Page 159 - DPOL101_Political Theory

≈‹È∆«Â’ «√˪Â

È؇ ÂØ∫ «¬È’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ «¬√ Á≈ Óøȉ≈ √∆ «’ √æ⁄ ˘ √≈«Ï ’È Ò¬∆ ˜»∆ ˛ «’ «¬√ ”Â∂ ⁄⁄≈ ‘ØÚ∂, Ï≈-Ï≈
⁄⁄≈ ‘ØÚ∂ ¡Â∂ «ÏȪ «’√∂ ÁÏ≈¡ ¡Â∂ ‚ Á∂ ⁄⁄≈ ‘ØÚ∂Õ ’∂ÚÒ ¸‰ΩÂ∆ Á∆ ¡æ◊ «Úæ⁄ fiπÒ√ ’∂ ‘∆ √æ⁄ ¿π‹≈◊
‘Ø √’Á≈ ˛Õ √ø÷∂Í «Úæ⁄, «ÓÒ È∂ «Ú⁄≈ Á∆ √πÂøÂÂ≈ ˘ «ÂøÈ ¡Ë≈ª ”Â∂ √‘∆ ·«‘≈«¬¡≈ : (i) ÁÏ≈«¬¡≈ ‹≈‰
Ú≈Ò≈ «Ú⁄≈ √‘∆ ‘Ø √’Á≈, (ii) ¡◊ ÁÏ≈«¬¡≈ «◊¡≈ «Ú⁄≈ ◊Ò Ú∆ ˛ ª ¿π‘ ¡ø«Ù’ »Í ”Â∂ √‘∆ ‘ØÚ∂◊≈,
«’™«’ «’√∂ Ú∆ √Ó≈«‹’ «ÚÙ∂ ”Â∂ ‹ÈÓ ’Á∂ Ú∆ «¬’Ó ȑƒ ‘πøÁ≈, ’∂ÚÒ «ÚØË∆ «Ú⁄≈ª Á∂ ÍÃ√Í ‡’≈¡
È≈Ò ‘∆ √æ⁄ ÍÀÁ≈ ‘؉ Á∆ √øÌ≈ÚÈ≈ ‘πøÁ∆ ˛, (iii) ¡◊ ÍÃ⁄æ«Ò «Ú⁄≈ √‘∆ Ú∆ ˛ ª Ú∆ ¡◊ «¬√ ˘ «ÚØË∆
«Ú⁄≈ ÂØ∫ ¸‰ΩÂ∆ È‘ƒ «ÁæÂ∆ ‹≈Ú∂◊∆ ª ¿π‘ ‘ΩÒ∆-‘ΩÒ∆ «¬’ »Û∑∆ Á≈ »Í ÒÀ ÒÚ∂◊≈Õ
Í≥‹Úª, «Ú¡≈Í’ ÍæË ”Â∂, «ÓÒ Á∂ «Ú⁄≈ª ˘ È’≈≈ÂÓ’ Óø«È¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π√ È∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ ÷πÁ ÍÃÌ≈Ú∆ ’øÓª
”Â∂ √Ó≈‹ ¡Â∂ ≈‹ Á∂ Á÷Ò ˘ ◊Ò Óø«È¡≈, «’™«’ ¿π√ Á∂ «Ú⁄≈ «Úæ⁄ √≈∂ ÍÃ’≈ Á∆¡ª Ø’ª Ïπ∆¡ª ‘ÈÕ
«Ú¡’Â∆ ¿πÈ∑ª ’øÓª Ò¬∆ √Ó≈‹ ÍÃÂ∆ «˜øÓ∂Ú≈ È‘ƒ ˛, «‹√ Á≈ √ÏøË ¿π√ È≈Ò ˛Õ √Ó≈‹ Á∆ ÌÒ≈¬∆ «¬√∂ «Úæ⁄ ˛
«’ ¿π‘ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡≈ÂÓ «Ú’≈√ Á≈ Í»≈ ÓΩ’≈ Á∂Ú∂Õ √πÂøÂÂ≈ Ø’ª Á∂ ¡«‘√≈√ «Úæ⁄ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Ò¬∆ ¿πµÂÓ
«¬‘ ˛ «’ ¿π√ ˘ ¡≈͉≈ √πæ÷, ¡≈͉∆ Ó˜∆ È≈Ò Òæ̉ Ò¬∆ «¬’æÒ≈ ¤æ‚ «ÁæÂ≈ ‹≈Ú∂Õ «ÓÒ È∂ √πÂøÂÂ≈ ˘
«Ú¡’Â∆ Âæ’ √∆«Ó æ«÷¡≈ ¡Â∂ √Ó≈‹ Â∂ ≈‹ ˘ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ÁπÙÓ‰ Óø«È¡≈Õ √πÂøÂÂ≈ Á≈ ¿πÁ∂Ù «Ú¡’Â∆
Ò¬∆ «¬’ ¡«‹‘≈ ÷∂Â √πæ«÷¡Â ’È≈ ˛, «‹√ «Úæ⁄ ¿π‘ «ÏȪ «’√∂ Ï≈‘Ò∆ Á÷Ò Á∂ ’øÓ ’ √’∂Õ ‘≈Òª«’
«ÓÒ √πÂøÂÂ≈ Á∆ Ë≈È≈ ˘ ’≈¯∆ ¿πµ⁄∆ Ë≈ÂÒ Âæ’ ÒÀ «◊¡≈, ÍÃø» ‹Û∑ª «Ú¡’Â∆ Á∆ √πÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ ‘∆
‘∆¡ª ¡Â∂ ¡ø «Úæ⁄ «ÓÒ Á∂ ¡Èπ√≈ √πÂøÂÂ≈ ˘ ’∂ÚÒ ¿πÍÔØ◊∆Ú≈Á Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ‘∆ √‘∆ È‘ƒ ·«‘≈«¬¡≈
‹≈ √’Á≈Õ √πÂøÂÂ≈ ÂØ∫ Ì≈Ú ’πfi ¡«‹‘∆¡ª √Ó≈«‹’ ¿πÍÔØ◊Â≈Úª ÂØ∫ Ú∆ ˛, «‹√ Á≈ ¿πÁ∂Ù ’∂ÚÒ «Ú¡’Â∆
Á∂ √πæ÷ «Úæ⁄ Ú≈Ë≈ ‘∆ È‘ƒ, ÏÒ«’ √Ó≈«‹’ Ú÷∂Ú∂∫ Á∂ √øÁÌ «Úæ⁄ ÓÈπæ÷∆ «Ú¡’Â∆ÂÚ Á≈ «Ú’≈√ ’È≈ Ú∆ ˛Õ
«ÓÒ Á≈ Óøȉ≈ √∆ «’ ’∂ÚÒ ÓÈπæ÷∆ ⁄«æÂ ¡Â∂ √Ó≈«‹’ ¡Ú√Ê≈ «Úæ⁄ √πË≈ È≈Ò ‘∆ ÍÃ◊Â∆ Á≈ √Â≈ √ÍÙ‡
‘Ø √’Á≈ ˛Õ ’∂ÚÒ √’≈∆ ÍæË ”Â∂ «¤‡-Íπ‡ √πË≈ª È≈Ò «Ú¡’Â∆ Á∂ Áπæ÷ª «Úæ⁄ ’Ó∆ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊∆Õ «ÓÒ √ø√Á
«Úæ⁄ Ï‘πÓ Áπ¡≈≈ ÿæ‡ «◊‰Â∆ ”Â∂ Â≈È≈Ù≈‘∆ È≈Ò ’≈¯∆ «⁄ø √∆ ¡Â∂ «Ú¡’Â∆ ˘ ‹ÈÓ Á∆ Â≈È≈Ù≈‘∆
ÂØ∫ Ú∆ √πæ«÷¡Â ’È≈ ⁄≈‘øπÁ≈ √∆Õ

ÓπÒª’‰ (Assessment)

¿πÍØ’Â «Ú¡≈«÷¡≈ Á∂ ¡Ë≈ ”Â∂ ¡√ƒ «ÓÒ Á∆ √πÂøÂÂ≈ Á∆ «¬√ Ë≈È≈ Á∆¡ª ‘æÁª Á∆ ⁄⁄≈ ’ √’Á∂ ‘ª-
(i) √πÂøÂÂ≈ Á∆ «¬‘ Ë≈È≈ ’∂ÚÒ «√æ«÷¡Â, ÏΩ«Ë’ Ú◊ ”Â∂ ‘∆ Ò≈◊» ‘πøÁ∆ ˛, Ïæ«⁄¡ª, ÈΩ‹Ú≈Ȫ ¡Â∂
Íæ¤Û∆¡ª ‹≈Â∆¡ª ¡Â∂ È√Òª ”Â∂ È‘ƒÕ «ÓÒ Á∂ ¡Èπ√≈ Íæ¤Û∆¡ª ‹≈Â∆¡ª Ò¬∆ Â≈È≈Ù≈‘∆ ¿πµÂÓ
Ù≈√È ˛, ‹Á Âæ’ ’ج∆ ÓÈπæ÷∆ √ÓπÁ≈¬∂ Ï≈Ï ¡Â∂ √πÂøÂ ⁄⁄≈ ’È Á∂ ÔØ◊ È‘ƒ ‘Ø ‹ªÁ≈, ÂÁ Âæ’
¿πÈ∑ª Ò¬∆ ¡’Ï ¡Â∂ ⁄ø◊∂˜÷≈È Ú◊∂ Â≈È≈Ù≈‘ª Á∆ ¡≈«◊¡≈ Í≈Ò‰ Á∆ √Ã∂Ù‡Â≈ ˛Õ
(ii) «¬√ «Úæ⁄ ’ج∆ Ùæ’ È‘ƒ «’ «Ú⁄≈’ ÍæË ”Â∂ «Ú¡’Â∆ Á∂ «Ú¡’Â∆ÂÚ ¡Â∂ √æ«Ì¡Â≈ Á∂ «Ú’≈√ Ò¬∆
«ÓÒ «Ú⁄≈ ¡Â∂ ÍÃ◊‡ ’È Á∆ «Èø’πÙ √πÂøÂÂ≈ Á≈ √ÓÊÈ ’Á≈ ˛, ÍÃø» «ÚÚ‘≈«’ ÍæË ”Â∂
«¬√ Á≈ Óøȉ≈ √∆ «’ ‘∂’ «Ú¡’Â∆ ¡≈͉∆ √πÂøÂÂ≈ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò ¿π√ ‘æÁ Âæ’ ’∂, «‹æÊØ∫ Âæ’ ¿π‘
Á»√∂ Á∆ √πÂøÂÂ≈ «Úæ⁄ π’≈Ú‡ È≈ ω∂Õ
(iii) «Ú¡’Â∆ Á≈ Í»È ÂΩ ”Â∂ «Ú’≈√ √Ó≈‹ «Úæ⁄ È≈-Ï≈ÏÂ≈ ˘ ‹ÈÓ Á∂ √’Á≈ ˛Õ ÏÀÈÊÓ Á∂ Ï‘πÓ Á∂
Ù≈√È Á∂ «√˪ ˘ «ÓÒ È∂ ¡√Ú∆’≈ ’ «ÁæÂ≈Õ «ÓÒ Á∆ «¬æ¤≈ √∆ «’ √Ó≈‹ Á∆ ¡◊Ú≈¬∆ ¡ÈπÌÚ∆
È∂Â≈Úª ¡Â∂ «Ú«◊¡≈È∆¡ª Á∂ ‘æÊ «Úæ⁄ ‘؉∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛ ª «’ ¿π‘ ‘∂·Ò∂ Ú◊ ˘ √‘∆ «ÁÙ≈ Á∂ √’‰Õ
¡«Â¡ø √πÂøÂÂ≈ ¡Â∂ Ï≈ÏÂ≈ Á∂ √ÏøË «Úæ⁄ «ÓÒ Á∂ «Ú⁄≈ª ”⁄ ¡√Óø‹√ «Á÷≈¬∆ «ÁøÁ≈ ˛Õ

(iv) Ï≈’ Á∂ ¡Èπ√≈ «ÓÒ “÷Ø÷Ò∆ √πÂøÂÂ≈ Á≈ Ó√∆‘≈ ˛Õ ¿π√ Á∆ Íπ√Â’ ‘On Liberty’ Íπ≈‰∆ ÏØÂÒ
«Úæ⁄ ÈÚƒ Ù≈Ï” Í≈¿π‰ Á≈ «√¯ «¬’ Â∆’≈ ˛Õ ¡«‹‘≈ «¬√ Ò¬∆ ˛, «’™«’ ¿π‘ «Ú¡’Â∆Ú≈Á Á∆
Ë≈È≈ ÂØ∫ Ïæ«fi¡≈ «‘≈Õ ¿π‘ √Ó≈«‹’ √øÍ»ÈÂ≈ Á∂ «Ú⁄≈ ÂØ∫ Á» «‘≈ ‹Ø «Ú¡’Â∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄
Ï≈ÏÂ≈ √Ê≈«Í ’ √’Á≈ ˛Õ «Ú¡’Â∆ Á∂ ¡≈ÂÓ ÍÃÌ≈Ú∆ ¡Â∂ √Ó≈‹ ÍÃÌ≈Ú∆ ’øÓª Á≈ ¡øÂ Ï≈¡Á
«Úæ⁄ ¡≈¿π‰ Ú≈Ò∂ Ò∂÷’ª («‹Ú∂∫ ◊∆’, ‘≈Ï‘≈¿»√, Ò≈√’∆ ¡≈«Á) È∂ √Ú∆’≈ È‘ƒ ’∆Â≈Õ

152 LOVELY PROFESSIONAL UNIVERSITY