Page 112 - DECO404_PUBLIC_FINANCE_PUNJABI

ÒØ’ «ÚæÂ

È؇ ’≈Ø͉ «Úæ⁄ «È¡ª Á∆ √Óæ«√¡≈ Ï‘π ӑæÂÚÍ»È ˛Õ «¬√ Ò¬∆ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ Ú◊ª «Úæ⁄ ’ Á≈ Ì≈
Ï≈Ï »Í «Úæ⁄ Úø‚ «ÁæÂ≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ

AA.A ’-«ÚÚÂÈ ‹ª ’≈Í≈ Á∂ «√˪Â
(Theories of Shifting of Taxes or Incidence of Taxes)

’ Á∂ Ì≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «ÂøÈ «√˪ ͩ√Âπ ’∆Â∂ ◊¬∂ ‘È, «‹‘Û∂ ‘∂· «Ò÷∂ Â∑ª Á∂ ‘È-
(A) ’∂∫ÁΔ’È Á≈ «√˪ (Concentration Theory)- «¬√ «√˪ Á≈ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ Îê√ Á∂ Íë’Â∆Ú≈Á∆
¡Ê Ù≈√Â∆¡ª È∂ ’∆Â≈Õ ¿πÈ∑ª Á≈ «ÚÙÚ≈√ √∆ «’ Ì»Ó∆ «Úæ⁄ ‘∆ Ú≈√«ڒ ¿πÂÍ≈ÁÈ (Net Product)
ÍÃ≈Í ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ Ì»Ó∆ ¿πÂ∂ ‘∆ ’ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ ¿πÈ∑ª Á≈ «Ú⁄≈ √∆ «’ ’ ⁄≈‘∂ «‹√
«Ú¡’Â∆ ‹ª Ú√» ¿πÂ∂ Ò◊≈«¬¡≈ ‹≈Ú∂, ¿π√ Á≈ ¡ø«ÂÓ Ì≈ Ì»Ó∆ ¿πÂ∂ ‘∆ ÍÚ∂◊≈ ‹ª ¡ø «Úæ⁄ ‹≈ ’∂ Ì»Ó∆
¿πÂ∂ ‘∆ ’∂∫Á« ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘È, «¬√ Ò¬∆ √’≈ ˘ ¡È∂’ª Â∑ª Á∂ ’ È≈ Ò◊≈ ’∂ ’∂ÚÒ Ì»Ó∆ Á∆ ÙπæË ¡≈ÓÁÈ
¿πÂ∂ ‘∆ ’ Ò◊≈¿π‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ «¬√ Ò¬∆ ’-Íë’«¡≈ ¡√≈È ‘ØÚ∂◊∆ ¡Â∂ ’ª ˘ «¬’æ·≈ ’È Á∆ Ò≈◊Â
Ú∆ ÿæ‡ ‘ØÚ∂◊∆Õ
¿πÍ «ÁæÂ∂ «√˪ Á∆ «È÷∂Ë∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, «’™«’ ¡Ê Ù≈√Â∆¡ª Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ ’∂ÚÒ Ì»Ó∆ ‘∆ ¿πÂÍ≈Á’
È‘ƒ ‘πøÁ∆, √◊Ø∫ ‘Ø ’≈ØÏ≈ Ú∆ ¿πÂÍ≈Á’ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬√ Ò¬∆ √Ó≈‹ Á∂ ‘Ø Ú◊ª ¿πÂ∂ Ú∆ ’ Ò◊≈¿π‰∂ ⁄≈‘∆Á∂
‘ÈÕ «¬√ Â∑ª ’ª Á∆ Úø‚ Ú∆ «È¡≈Í»È ‘ØÚ∂◊∆, ’∂∫Á∆’È «√˪ ‘≈Òª«’ ÁØÙ Í»È ˛ Í «¬√ È≈Ò «¬‘
◊æÒ ‹≈‰» ‘πøÁ∆ ˛ «’ ’ª Á≈ Ìπ◊Â≈È √ø‹Ó È≈Ò ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛, «‹‘Û≈ ’ Ì≈ Á∂ ¡≈Ëπ«È’ «√˪Â
Á≈ ¡Ë≈ ˛Õ
(2) «Ú’∂∫ÁΔ’È ‹ª ÍÃ√‰ «√˪ (Diffusion Theory)- «¬√ «√˪ Á≈ ÍÃÂ∆Í≈ÁÈ Îê«√√∆ ¡Ê
Ù≈√Â∆ ’ÀÈ≈‚ (Canard) «Ïë‡Ù «ÚÁÚ≈È ÓÀÈ√ÎΔÒ‚ (Mansfield) È∂ ’∆Â≈Õ «¬‘ «√˪ ’∂∫Á∆’È
«√˪ Á∂ ¿πÒ‡ ˛ ¡Â∂ √ÍæÙ‡ ’Á≈ ˛ «’ √≈∂ ’ «‹√ »Í «Úæ⁄ Ò◊≈¬∂ ‹≈‰, ¿π‘ Í»∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ÎÀÒ
‹ªÁ∂ ‘ÈÕ ‘Ø ÙÏÁª «Úæ⁄ ’-Í«ÚÂÈ ¿π√ √Ó∂∫ Âæ’ ‘πøÁ≈ «‘øÁ≈ ˛, ‹ÁØ∫ Âæ’ ¿π‘ √≈∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ È‘ƒ
ÎÀÒ ‹ªÁ≈Õ ’ÀÈ≈‚ Á∂ ¡Èπ√≈ «‹√ Â∑ª √∆ Á∂ «’√∂ «¬’ È≈Û∆ ÂØ∫ ÷»È ’愉 ¿πÂ∂ ÷»È Á∆ ÿ≈‡ ’∂ÚÒ ¿π√
È≈Û∆ «Úæ⁄ È‘ƒ ‘πøÁ≈ Í «¬‘ Í»∂ √∆ «Úæ⁄ ÎÀÒ ‹ªÁ∆ ˛, ¿π√∂ Â∑ª ‹∂’ «ÚÙ∂Ù ÂΩ ÂØ∫ √’≈ ’ Ú√»Ò
’Á∆ ˛ ª ¿π√ ’ Á≈ Ì≈ ’-Í«ÚÂÈ Á∂ Ó≈«Ë¡Ó È≈Ò ‘Ø √≈∂ Ú◊ª ¿πÂ∂ Úø‚ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ «¬√
√ÏøË «Úæ⁄ ÍÃØ. «Îø‚Ò∂ «Ù≈‹ ÓÀÈ√Î∆Ò‚ ˘ «È÷∂Ë∆ ’Á∂ ‘ج∂ ’«‘øÁ∂ ‘È «’ ““«’√∂ Ú∆ ‹◊∑≈ ¿πÂ∂ Ò◊≈«¬¡≈
‹≈‰ Ú≈Ò≈ ’ج∆ Ú∆ ’ «’√∂ fi∆Ò «Úæ⁄ «‚æ◊‰ Ú≈Ò∂ ÍæÊ Úª◊ ‘πøÁ≈ ˛, «‹‘Û≈ Í≈‰∆ «Úæ⁄ «¬√ Â∑ª ⁄æ’
ÍÀÁ≈ ’Á≈ ˛ «’ «¬’ ⁄æ’, Á»‹∂ ˘ ◊Â∆ ÍÃÁ≈È ’Á≈ ⁄«Ò¡≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ’∂∫Á∆ «ÏøÁ» ÂØ∫ √øÍ»È ÿ∂≈
¡øÁØ«Ò ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ””
¿πÍ «ÁæÂ∂ «√˪ Á∆ Ú∆ «È÷∂Ë∆ ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛, «¬√ «√˪ Á∆ «¬‘ Ó≈ÈÂ≈ ◊Ò ˛ «’ ‘∂’ ’ ˘ Úø‚ «ÁæÂ≈ ‹≈
√’Á≈ ˛Õ ¡√Ò «Úæ⁄ ÍÃÂæ÷ ’ª Á≈ Í«ÚÂÈ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈Õ Á»‹≈, «¬‘ «√˪ ’ ÎÀÒ‰ Á∆ ÍëÚÂ∆
ª Áæ√Á≈ ˛, ’ Á∆ Ó≈Â≈ ˘ √ÍæÙ‡ È‘ƒ ’Á≈Õ Â∆‹≈, «¬‘ «√˪ ͻÈ ÍÃÂ∆ÔØ◊Â≈ Á∆ Ó≈ÈÂ≈ ˘ ÒÀ ’∂
⁄æÒÁ≈ ˛, «‹‘Û≈ ¡Ú≈√«ڒ ¡Â∂ ’≈ÒÍ«È’ ˛Õ
(C) ’-Ì≈ Á≈ ¡≈Ëπ«È’ «√˪ (Modern Theory of Incidence)- ’-Ì≈ Á≈ ¡≈Ëπ«È’ «√˪ ÓπæÒ ¡Â∂
’∆Ó Á∂ «ÚÙÒ∂Ù‰ ¿πÂ∂ ¡Ë≈« ˛Õ «¬‘ «√˪ ÓøÈ ’∂ ⁄æÒÁ≈ ˛ «’ ’ Á≈ Ìπ◊Â≈È ’∂ÚÒ Ú≈Ë» (Surplus)
«Úæ⁄Ø∫ ‘∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ¡Â∂ ’ Ú√» Á∆ ¿πÂÍ≈ÁÈ Ò≈◊ Á≈ «‘æ√≈ ˛Õ ÍÃØ. ‚≈Ò‡È ¡Â∂ ÍÃØ. ‡∂Ò Á≈ «Ú⁄≈
˛ «’ ¿πÈ∑ª ’ª Á≈ Í«ÚÂÈ √øÌÚ «‹‘Û≈ ’∆Óª, √Ω«Á¡ª (Price Transactions) È≈Ò √Ïø«Ë ‘πøÁ∂ ‘È,
«¬‘∆ ’≈È ˛ «’ ÍÃÂæ÷ ’ª ˘ «¬√ Ò¬∆ Úø‚ È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈, «’™«’ ¿π‘ ’∆Ó √Ω«Á¡ª È≈Ò √Ïø«ËÂ
È‘ƒ ‘πøÁ∂, «‹√ Â∑ª «’ Ùπ» «Úæ⁄ ‘∆ √ÍæÙ‡ ’ «ÁæÂ≈ «◊¡≈ ˛ «’ ’ª Á≈ Ìπ◊Â≈È Ú≈Ë∂ È≈Ò ‘∆ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈
˛Õ ‹∂’ ’Á≈Â≈ ˘ ’ج∆ Ú≈Ë≈ ÍÃ≈Í ȑƒ ‘πøÁ≈ ª ¿π‘ ’ Á≈ Í«ÚÂÈ ’Á≈ ˛ ¡Â∂ «¬‘ Í«ÚÂÈ ¿π√
√Ó∂∫ Âæ’ ’∆Â≈ ‹≈Ú∂◊≈, ‹ÁØ∫ Âæ’ «’ ¡«‹‘∆ √«ÊÂ∆ ÍÀÁ≈ È‘ƒ ‘Ø ‹ªÁ∆ «’ ¿π√ ˘ ÌÌ»Â≈ ÍÃ≈Í ‘؉ Òæ◊∂Õ
Ú√»¡ª Á≈ ÓπæÒ «¬øÈ≈ ‘؉≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛, «‹√ È≈Ò ’ Á∆ ≈Ù∆ Á≈ Ìπ◊Â≈È ’∆Â≈ ‹≈ √’∂, ‹∂’ ’ Ò◊≈¿π‰

106 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY