ª ¿π√ ˘ ¿πÍÌØ◊Â≈Úª ¿πÂ∂ ‡≈Ò‰ Á∆ ‘ √øÌÚ ’Ø«ÙÙ ’∆Â∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ
(C) Ú√» ÁΔ Óø◊ ÁΔ Ò≈Ò√≈ (Elasticity of Demand)- ’ Á≈ Í«ÚÂÈ Ú√» Á∆ Ò≈Ò√≈ ¿πÂ∂ Ú∆ «ÈÌ
«‘øÁ≈ ˛, «‹√ Ú√» ¿πÂ∂ ’ Ò◊≈«¬¡≈ «◊¡≈ ˛, ‹∂’ ¿π√ Á∆ Óø◊ ÒØ⁄Á≈ ˛ ª ’ Á≈ Ì≈ ÂÏÁ∆Ò È‘ƒ
’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ¡Â∂ ÚÍ≈∆ ÷πÁ Ì≈ ˘ √«‘‰ ’Á≈ ˛Õ «¬√ Á≈ ’≈È «¬‘ ˛ «’ ‹∂’ ÚÍ≈∆ Ú√» Á≈ ÓπæÒ
ÚË≈™Á≈ ˛ ª ¿πÍÌØ◊Â≈ Ú√» Á∆ Óø◊ ˘ ÿæ‡ ’ Á∂‰◊∂ ¡Â∂ «¬√ È≈Ò «Ú’∂Â≈ Á∆ «Ú’∆ ÿæ‡ ‘Ø ‹≈Ú∂◊∆
¡Â∂ ¿π√ ˘ ‘≈È∆ ‘ØÚ∂◊∆Õ
«¬√ Á∂ ¿πÒ‡ ‹∂’ Ú√» Á∆ Óø◊ È‘ƒ Ï∂ÒØ⁄Á≈ ˛ ª «Ú’∂Â≈ ’ Á∂ Ì≈ ˘ ¡√≈È∆ È≈Ò ¿πÍÌØ◊Â≈Úª ¿πÂ∂
‡≈Ò Á∂Ú∂◊≈, «’™«’ Ú√» Á≈ ÓπæÒ ÚæË ‹≈‰ ¿πÂ∂ Ú∆ ¿πÍÌØ◊Â≈ Ú√» Á∆ Óø◊ ˘ ÿæ‡ È‘ƒ ’È◊∂Õ ¿πÁ≈‘‰
Á∂ ÂΩ ¿πÂ∂ ˜»∆ Ú√»¡ª ¿πÂ∂ Ò◊≈¬∂ ◊¬∂ ’ Á∂ Ì≈ ˘ ‡≈«Ò¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í «ÚÒ≈√Â≈Úª ¿πÂ∂ ’ Á∂ Ì≈
˘ ÚÍ≈∆ È∂ ‘∆ √«‘‰ ’È≈ ˛Õ Úæ÷-Úæ÷ Óø◊ ÒØ⁄ «ÁÙ≈Úª «Úæ⁄ ’ Í«ÚÂÈ ˘ «⁄æÂ A (A), A (B) A. (c),
A (D) ¡Â∂ A (E) È≈Ò ÍÃÁ«Ù ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛Õ
(i) ‹ÁØ∫ Óø◊ Í»Δ Â∑ª ÒØ⁄Á≈ ‘ØÚ∂ (e = ∞)
d

LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY 107