Page 157 - DPOL101_Political Theory

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ «ÈÔøÂ‰ Á∆ «ÚÚ√Ê≈ Ú≈Ò∂ ¡≈Ëπ«È’ √Ó≈‹ Á∆ ¡√Ò∆¡Â ˘ ´’≈¿π‰ Á≈ «¬’ È’≈Ï ÓøÈÁ∂ ‘ÈÕ Î»’≈ Á∂
¡Èπ√≈ ¡≈Ëπ«È’Â≈ ¿πÂÍ∆Û’ ≈‹ Á∂ „ª⁄∂ Á≈ ‘∆ È‘ƒ, √’»Òª ¡Â∂ ÈΩ’Ù≈‘∆ Ú◊∆¡ª «È¡≈«¬’ √ø√Ê≈Úª Á≈
«Ú¡≈Í’ ÍÀÓ≈È∂ ”Â∂ ÍÃ√≈ ˛ ‹Ø È≈◊«’ª ˘ «¬√ ÍÃ’≈ ’øÓ ’È Ò¬∆ Ó‹Ï» ’Á∂ ‘È ‹Ø ¿πÈ∑ª Á∆ √πÂøÂÂ≈
«Úæ⁄ È‘ƒ, ÏÒ«’ ÍÃÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’Á∂ ‘ÈÕ ¡≈Ëπ«È’Â≈ Á∂ ÏπæË∆Ú≈Á∆¡ª Áπ¡≈≈ «¬√ ¡«ËÔ≈ÂÔ Á∆
¿πÒøÿ‰≈ ’Á∂ ‘ج∂ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È≈ ◊Ò ˛Õ «¬√ ÂØ∫ «¬Ò≈Ú≈ ’πfi È≈∆Ú≈Á∆ Ò∂÷’ª
È∂ Ú∆ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ÚÂÓ≈È «√˪ ”Â∂ Ú∆ ‘ÓÒ≈ ˛, ‹Ø ¿πÈ∑ª ¡Èπ√≈ Í»Ú ◊둪 ”Â∂ ¡Ë≈« ˛ ¡Â∂ Ó«‘Ò≈Úª
Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∂ ÍÃ√≈ «Úæ⁄ √Óæ«√¡≈ ÍÀÁ≈ ’ √’Á∂ ‘ÈÕ ¿πÈ∑ª Á≈ «Ú⁄≈ ˛ «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ÂÁ Âæ’
’∂ÚÒ ÍπÙª Á∆¡ª ÍÃ√«ÊÂ∆¡ª ¡Â∂ ¡ÈπÌÚª ˘ «Ë¡≈È «Úæ⁄ æ÷ ’∂ «ÈÔ«Ó ’∆Â∆ ◊¬∆ ˛Õ √πÂøÂÂ≈ Á∆ «¬√
Ë≈È≈ ˘ √Ú∆’≈ ’È Á≈ ¡Ê ˛ Ó«‘Ò≈Úª ÚæÒØ∫ ’∆Â∆¡ª ‹≈‰ Ú≈Ò∆¡ª ’¬∆ ÍÃ’≈ Á∆¡ª ◊Â∆«ÚË∆¡ª
Á∆ ¿πÒøÿ‰≈ ˛ ‹Ø Ó«‘Ò≈Úª Á∂ «‘æ «Úæ⁄ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊≈Õ «¬æÊØ∫ Âæ’ Á≈¡Ú≈ ’∆Â≈ «◊¡≈ ˛ «’ √πÂøÂÂ≈ Á∆ «¬√
Ë≈È≈ ¿πµÍ «˜¡≈Á≈Â ’∂∫Á∆’È Ó«‘Ò≈ «ÚØË∆ ‘Ø √’Á≈ ˛ ¡Â∂ ¿πÁ≈‘‰ Á∂ ÂΩ ”Â∂ √πÂøÂÂ≈ ˘ Ø’ª Á∂
¡«‘√≈√ Á∂ »Í «Úæ⁄ ÍÃÌ≈«Ù ’È≈ Ó«‘Ò≈ Á∆ ◊À-Ó≈ÈÚ∆ √«ÊÂ∆ Á≈ «ÁzÛ √ÓÊÈ ’È Á≈ «¬’ √≈ËÈ ‘Ø
√’Á≈ ˛Õ √ø÷∂Í «Úæ⁄ È≈∆Ú≈Á∆ ¡Â∂ ¿πµÂ-¡≈Ëπ«È’Ú≈Á ÁØÚª È∂ √πÂøÂÂ≈ Á∂ È’≈≈ÂÓ’ ¡Â∂ √’≈≈ÂÓ’
Íæ÷ª ˘ ’Û∆ ¸‰ΩÂ∆ «ÁæÂ∆ ˛Õ
√≈Ó◊ë‘ »Í ÂØ∫ √πÂøÂÂ≈ Á∆ È’≈≈ÂÓ’ ¡Â∂ √’≈≈ÂÓ’ Íæ÷ª «Úæ⁄ Úø‚ ˘ ¡æ‹ ¡ÍÃÔ≈Í Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛
¡Â∂ «¬√ ÂØ∫ ¡æ◊∂ ‹≈‰ Á∂ ÔÂÈ ’∆Â∂ ‹≈ ‘∂ ‘ÈÕ

H.B ‹∂. ¡Àµ√. «ÓÒ ¡Â∂ √πÂøÂÂ≈ Á≈ Ó‘æÂÚ (John Stuart Mill and the Value of
Liberty)

«ÓÒ Á∆ «’Â≈Ï ‘On Liberty’ √πÂøÂÂ≈ ”Â∂ ¡æ‹ Âæ’ «Ò÷∂ ◊¬∂ Ò∂÷ª «Úæ⁄ ¿πµÂ ÓøÈ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ «¬‘ ≈‹ ’∂ÚÒ,
√Ó≈«‹’ Á≈¡«Ú¡ª, ‹ÈÓ ¡Â∂ ∆Â∆-«Ú≈˜ª Á∂ «ÚπæË «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú⁄≈ ÍÃ◊‡ ’È ¡Â∂ ¡≈͉∆ Ó˜∆ È≈Ò
’øÓ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ Ò¬∆ «¬’ Ù’Â∆Ù≈Ò∆ ¡ÈπØË ˛Õ √πÂøÂÂ≈ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’Á∂ ‘ج∂ «ÓÒ Á∂ √≈‘Ó‰∂ «¬’
Ú«ÙÙ‡ «ÈÙ≈È≈ √∆-«Ú¡’Â∆ Á∂ ¡≈ÂÓ «Ú’≈√ Á≈ «ÈÙ≈È≈Õ «ÓÒ Á∂ ¡Èπ√≈ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∆ Ó˜∆
¡Â∂ ¡ÈπÌÚ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‹∆‰ Á≈ «ÚÙ∂Ù ¡«Ë’≈ ˛Õ ∆Â∆-«Ú≈˜ª ¡Â∂ ÍÃøÍ≈Úª Á≈ Í≈Ò‰≈ ’È «Ú¡’Â∆
Á∆ ’ج∆ Í«‘⁄≈‰ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ «¬√ Á∂ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ ’ج∆ ¿πÁ∂Ù È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ «¬√ ’ØÒ ¡≈͉∂ Ϙπ◊ª Á∆ È’Ò ’È
ÂØ∫ «√Ú≈¬∂ ‘Ø ’πfi È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ √Ó≈‹ Á∂ Úæ÷-Úæ÷ «Ú¡’Â∆¡ª ˘ Úæ÷-Úæ÷ Â∆«’¡ª ‹∆ÚÈ ‹∆‰ Á≈ ‘æ’ ‘؉≈
⁄≈‘∆Á≈ ˛, «’™«’ «¬‘∆ «Ú«ÌøÈÂ≈ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¡Ë≈ ˛, «‹√ √πÂøÂÂ≈ Á∆ «ÓÒ ⁄⁄≈ ’Á∂ ‘È, ¿π‘ «Ú¡’Â∆
Á∆ ¡≈͉∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√ ¡Â∂ ÍÃ√≈ ’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ «¬‘ ’ج∆ ˛≈È∆ Á∆ ◊æÒ È‘ƒ «’ ¿π‘
√πÂøÂÂ≈ Á∆ ÍÃ∆Ì≈Ù≈ «¬È∑ª ÙÏÁª «Úæ⁄ ’Á∂ ‘È, “«Ú¡’Â∆ ˘ ¡≈͉∆ «¬æ¤≈ ¡Èπ√≈ ¡≈͉∂ «‘æ ͻ∂ ’È Á∆
¤Ø‡, ÏÙÂ∂ «’ ¿π‘ Á»√«¡ª Á∂ «¬È∑ª «‘ª Á∆ Í»Â∆ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ È‘ƒ ωÁ≈Õ” «¬√ Â∑ª ÍÃ∆Ì≈«Ù ’È È≈Ò
√πÂøÂÂ≈ «¬’ ¿πÁ∂Ù ÍÃ≈ÍÂ∆ Á≈ √≈ËÈ Ï‰ ‹ªÁ∆ ˛ ¡Â∂ ¿π‘ ¿πÁ∂Ù ˛ : «Ú¡’Â∆ Á≈ √πæ÷Õ ¿π‘ ¡æ◊∂ «Ò÷Á∂ ‘È
«’ “«Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ «ÚÚ‘≈ Á∂ ’∂ÚÒ ¿π√ Íæ÷ Ò¬∆ ‘∆ √Ó≈‹ ÍÃÂ∆ ‹Ú≈ÏÁ∂‘ ˛ ‹Ø Á»√«¡ª ˘ ÍÃÌ≈«Ú ’Á≈
˛Õ «‹√ Á≈ ÍÃÌ≈Ú «¬√ Á∂ ¡≈͉∂ ”Â∂ ÍÀ∫Á≈ ˛, ¿π√ ÷∂Â «Úæ⁄ ¿π√ Á∆ √πÂøÂÂ≈ √øÍ»È ˛Õ ÷πÁ ¡≈͉∂ √∆ ¡Â∂
ÓÈ ”Â∂ «Ú¡’Â∆ Á≈ ’ø‡ØÒ ˛: √Ó≈‹ Á∂ «’√∂ Ú∆ ÓÀ∫Ï ”Â∂ ≈‹ Á∆ Ù’Â∆ Á≈ «È¡≈√ø◊ «¬√Â∂Ó≈Ò ’∂ÚÒ ¿π√
˘ Á»√«¡ª ˘ Èπ’√≈È Í‘πø⁄≈¿π‰ ÂØ∫ Ø’‰ Ò¬∆ ‘∆ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ ˛Õ” «Ú¡’Â∆ Á∂ ÈÀ«Â’ ¡Â∂ ÌΩ«Â’ «‘æ Á∂
È≈Ó ”Â∂ Ú∆ «’√∂ ÍÃ’≈ Á∆ ÁıÒ ¡ø«È¡≈Í»‰ ˛Õ «’√∂ Ú∆ «Ú¡’Â∆ ˘ ’ج∆ Ú∆ ’øÓ ’È Ò¬∆ «¬√ Ò¬∆ Ó‹Ï»
È‘ƒ ’∆Â≈ ‹≈ √’Á≈ «’ «¬‘ «¬√ Á∂ ÌÒ∂ Ò¬∆ ˛ ‹ª «¬√ Á∂ √πæ÷ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ’∂◊≈ ‹ª Úæ‚∂ «ÁzÛ ¡Èπ√≈ «¬‘
·∆’ ˛Õ «¬‘ ¡≈͉∂ ¡≈Í «Úæ⁄ ⁄ø◊∂ ’≈È ‘Ø √’Á∂ ‘È, ÍÃø» ¡◊ ’ج∆ ¡«‹‘≈ È‘ƒ ’Á≈ ª «¬√ Ò¬∆ «¬√
˘ √˜≈ Á∂‰≈ ◊Ò ‘ØÚ∂◊≈Õ
√πÂøÂÂ≈ ÁΔ ¿πÍØ’Â ÍÃΔÌ≈Ù≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ «¬√ ÁΔ¡ª ’πfi «ÚÙ∂ÙÂ≈Úª ∂÷ª«¥Â ’ΔÂΔ¡ª ‹≈ √’ÁΔ¡ª ‘È, Í«‘ÒΔ
«ÓÒ «‹√ √πÂøÂÂ≈ Á∆ ◊æÒ ’ «‘≈ ˛, ¿π‘ ˛ «Ú¡’Â∆ Á∆ √πÂøÂÂ≈Õ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∂ √∆ ¡Â∂ ÓÈ Á≈
÷πÁ Ó≈«Ò’ ˛ ¡Â∂ ¿π√ ˘ ¡≈͉∆ Ó˜∆ È≈Ò ‹∆‰ Ò¬∆ «¬’æÒ≈ ¤æ‚ Á∂‰≈ ⁄≈‘∆Á≈ ˛Õ √Ó≈‹ ˘ ¿π√ ¿πµÍ «’√∂
ÍÃ’≈ Á∆ Ø’ Ò◊≈¿π‰ Á∆ ˜» ȑƒ ˛, «’™«’ √≈∂ ÍÃ’≈ Á∆¡ª Ø’ª Óπæ÷ ÂΩ ”Â∂ ◊Ò ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ ’øÓ
’È Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ «ÓÒ È∂ «Ú¡’Â∆ Á∆¡ª ◊Â∆«ÚË∆¡ª ˘ ÁØ Ì≈◊ª «Úæ⁄ Úø«‚¡≈-¿π‘ ’øÓ «‹√

150 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY